| dbo:abstract
|
- هانز سيلي (بالمجرية: Selye János) (/ˈsɛljeɪ/ باللغة الهنغارية يانوس سيلي)، ولد في فيينا (النمسا - المجر) 26 يناير 1907 وتوفي في مونتريال، كندا في 16 أكتوبر 1982، هو طبيب كيبيك. وهو مؤسس ومدير معهد الطب التجريبي والجراحة بجامعة مونتريال ورائد في دراسات الضغط النفسي. (ar)
- Hans (János) Hugo Bruno Selye (26. ledna 1907, Vídeň, Rakousko-Uhersko – 16. října 1982, Montréal, Kanada) byl kanadský lékař, biolog, chemik a endokrinolog rakousko-maďarského původu. Je považován za otce moderního výzkumu stresu. (cs)
- SELYE János aŭ Hans SELYE [ŝeje] (naskita la 26-an de januaro 1907 en Vieno, mortis la 16-an de oktobro 1982 en Montrealo) estis kuracisto kaj medicina esploristo de hungara-aŭstra deveno. Li laboris en Kanado, oni ligas al lia nomo la teorion pri streso. Li naskiĝis en 1907 en hungara medicina familio: kaj lia patro kaj lia avo estis hungaraj kuracistoj. Fininte siajn universitatajn studojn en Prago, li kiel talenta juna doktoro akceptis la inviton de Kanada (Montreala) universitato. Tie li ekpensis: La soldato post vundiĝo, la patrino angoranta pri sia soldata filo, la ludvetanto ŝtonrigide rigardanta la ĉevalvetkuron, ankaŭ la ĵokeo kaj la ĉevalo mem: ili ĉiuj estas en la stato de stress (streso). La almozulo turmentata de malsato, la frandemulo preskaŭ krevanta pro la plenŝtopo de sia stomako, la komercisto timeganta bankroton, la mon-magnato ĉaspelanta novajn milionojn: ankaŭ ĉi tiuj estas penetrataj de streso. La patrineto gardanta la paŝojn de sia trokuraĝa bebo, la infano broginta al si la haŭton, precipe per varmega kafo: ĉiuj ĉi estas sub la efiko de la streso. Kio do estas ĉi tiu mistera stato, kiu povas tusi plej diversajn personojn, milojn da specoj de bestoj, la vivantajn ĉelojn? Jen kion demandis János Selye, hungardevena esploristo, vivanta ekde 1932 en Kanado. Kaj tie li, post apenaŭ kvarjara esplorado, aperigis sian unuan grandsignifan publikigaĵon pri la „alarma reago". Ĝi enhavis liajn gravajn observaĵojn pri la akutaj simptomoj de damaĝo atakanta la homan organismon. Baldaŭ li pluevoluigis kaj plilarĝigis sian koncepton. Tiel li kreis la „ĝeneralan sindromon de adaptiĝo", kiu klarigis la antaŭajn observojn de liaj hungaraj samlandanoj, Frigyes Verzár kaj Aladár Beznák. Laŭ ĉi tiuj observoj, la surrena glando pligrandiĝas ĉiukaze, kiam ia ajn ekstera aŭ interna perturbo trafas la organismon. Cent kaj cent animal-eksperimentojn bezonis Selye, ĝis li sukcesis konstati la tutan „draman" procezon ĉiokazan. Ĝi okazas, se tiel diri, en tri aktoj.En la unua akto, kiun Selye nomas „fazo de preteco", en la sango plimultiĝas la hormonoj produktataj de la surrena glando-krusto. Ĉi tiuj hormonoj estas destinitaj defendi la organismon kontraŭ la damaĝa efiko, mildigante la reakcionon de la organismo, malhelpante ke tios troa forto estigu procezojn danĝerajn aŭ eble eĉ fatalajn. En la dua akto, la surrena glando, sekve de sia pliiĝinta produktado, pligrandiĝas, por ke ĝi povu daŭre sekrecii la necesajn hormonsukojn. Ĉi tio estas la fazo de sukcesa rezisto aŭ „plenumita adapto." La tria akto jam estas nedezirinda fiasko. Selye esperis, kiel li konfesas en siaj rememoraĵoj, ke la defendo-kapablo daŭros pli longe ol la atakanta damaĝo; tiamaniere la organismo estus sekurigita kontraŭ la danĝera efikoreefiko. Sed la eksperimentaj faktoj ne konfirmis lian esperon. En la tria akto, nome, elĉerpiĝas la produktivo de la surrena glando, kaj – se la damaĝo ne ĉesas ĝustatempe – sekvas la ĝenerala ellaciĝo de la organismo, t. e. la morto. Selye detale desegnis la cirklon de la disvolviĝo de ĉi tiu adaptiĝa funkcio, sen kiu la estaĵoj ne povus vivi, pli precize: ili ne povus transvivi la „stresojn" kaŭzatajn de perturbaj cirkonstancoj. La stres-reakciono, laŭ la pruvoj de Selye, estas specifa procezo, kvankam la damaĝo ĝin estiganta povas esti de tre diversaj specoj, do ne estas specifa.Hodiaŭ, pli ol tridek jarojn post la unua publikigaĵo de la juna hungara kuracisto, lia stres-teorio estas mondfama, ĝi kvazaŭ revoluciigis la medicinon en la tuta mondo. La „kortikoidoj", t. e. hormonoj ekstraktitaj el la krusto de la surrena glando, jam estas medikamentoj ne malhaveblaj en la ĉiutaga kuraca praktikado, en medicinfakoj okupiĝantaj pri „akutaj statoj" kaj kronikaj malsanoj. La respondojn li donis per sia stres-teorio, kaj ĉi tiu teorio en kelkaj jardekoj konkeris la tutan medicinon, ties kaj teoriajn kaj praktikajn branĉojn. Ĝin konigas la mondfama scienculo en sia populara verko: „La streso de la vivo" (The stress of life). János Selye kiel homo estas pratipo de konscia scienculo, de senlaca esploristo, neniam ŝanceliĝanta antaŭ iel ajn grandaj obstakloj, sed venkanta ĉi tiujn unu post la alia, kredante ke liaj inventoj servos la bonon de la suferantoj, de la tuta homaro. Li multe rememoras pri sia malgranda patrujo, pri sia gepatra lingvo, pri siaj kolegoj kaj amikoj hungaraj, kiujn li povis nun jam dufoje saluti ankaŭ persone, kiam la Hungara Scienca Akademio invitis lin prelegi pri sia epokfara teorio. Okaze je lia dua vizito, la Akademio elektis lin inter siajn honorajn membrojn, kiel unun el la plej grandaj fieroj de la hungara popolo, doninta jam al la mondo multajn scienculojn kaj artistojn eminentajn. La hungarlingva universitato en Komárno (Slovakio) portas la nomon de Selye. (eo)
- Hans Hugo Bruno Selye CC (János Selye [ˈʃɛjɛ]; * 26. Januar 1907 in Wien, Österreich; † 16. Oktober 1982 in Montreal, Québec) war ein Österreich-Ungarischer / -kanadischer Mediziner, Biochemiker und Hormonforscher. Er entwickelte in den 1930er-Jahren die Grundlagen der Lehre vom Stress und vom allgemeinen Adaptationssyndrom oder Selye-Syndrom. Er wird somit als „Vater der Stressforschung“ beschrieben. (de)
- Hans Hugo Bruno Selye (hungarieraz: Selye János; Viena, 1907ko urtarrilaren 26a - Montreal, 1982ko urriaren 16a) Austrian jaiotako hungariar medikua izan zen. Vienan jaio eta Pragan hezi zen. Oso haurtzaro gogorra izan zuen, Bigarren Mundu Gerra zela-eta, eta zenbait herrialdetan zehar ibili zen. 1945-1976 bitartean Montrealgo Medikuntza eta Kirurgia Esperimentaleko Institutuko zuzendaria izan zen. Unibertsitatean erretiroa hartu ondoren, Estresaren Nazioarteko Institutua sortu zuen 1977an. Seyle endokrinologian nabarmendu zen, eta bereziki azpimarratzekoak ditu estresari eta eritasunei buruz egindako lanak. Egokitze Orokorraren Sindromearen teoria osatu zuen, arratoiekin esperimentuak egin ondoren, eta eztabaida ugari sortu zituen teoria harekin. Izan ere, Selyek zioenez, estresak garrantzi handiko zeregina du eritasunen bilakaeran. "Estres eragileei" (hau da, edozein eratako estimuluei) ezin aurre eginak, "egokitze eritasunak" sor ditzake (ultzerak, odol presio garaiegia, etab.). Gaur egun bere teorien ordez estresaren eredu kognitiboak hartzen dira aintzat, baina ezin uka daiteke ekarpen garrantzitsuak egin zituela. The Stress of Life (1956, Bizitzaren estresa) lana idatzi zuen. (eu)
- János Hugo Bruno "Hans" Selye CC (/ˈsɛljeɪ/; Hungarian: Selye János; January 26, 1907 – October 16, 1982) was a pioneering Hungarian-Canadian endocrinologist who conducted important scientific work on the hypothetical non-specific response of an organism to stressors. Although he did not recognize all of the many aspects of glucocorticoids, Selye was aware of their role in the stress response. Charlotte Gersonconsiders him the first to demonstrate the existence of biological stress. (en)
- Hans Hugo Bruno Selye (nacido Selye János, 1907-1982) fisiólogo y médico austrohúngaro que posteriormente se naturalizó canadiense, fue director del Instituto de Medicina y Cirugía Experimental de la Universidad de Montreal. (es)
- Hans Selye (en hongrois János Selye), né à Vienne (Autriche-Hongrie) le 26 janvier 1907 et mort à Montréal (Canada) le 16 octobre 1982, est un médecin québécois. Il est le fondateur et le directeur de l'Institut de médecine et chirurgie expérimentale de l'Université de Montréal et un pionnier des études sur le stress. (fr)
- Hans Selye (Vienna, 26 gennaio 1907 – Montréal, 16 ottobre 1982) è stato un medico austriaco naturalizzato canadese.Figlio di madre austriaca e padre ungherese, cresciuto a Komárno. Viene ricordato per le ricerche effettuate sullo stress e per la Sindrome Generale di Adattamento da lui identificata e descritta. (it)
- 한스 셀리에(János Hugo Bruno Hans Selye CC(/ sɛljeɪ /; 헝가리어 : Selye János; 1907년 1월 26일 – 1982년 10월 16일)는 선구적인 헝가리-캐나다인으로 내분비계 생리학자였다. 그는 스트레스 요인에 대한 유기체의 가상적 비특이적 반응에 대한 중요한 과학적 연구를 수행했다. 비록 그가 글루코코르티코이드(glucocorticoids)의 많은 측면을 모두 인식하지는 못했을 모르지만, 셀리에(Selye)는 스트레스 반응에서 이들 역할의 주요한 측면을 알고있었다. (Charlotte Gerson)은 그를 생물학적 스트레스의 존재를 최초로 증명한 주요한 인물이라고 여긴다. (ko)
- ハンス・セリエ（Hans Selye,ハンガリー語: Selye János, 1907年1月26日 - 1982年10月16日）は、ハンガリー系カナダ人の生理学者。を唱え、ストレッサーの生体反応を明らかにした。 (ja)
- Hans Hugo Bruno Selye (Wenen, 26 januari 1907 - Montreal (Canada), 16 oktober 1982) was een Canadees-Oostenrijkse arts en endocrinoloog die het wetenschappelijk concept van stress introduceerde. (nl)
- Hans Hugo Selye (ur. 26 stycznia 1907 w Wiedniu, zm. 16 października 1982 w Montrealu) – lekarz fizjopatolog i endokrynolog, mieszkający i pracujący w Kanadzie, pochodzenia węgierskiego. Wprowadził do użycia pojęcie stresu. Badaniu tego zjawiska i jego wpływowi na człowieka poświęcił 50 lat pracy naukowej. Z tego też powodu nosił przydomek dr Stress.Selye był aż dziesięciokrotnie nominowany do Nagrody Nobla, której nigdy nie otrzymał. Jego matka była Austriaczką, a ojciec Węgrem. Zamiłowanie do medycyny odziedziczył po ojcu, który podczas I wojny światowej był wojskowym chirurgiem służącym w armii austro-węgierskiej. Podstawy wykształcenia Selye otrzymał u benedyktynów. Później kontynuował naukę na niemieckim Uniwersytecie w Pradze, gdzie ukończył endokrynologię. W latach 30. wyemigrował do Kanady. W roku 1932 rozpoczął pracę w Instytucie Chirurgii i Medycyny Doświadczalnej na Uniwersytecie w Montrealu, gdzie potem założył Międzynarodowy Instytut Badań nad Stresem.Napisał 1400 artykułów oraz ponad 30 książek na temat stresu. Najbardziej znana to Stress without Distress, która przetłumaczona została na 12 języków (przekład polski: Stres okiełznany). Selye jako pierwszy postawił hipotezę, że źródłem szeregu chorób somatycznych jest stres. Choroby miały być skutkiem niezdolności człowieka do radzenia sobie ze stresem. Zjawisko to nazwał mianem niewydolności tzw. syndromu ogólnej adaptacji (GAS) i opisał je w pierwszej swojej książce na temat stresu w roku 1956 pt. The Stress of Life. (pl)
- Ганс Гуго Бруно Селье (нем. Hans Hugo Bruno Selye, или Янош Шейе, венг. Selye János; 26 января 1907, Вена — 16 октября 1982, Монреаль) — канадский патолог и эндокринолог австро-венгерского происхождения. (ru)
- János Hugo Bruno "Hans" Selye, född 26 januari 1907 i Wien, Österrike, död 16 oktober 1982 i Montreal, Kanada, var en österrikisk-ungersk-kanadensisk läkare (fysiolog). Selye var professor vid Université de Montréal. Han myntade begreppet stress 1936 och är upphovsman till teorin om det s. k. adaptionssyndromet. (sv)
- Hans Hugo Bruno Selye, CC, (em húngaro: Selye János) (Viena, Áustria-Hungria; 26 de janeiro de 1907 — Montreal, Quebéc, Canadá; 16 de outubro de 1982) foi um endocrinologista de etnicidade húngara, nascido na antiga Áustria-Hungria. (pt)
- Ганс Се́льє (англ. Hans Selye), уроджений Янош Гуго Бруно Шеє (угор. Selye János Hugo Bruno; 26 січня 1907, Відень — 16 жовтня 1982, Монреаль) — видатний канадський ендокринолог австро-угорського походження, лікар, основоположник вчення про стрес, біолог зі світовим ім'ям, патофізіолог, директор Інституту експериментальної медицини і хірургії (з 1976 року Міжнародний інститут стресу) у Монреалі — протягом майже п'ятдесяти років розробляв проблеми загального адаптаційного синдрому і стресу, творець вчення про гіпофізарно-адреналову систему. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- هانز سيلي (بالمجرية: Selye János) (/ˈsɛljeɪ/ باللغة الهنغارية يانوس سيلي)، ولد في فيينا (النمسا - المجر) 26 يناير 1907 وتوفي في مونتريال، كندا في 16 أكتوبر 1982، هو طبيب كيبيك. وهو مؤسس ومدير معهد الطب التجريبي والجراحة بجامعة مونتريال ورائد في دراسات الضغط النفسي. (ar)
- Hans (János) Hugo Bruno Selye (26. ledna 1907, Vídeň, Rakousko-Uhersko – 16. října 1982, Montréal, Kanada) byl kanadský lékař, biolog, chemik a endokrinolog rakousko-maďarského původu. Je považován za otce moderního výzkumu stresu. (cs)
- Hans Hugo Bruno Selye CC (János Selye [ˈʃɛjɛ]; * 26. Januar 1907 in Wien, Österreich; † 16. Oktober 1982 in Montreal, Québec) war ein Österreich-Ungarischer / -kanadischer Mediziner, Biochemiker und Hormonforscher. Er entwickelte in den 1930er-Jahren die Grundlagen der Lehre vom Stress und vom allgemeinen Adaptationssyndrom oder Selye-Syndrom. Er wird somit als „Vater der Stressforschung“ beschrieben. (de)
- János Hugo Bruno "Hans" Selye CC (/ˈsɛljeɪ/; Hungarian: Selye János; January 26, 1907 – October 16, 1982) was a pioneering Hungarian-Canadian endocrinologist who conducted important scientific work on the hypothetical non-specific response of an organism to stressors. Although he did not recognize all of the many aspects of glucocorticoids, Selye was aware of their role in the stress response. Charlotte Gersonconsiders him the first to demonstrate the existence of biological stress. (en)
- Hans Hugo Bruno Selye (nacido Selye János, 1907-1982) fisiólogo y médico austrohúngaro que posteriormente se naturalizó canadiense, fue director del Instituto de Medicina y Cirugía Experimental de la Universidad de Montreal. (es)
- Hans Selye (en hongrois János Selye), né à Vienne (Autriche-Hongrie) le 26 janvier 1907 et mort à Montréal (Canada) le 16 octobre 1982, est un médecin québécois. Il est le fondateur et le directeur de l'Institut de médecine et chirurgie expérimentale de l'Université de Montréal et un pionnier des études sur le stress. (fr)
- Hans Selye (Vienna, 26 gennaio 1907 – Montréal, 16 ottobre 1982) è stato un medico austriaco naturalizzato canadese.Figlio di madre austriaca e padre ungherese, cresciuto a Komárno. Viene ricordato per le ricerche effettuate sullo stress e per la Sindrome Generale di Adattamento da lui identificata e descritta. (it)
- 한스 셀리에(János Hugo Bruno Hans Selye CC(/ sɛljeɪ /; 헝가리어 : Selye János; 1907년 1월 26일 – 1982년 10월 16일)는 선구적인 헝가리-캐나다인으로 내분비계 생리학자였다. 그는 스트레스 요인에 대한 유기체의 가상적 비특이적 반응에 대한 중요한 과학적 연구를 수행했다. 비록 그가 글루코코르티코이드(glucocorticoids)의 많은 측면을 모두 인식하지는 못했을 모르지만, 셀리에(Selye)는 스트레스 반응에서 이들 역할의 주요한 측면을 알고있었다. (Charlotte Gerson)은 그를 생물학적 스트레스의 존재를 최초로 증명한 주요한 인물이라고 여긴다. (ko)
- ハンス・セリエ（Hans Selye,ハンガリー語: Selye János, 1907年1月26日 - 1982年10月16日）は、ハンガリー系カナダ人の生理学者。を唱え、ストレッサーの生体反応を明らかにした。 (ja)
- Hans Hugo Bruno Selye (Wenen, 26 januari 1907 - Montreal (Canada), 16 oktober 1982) was een Canadees-Oostenrijkse arts en endocrinoloog die het wetenschappelijk concept van stress introduceerde. (nl)
- Ганс Гуго Бруно Селье (нем. Hans Hugo Bruno Selye, или Янош Шейе, венг. Selye János; 26 января 1907, Вена — 16 октября 1982, Монреаль) — канадский патолог и эндокринолог австро-венгерского происхождения. (ru)
- János Hugo Bruno "Hans" Selye, född 26 januari 1907 i Wien, Österrike, död 16 oktober 1982 i Montreal, Kanada, var en österrikisk-ungersk-kanadensisk läkare (fysiolog). Selye var professor vid Université de Montréal. Han myntade begreppet stress 1936 och är upphovsman till teorin om det s. k. adaptionssyndromet. (sv)
- Hans Hugo Bruno Selye, CC, (em húngaro: Selye János) (Viena, Áustria-Hungria; 26 de janeiro de 1907 — Montreal, Quebéc, Canadá; 16 de outubro de 1982) foi um endocrinologista de etnicidade húngara, nascido na antiga Áustria-Hungria. (pt)
- Ганс Се́льє (англ. Hans Selye), уроджений Янош Гуго Бруно Шеє (угор. Selye János Hugo Bruno; 26 січня 1907, Відень — 16 жовтня 1982, Монреаль) — видатний канадський ендокринолог австро-угорського походження, лікар, основоположник вчення про стрес, біолог зі світовим ім'ям, патофізіолог, директор Інституту експериментальної медицини і хірургії (з 1976 року Міжнародний інститут стресу) у Монреалі — протягом майже п'ятдесяти років розробляв проблеми загального адаптаційного синдрому і стресу, творець вчення про гіпофізарно-адреналову систему. (uk)
- SELYE János aŭ Hans SELYE [ŝeje] (naskita la 26-an de januaro 1907 en Vieno, mortis la 16-an de oktobro 1982 en Montrealo) estis kuracisto kaj medicina esploristo de hungara-aŭstra deveno. Li laboris en Kanado, oni ligas al lia nomo la teorion pri streso. Li naskiĝis en 1907 en hungara medicina familio: kaj lia patro kaj lia avo estis hungaraj kuracistoj. Fininte siajn universitatajn studojn en Prago, li kiel talenta juna doktoro akceptis la inviton de Kanada (Montreala) universitato. La hungarlingva universitato en Komárno (Slovakio) portas la nomon de Selye. (eo)
- Hans Hugo Bruno Selye (hungarieraz: Selye János; Viena, 1907ko urtarrilaren 26a - Montreal, 1982ko urriaren 16a) Austrian jaiotako hungariar medikua izan zen. Vienan jaio eta Pragan hezi zen. Oso haurtzaro gogorra izan zuen, Bigarren Mundu Gerra zela-eta, eta zenbait herrialdetan zehar ibili zen. 1945-1976 bitartean Montrealgo Medikuntza eta Kirurgia Esperimentaleko Institutuko zuzendaria izan zen. Unibertsitatean erretiroa hartu ondoren, Estresaren Nazioarteko Institutua sortu zuen 1977an. Seyle endokrinologian nabarmendu zen, eta bereziki azpimarratzekoak ditu estresari eta eritasunei buruz egindako lanak. Egokitze Orokorraren Sindromearen teoria osatu zuen, arratoiekin esperimentuak egin ondoren, eta eztabaida ugari sortu zituen teoria harekin. Izan ere, Selyek zioenez, estresak garrant (eu)
- Hans Hugo Selye (ur. 26 stycznia 1907 w Wiedniu, zm. 16 października 1982 w Montrealu) – lekarz fizjopatolog i endokrynolog, mieszkający i pracujący w Kanadzie, pochodzenia węgierskiego. Wprowadził do użycia pojęcie stresu. Badaniu tego zjawiska i jego wpływowi na człowieka poświęcił 50 lat pracy naukowej. Z tego też powodu nosił przydomek dr Stress.Selye był aż dziesięciokrotnie nominowany do Nagrody Nobla, której nigdy nie otrzymał. (pl)
|