| dbo:abstract
|
- Sevdalinka (někdy zkráceně sevdah) je unikátní hudební útvar Bosny a Hercegoviny s dlouhou a bohatou tradicí. Slovo sevdah pochází z arabštiny, z níž se prostřednictvím turečtiny dostalo do srbo-chorvatského jazykového prostoru, kde získalo významy „touha“, „milostné vzplanutí“ či „milostná strast“.Kořeny sevdalinek sahají do doby, kdy si Osmané podrobili středověkou Bosnu a vznikají zde první sídla městského typu. Zejména vznik mahal, tj. městských obytných čtvrtí orientálního typu, podmínil posun životního stylu obyvatel bosenských měst směrem k jisté intimitě. Domy v mahalách byly rozdělené na ženskou část – haremluk – a mužskou část – selamluk, kromě toho byly tyto domy ohrazeny vysokými zdmi, takže ženy zůstávaly skryty mužským pohledům. Tím byla vytvořena patřičná atmosféra pro vznik sevdalinek, která z nich čiší dodnes. Autoři sevdalinek jsou neznámí, takže sevdalinku chápeme jako lidový hudební útvar, jehož motivy se ale v druhé polovině 20. století využívaly ve zvláštním hudebním žánru nazývaném nově komponovaná lidová hudba, který spojoval motivy snad všech balkánských národů a oblastí. Po hudební stránce se sevdalinka vyznačuje mírným či pomalým tempem a melismy, tj. skupinou tónů zpívaných na jednu slabiku, což podtrhuje melancholickou atmosféru jejího textu. Původně byl zpěv sevdalinky doprovázen hrou na saz (v případě mužského interpreta), ženy zpívaly sevdalinku bez hudebního doprovodu. Zpěv je (bez ohledu na pohlaví zpěváka) doprovázen malou hudební skupinou, v níž figuruje akordeon, housle, kytara, flétna či klarinet, kontrabas a buben. Text sevdalinky se zpravidla týká zamilovávání se, nešťastné lásce, ale nezřídka opěvuje přírodní krásy, historické postavy či události. Po jazykové stránce se sevdalinka vyznačuje častým užíváním turcismů. Ačkoli je sevdalinka součástí hudební tradice Bosňáků (tj. muslimského obyvatelstva Bosny a Hercegoviny), je populární jak u ostatních národů Bosny a Hercegoviny, tak v Černé Hoře, Srbsku či Severní Makedonii. Nejvýznamnějšími interprety sevdalinek 20. století byli či jsou Himzo Polovina, Nedžad Salković, Zaim Imamović, Safet Isović, Meho Puzić, Zekerijah Đezić, Omer Pobrić, , Nada Mamulová, Zehra Deovićová, Hanka Paldumová a Silvana Armenulićová. (cs)
- Η Σεβνταλίνκα (βοσνιακά: Sevdalinka) είναι είδος παραδοσιακής μουσικής της Βοσνίας, που είναι ιδιαίτερα δημοφιλής και στην Κροατία, τη Σερβία, το Μαυροβούνιο και τη Βόρεια Μακεδονία. Αποτελεί ένα συνδυασμό μουσικών στοιχείων οθωμανικών, σλαβικών και σεφαραδίτικων. Στη Σεβνταλίνκα ανήκουν τραγούδια που οι στίχοι τους περιγράφουν την λαχτάρα και τον καημό για τον άτυχο και ανικανοποίητο έρωτα και η ονομασία της προέρχεται από την τουρκική λέξη «σεβντάς» που υποδηλώνει ακριβώς αυτό τον καημό, ο οποίος προκαλεί συγχρόνως ευτυχία και πόνο. Τα εν λόγω τραγούδια έχουν αργό ρυθμό, χαρακτηρίζονται από πλούσια αρμονία, είναι φορτισμένα συναισθηματικά και τραγουδιούνται με πάθος και θέρμη αφήνοντας ένα μελαγχολικό συναίσθημα στον ακροατή. Οι αρχικοί δημιουργοί των τραγουδιών αυτού του μουσικού είδους δεν είναι γνωστοί. Παραδοσιακά τα τραγούδια της Σεβνταλίνκα τραγουδιόταν από γυναίκες και χωρίς τη συνοδεία οργάνων. Στις μέρες μας όμως υπάρχουν και άνδρες ερμηνευτές ενώ συνήθως οι τραγουδιστές συνοδεύονται από ορχήστρα που αποτελείται από ακορντεόν, βιολί, κιθάρες, και κάποιες φορές και από κλαρίνο, φλάουτο, κοντραμπάσσο και ντραμς. (el)
- Sevdalinko aŭ sevdalinka estas speco de tradicia muziko tipa de Bosnio. Tre ofte ĉi tiu nomo estas mallongigita al sevdah. Sevdalinko estas la tradicia bosnia popolmuziko, kiu estas populara en multaj partoj de la antaŭa Jugoslavio, inkluzive de Serbio, Kroatio, Montenegro kaj Nord-Makedonio . (eo)
- Sevdalinka ist eine musikalische Gattung und bezeichnet die traditionelle, ursprünglich städtische Liebeslyrik in Bosnien und Herzegowina. Sie ist vor allem die Volksmusik der Menschen in Bosnien-Herzegowina. Sevda (türkisch, „Liebe, Leidenschaft“, von arabisch saudā, „schwarze Galle“) steht für die bosnische Tradition und Folklore allgemein. Sie soll – ähnlich der portugiesischen Saudade – im Allgemeinen eine melancholische und schwermütige Stimmung beschreiben, die meistens durch Liebesgefühle oder tiefer, oft unerfüllter Leidenschaft einer Person, einer Stadt oder einer Region gegenüber, erzeugt wird. Bekanntes Beispiel dieser Gattung ist das schwermütige Lied Moj dilbere. Sie ist wesentlicher Bestandteil der bosniakischen Kultur. Die Geschichte der Sevdalinka geht auf das 16. Jahrhundert zurück. Im Osmanischen Reich gab es zunächst das Solo, später dann die Begleitung durch Langhalslaute Saz, Akkordeon, Violine, Rahmentrommel Daira und Gitarre. Beeinflusst wurden die Sevdalinka des Weiteren durch die Musik der Roma, etwa die Zigeunertonleiter. Sevdalinka hat heute hohe kulturelle Bedeutung in Bosnien-Herzegowina, Kroatien, Montenegro und Serbien. Bekannte Interpreten waren etwa Safet Isović, , Silvana Armenulić, Nada Mamula und Zaim Imamović. Überregional bekannt ist z. B. die Mostar Sevdah Reunion. (de)
- La sevdalinka est un genre de musique traditionnelle typique de la Bosnie. Très souvent ce nom est abrégé en sevdah. La sevdalinka est la musique traditionnelle des Bosniaques, mais cette forme est populaire dans plusieurs régions de l'ancienne Yougoslavie, notamment en Serbie, en Croatie, au Monténégro et en Macédoine. (fr)
- Sevdalinka (pronounced [seʋdǎliːŋka]), also known as Sevdah music, is a traditional genre of folk music originating from Bosnia and Herzegovina. In Bosnia and Herzegovina, Sevdalinka is an integral part of the Bosniak culture, but is also spread across the ex-Yugoslavia region, including Croatia, Montenegro, North Macedonia and Serbia. The actual composers of many Sevdalinka songs are largely unknown because these are traditional folk songs. In a musical sense, Sevdalinka is characterized by a slow or moderate tempo and intense, emotional melodies. Sevdalinka songs are very elaborate, emotionally charged and are traditionally sung with passion and fervor. The combination of Oriental, European and Sephardic elements make this type of music stand out among other types of folk music from the Balkans. Just like a majority of Balkan folk music, Sevdalinka features very somber, minor-sounding modes, but unlike other types of Balkan folklore music it more intensely features minor second intervals, thus hinting at Oriental makams and the Phrygian mode. As a result, the melodies are noted for leaving a strong melancholic feeling with the listener. The singer will often impose the rhythm and tempo of the song, both of which can vary throughout the song. Traditionally, Sevdalinka’s are women's songs, most addressing the issue of love and longing, unfulfilled and unfortunate love, some touch on a woman's physical desire for her loved one, and some have various comic elements. There are Sevdah songs written and sung by men as well. Traditionally, they were performed without any instrument, hence their elaborate melody. As with most old folk styles, it is pure assumption what the sound of original melodies were like, as in modern days their interpretations are fully aligned to the Western chromatic system due to instruments used for accompaniment (whereas Oriental modes often use intervals smaller than a semitone). Modern interpretations are followed by a small orchestra featuring the accordion (as the most prominent instrument), the violin, nylon-string guitars and/or other string instruments, occasionally (such as oud, saz or šargija), the flute or clarinet (occasionally), upright bass and the snare drum. In modern interpretations, between the verses, an accordion or violin solo can almost always be heard. (en)
- Sevdalinka ([seʋdǎliːŋka]), conosciuta anche come sevdah, è un genere musicale popolare della Bosnia ed Erzegovina. La Sevdalinka è parte integrante della cultura bosniaca anche se il suo genere è diffuso in tutta la regione della ex Jugoslavia inclusa Croazia, Macedonia, Montenegro e Serbia. I compositori di Sevdalinka sono per lo più sconosciuti dato che si tratta di musica tradizionale. Da un punto di vista musicale, la Sevdalinka è caratterizzata da un lento o moderato ritmo unita ad una melodia intensa ed emotiva. Le canzoni Sevdalinka sono molto elaborate, cariche d'emozione e solitamente sono cantante con passione e fervore. La combinazione di elementi orientali, europei e sefarditi distingue questo genere dagli altri esempi di musica popolare balcanica. La Sevdalinka ha alcuni elementi in comune con altri generi folk dei Balcani (tratti molto cupi e toni in scala minore) ma si differenzia per l'ampio ricorso ad intervalli in seconda minore. In generale, le melodie sono conosciute per lasciare nell'ascoltatore un forte sentimento di malinconia. Di solito è il cantante ad imporre il ritmo ed il tempo della canzone e questi possono subire forti variazioni all'interno dello stesso brano. Tradizionalmente, la Sevdalinka è cantata da donne in quanto considerate più affini al tema dell'amore, della nostalgia e degli amori frustrati. In alcuni testi si accenna al desiderio fisico provato nei confronti dell'amato mentre in altri brani sono presenti elementi comici. Non mancano, però, le Sevdah scritte e interpretate da uomini. In origine erano eseguite senza l'avallo di strumenti e per questo motivo la melodia era molto elaborata. Come per molti altri antichi stili popolati, possiamo solo immaginare quali fossero le melodie originali degli strumenti che accompagnavano la voce, dato che tali speculazioni sono pienamente allineate al sistema cromatico occidentale mentre gli stili orientali usano spesso degli intervalli più piccoli di un semitono. Nelle moderne esibizioni il cantante è accompagnato da una piccola orchestra in cui compare la fisarmonica (come strumento principale), il violino, chitarra con corde di nylon e/o altri strumenti tra cui si può trovare il flauto o il clarinetto (come oud, saz e la ) contrabbasso e percussioni. Nelle moderne esibizioni quasi sempre si può udire tra i versi un assolo di violino o fisarmonica. (it)
- Sevdah of sevdalinka is melancholische traditionele volksmuziek uit Bosnië en Herzegovina. Kenmerkende instrumenten zijn de accordeon en de viool, vaak begeleid door gitaar en slagwerk. De oorsprong van de muziek ligt in de tijd van de Osmaanse overheersing van de Balkan. De Sevdalinka worden gecomponeerd in de zogenaamde zigeunertoonladder, die een oriëntaalse sfeer schept. Voorbeelden van artiesten in het sevdah genre zijn Amira Medunjanin, en . (nl)
- Sevdalinka – tradycyjny gatunek muzyki ludowej pochodzący z Bośni i Hercegowiny, określana czasem w skrócie jako sevdah. Nazwa pochodzi od tureckiego słowa sevdah oznaczającego „miłość”. Sevdalinka to narodowa muzyka Bośni i Hercegowiny, ale jest także popularna w całej byłej Jugosławii, szczególnie w Serbii, Czarnogórze i Macedonii. Jej korzenie sięgają ery dominacji Imperium Osmańskiego na Półwyspie Bałkańskim. Twórcy tej muzyki nie są znani. W terminologii muzycznej sevdalinka charakteryzuje się zwolnionym, umiarkowanym tempem i rytmem oraz bogatą harmonią, pozostawiającą w słuchaczu uczucie melancholii. Pieśni-sevdalinki są bardzo starannie opracowane, przepełnione uczuciami i śpiewane tradycyjnie z pasją i zapałem. Połączenie Orientu z elementami kultury sefardyjskiej powoduje, że ten styl muzyczny wyróżnia się spośród innych rodzajów muzyki ludowej z Bałkanów. Pieśniarz często nadaje tempo i rytm piosence, dzięki czemu różnią się one od całego utworu. Zazwyczaj sevdalinki są adresowane do kobiet, większość pieśni porusza ich problemy miłosne, nieszczęśliwe i niespełnione zakochanie, niektóre dotyczą pragnienia fizycznej miłości, inne natomiast zawierają elementy komiczne. Nazwa pochodzi z jęz. tureckiego, gdzie słowo sevda znaczy „miłość”. Obecnie są one częściej wykonywane przez mężczyzn. W starych tradycjach nie używano żadnych instrumentów, stąd też opracowanie harmonii. Nowoczesne interpretacje są następujące: mała orkiestra zawierająca akordeon (najbardziej widoczny), skrzypce, gitary nylonowo-strunowe i/lub inne instrumenty smyczkowe (okazjonalnie), flet lub klarnet (sporadycznie), w pozycji pionowej gitara basowa i werbel. Między zwrotkami można prawie zawsze usłyszeć akordeon czy skrzypce. (pl)
- Севдалінка — традиційний вид народної музики, походить з Боснії і Герцеговини. Популярна на території колишньої Югославії, зокрема в Сербії, Чорногорії, Македонії. (uk)
- Sevdah, eller sevdalinka, är en musikgenre utvecklad i Bosnien som påminner om blues och jazz och som är bosniakernas nationalmusik. (sv)
- Севдалинка (босн. sevdalinka) — традиционный фольклорный жанр городской любовной песни боснийских мусульман. Являясь транснациональным боснийским символом, севдалинка популярна также в странах бывшей Югославии. Синоним севдалинки — севдах — настроение, состояние ума и души, вызванное слушанием севдалинок. Название происходит от турецкого слова «севда», означающего «любовь», «желание». Севдалинки — обильно орнаментированные мелизмами любовные песни. В мелодии севдалинок сочетаются восточные, европейские и сефардские влияния. Исполнитель севдалинки часто сам определяет ритм и темп, которые могут изменяться на протяжении одной песни. Севдалинка выражает в себе душевные страдания, любовные переживания. Севдалинка была способом признаться в любви, сохраняя рамки приличия. В основе поэзии севдалинки лежали метафоры, аллегории. В севдалинках отражается быт мусульманского населения региона, много турцизмов, присутствуют религиозные мотивы. Первое историческое упоминание севдалинки (песня «Bolest Muje carevica») относят ко времени около 1475 года. Первоначально севдалинки пели женщины а капелла. Затем севдалинки стали преимущественно исполняться мужчинами и сопровождались аккомпанементом на сазе. Со времени, когда Босния и Герцеговина побывали в составе Австро-Венгрии, севдалинки начали исполнять под аккордеон или скрипку. В наши дни состав музыкантов такой же, как у поп-групп. Зачастую севдалинки были песнями с неизвестными авторами, однако есть прекрасные севдалинки, которые написали знаменитые поэты (Алекса Шантич, , Осман Джикич). До конца Второй мировой войны севдалинка широко исполнялась в кафе-барах. Благодаря популяризации, в том числе при посредстве масс-медиа, после Второй мировой войны севдалинка нашла поклонников и исполнителей среди других национальных групп (не боснийцев). Всплеск пришёлся на 1960—1970-е годы, а потом традиционные песни вышли из моды, но не были забыты. (ru)
|
| rdfs:comment
|
- Sevdalinko aŭ sevdalinka estas speco de tradicia muziko tipa de Bosnio. Tre ofte ĉi tiu nomo estas mallongigita al sevdah. Sevdalinko estas la tradicia bosnia popolmuziko, kiu estas populara en multaj partoj de la antaŭa Jugoslavio, inkluzive de Serbio, Kroatio, Montenegro kaj Nord-Makedonio . (eo)
- La sevdalinka est un genre de musique traditionnelle typique de la Bosnie. Très souvent ce nom est abrégé en sevdah. La sevdalinka est la musique traditionnelle des Bosniaques, mais cette forme est populaire dans plusieurs régions de l'ancienne Yougoslavie, notamment en Serbie, en Croatie, au Monténégro et en Macédoine. (fr)
- Sevdah of sevdalinka is melancholische traditionele volksmuziek uit Bosnië en Herzegovina. Kenmerkende instrumenten zijn de accordeon en de viool, vaak begeleid door gitaar en slagwerk. De oorsprong van de muziek ligt in de tijd van de Osmaanse overheersing van de Balkan. De Sevdalinka worden gecomponeerd in de zogenaamde zigeunertoonladder, die een oriëntaalse sfeer schept. Voorbeelden van artiesten in het sevdah genre zijn Amira Medunjanin, en . (nl)
- Севдалінка — традиційний вид народної музики, походить з Боснії і Герцеговини. Популярна на території колишньої Югославії, зокрема в Сербії, Чорногорії, Македонії. (uk)
- Sevdah, eller sevdalinka, är en musikgenre utvecklad i Bosnien som påminner om blues och jazz och som är bosniakernas nationalmusik. (sv)
- Sevdalinka (někdy zkráceně sevdah) je unikátní hudební útvar Bosny a Hercegoviny s dlouhou a bohatou tradicí. Slovo sevdah pochází z arabštiny, z níž se prostřednictvím turečtiny dostalo do srbo-chorvatského jazykového prostoru, kde získalo významy „touha“, „milostné vzplanutí“ či „milostná strast“.Kořeny sevdalinek sahají do doby, kdy si Osmané podrobili středověkou Bosnu a vznikají zde první sídla městského typu. Zejména vznik mahal, tj. městských obytných čtvrtí orientálního typu, podmínil posun životního stylu obyvatel bosenských měst směrem k jisté intimitě. Domy v mahalách byly rozdělené na ženskou část – haremluk – a mužskou část – selamluk, kromě toho byly tyto domy ohrazeny vysokými zdmi, takže ženy zůstávaly skryty mužským pohledům. Tím byla vytvořena patřičná atmosféra pro vznik (cs)
- Sevdalinka ist eine musikalische Gattung und bezeichnet die traditionelle, ursprünglich städtische Liebeslyrik in Bosnien und Herzegowina. Sie ist vor allem die Volksmusik der Menschen in Bosnien-Herzegowina. Sevda (türkisch, „Liebe, Leidenschaft“, von arabisch saudā, „schwarze Galle“) steht für die bosnische Tradition und Folklore allgemein. Sie soll – ähnlich der portugiesischen Saudade – im Allgemeinen eine melancholische und schwermütige Stimmung beschreiben, die meistens durch Liebesgefühle oder tiefer, oft unerfüllter Leidenschaft einer Person, einer Stadt oder einer Region gegenüber, erzeugt wird. Bekanntes Beispiel dieser Gattung ist das schwermütige Lied Moj dilbere. Sie ist wesentlicher Bestandteil der bosniakischen Kultur. (de)
- Η Σεβνταλίνκα (βοσνιακά: Sevdalinka) είναι είδος παραδοσιακής μουσικής της Βοσνίας, που είναι ιδιαίτερα δημοφιλής και στην Κροατία, τη Σερβία, το Μαυροβούνιο και τη Βόρεια Μακεδονία. Αποτελεί ένα συνδυασμό μουσικών στοιχείων οθωμανικών, σλαβικών και σεφαραδίτικων. Στη Σεβνταλίνκα ανήκουν τραγούδια που οι στίχοι τους περιγράφουν την λαχτάρα και τον καημό για τον άτυχο και ανικανοποίητο έρωτα και η ονομασία της προέρχεται από την τουρκική λέξη «σεβντάς» που υποδηλώνει ακριβώς αυτό τον καημό, ο οποίος προκαλεί συγχρόνως ευτυχία και πόνο. (el)
- Sevdalinka (pronounced [seʋdǎliːŋka]), also known as Sevdah music, is a traditional genre of folk music originating from Bosnia and Herzegovina. In Bosnia and Herzegovina, Sevdalinka is an integral part of the Bosniak culture, but is also spread across the ex-Yugoslavia region, including Croatia, Montenegro, North Macedonia and Serbia. The actual composers of many Sevdalinka songs are largely unknown because these are traditional folk songs. (en)
- Sevdalinka ([seʋdǎliːŋka]), conosciuta anche come sevdah, è un genere musicale popolare della Bosnia ed Erzegovina. La Sevdalinka è parte integrante della cultura bosniaca anche se il suo genere è diffuso in tutta la regione della ex Jugoslavia inclusa Croazia, Macedonia, Montenegro e Serbia. I compositori di Sevdalinka sono per lo più sconosciuti dato che si tratta di musica tradizionale. (it)
- Sevdalinka – tradycyjny gatunek muzyki ludowej pochodzący z Bośni i Hercegowiny, określana czasem w skrócie jako sevdah. Nazwa pochodzi od tureckiego słowa sevdah oznaczającego „miłość”. Sevdalinka to narodowa muzyka Bośni i Hercegowiny, ale jest także popularna w całej byłej Jugosławii, szczególnie w Serbii, Czarnogórze i Macedonii. Jej korzenie sięgają ery dominacji Imperium Osmańskiego na Półwyspie Bałkańskim. Twórcy tej muzyki nie są znani. (pl)
- Севдалинка (босн. sevdalinka) — традиционный фольклорный жанр городской любовной песни боснийских мусульман. Являясь транснациональным боснийским символом, севдалинка популярна также в странах бывшей Югославии. Синоним севдалинки — севдах — настроение, состояние ума и души, вызванное слушанием севдалинок. (ru)
|