| dbo:abstract
|
- El gagaús és una llengua turquesa parlada per unes 200.000 persones (gagaüsos) a Moldàvia (on s'ha creat la república autònoma de Gagaúsia), a Bulgària i a Romania principalment. La llengua gagaüsa o gagavuz pertany al grup meridional (oguz) de les parles turques, i és propera al turc osmanlí, a l'àzeri i al turcman, però amb nombrosos préstecs eslaus i romanesos. És considerada per alguns experts un dialecte del turc. Tanmateix, té nombroses característiques fonètiques, la totalitat de la sintaxi i la fraseologia, així com bona part de la morfologia i del lèxic, que la fan ben diferenciada:
* Iotització de les vocals altes i mitjanes a principi de paraula.
* Palatalització llarga de les consonants inicials.
* Ordre de la frase lliure.
* Presència de vocals llargues secundàries.
* Diftongació.
* Aparició dels sufixos del gènere –ka, -yka.
* Sintaxi fortament eslavitzada.
* Lèxic amb elements grecs, romanesos i eslaus.
* Afluixament de les consonants davant les vocals anteriors.
* Utilitza l'alfabet turc més les lletres ä, ö i ÿ. Antigament havia utilitzat l'alfabet grec. Tot i que es va establir com a llengua escrita el 1957, el gagaús no es va fer servir en el currículum fins al 1959. El gagaús és una llengua derivada del turc gagaús balcànic. La lingüística balcànica va ser la primera a veure les conseqüències del contacte lingüístic com a normals en lloc de corruptes. El terme "llengua gagaüsa" i la identificació de la llengua pròpia com a "gagaús" es van establir simultàniament o fins i tot després de la creació de l'autoconsciència nacional. Al voltant de 150.000 gagaüsos van residir a Moldàvia el 1986, on vivien en assentaments dins dels termes de Komratskii, Chadyr-Lungskii i Vulkaneshtskii. Juntament amb la majoria de gagaüsos que viuen a Moldàvia, hi ha altres quatre ciutats de Bulgària on resideixen gagaüsos. (ca)
- لغة غاغاوزية هي أحد اللغات التركية. تتحدثها الغاغاوزيّون واللغة الرئيسية في غاغاوزيا المولدوفيّة المستقلّة ذاتيّاً. وتنقسم إلي لهجتين هما: البغارية الغاغاوزية. تصنف اللغة الغاغاوزية علي أنها لغة منفصلة عن اللغة الغاغاوزية البلقانية. (ar)
- Gagauzština (Gagauz dili/Гагауз дили) je turkický jazyk užívaný Gagauzy. Rozšířena je na jihu Moldavska a k němu přilehlé části Ukrajiny, jeden z úředních jazyků Gagauzské autonomní oblasti v rámci Moldavska. Užívá ji přibližně 150 tisíc lidí. Gagauzský jazyk zahrnuje dva dialekty: čadyrsko-komratský (též nazýván střední) a vulkanešťský (též nazýván jižní). Řadí se mezi oghuzské jazyky, které jsou mezi sebou poměrně srozumitelné. Nejblíže má gagauzština k turečtině. (cs)
- Τα Γκαγκαούζικα (γκαγκαούζ: gagauzça) είναι η γλώσσα που ομιλείται από τους γκαγκαούζους. (el)
- Gagauza lingvo estas lingvo de Gagauzoj, kiun parolas ĉirkaŭ 150 000 homoj. Ĝi similas al la turka, la turkmena, kaj la azerbajĝana. Iuj tjurkologoj opinias, ke la gagauza lingvo devenas de la peĉenega. (eo)
- Die gagausische Sprache (Eigenbezeichnung Gagauz dili oder Gagauzça; ehemalige kyrillische Schreibweise Гагауз дили, Гагаузча) ist die Sprache der Gagausen, die zu den Turkvölkern gehören. Sie basiert auf einem balkantürkischen Dialekt und gehört somit zu den südwesttürkischen Sprachen innerhalb der Turksprachen. Gagausisch ([gagaˈuːzɪʃ]) ist heute eine Amtssprache der autonomen Region Gagausien in der Republik Moldau. Eine mündliche wie auch schriftliche Kommunikation ist zwischen Sprechern des Gagausischen und des Türkei-Türkischen problemlos möglich, da beide Sprachen nur minimal voneinander abweichen. (de)
- El idioma gagaúzo o gagauz (Gagaúz dilí) es una lengua túrquica hablada por los gagaúzos. Es uno de los idiomas oficiales de Gagauzia, entidad autónoma de Moldavia. Es hablado por aproximadamente 150 000 personas. Originalmente, se escribía usando el alfabeto griego; en 1957 se introdujo la escritura en alfabeto cirílico y hoy se usa el alfabeto latino, siguiendo el modelo del turco. (es)
- Gagauz (Gagauz dili, Gagauzca) is a Turkic language spoken by the Gagauz people of Moldova, Ukraine, Russia and Turkey and it is an official language of the Autonomous Region of Gagauzia in Moldova. Gagauz belongs to the Oghuz branch of Turkic languages, alongside Azerbaijani, Turkmen, and Turkish. Gagauz is a distinct language from Balkan Gagauz Turkish to some degree. Though it was established as a written language in 1957, Gagauz was not used in schools until 1959. Gagauz is a language derived from Balkan Gagauz Turkish; Balkan linguistics was the first to view the consequences of language contact as normal rather than corrupt. The term "Gagauz language" and the identification of one's language as "Gagauz" were established concurrently with or even after the creation of national self-awareness. About 150,000 Gagauz resided in Moldova in 1986, where they lived in settlements within the Comrat, Ceadîr-Lunga and Vulcănești Rayons. Along with the majority of the Gagauz living in Moldova, there are four other cities in Bulgaria in which the Gagauz reside. (en)
- Gagauzera (Gagauz dili, Gagauzca) altaitar hizkuntza da, turkiar adarrekoa. Gagauziako hizkuntza ofiziala da eta Moldavia, Ukraina, Errusia eta Turkiako gagauzek hitz egiten dute. (eu)
- Bahasa Gagauz (Gagauz dili) adalah bahasa Turkik yang dituturkan oleh , dan merupakan bahasa resmi wilayah Gagauzia. Awalnya, bahasa ini menggunakan aksara Yunani. Sejak 1957, aksara Kiril digunakan. yang digunakan sekarang merupakan aksara berbasis Latin. (in)
- Le gagaouze (autonyme : Gagauz dili, Gagauzça ou Gökoğuzca) est une langue turcique parlée par les Gagaouzes, peuple turcophone et chrétien orthodoxe vivant dans les régions constituant de nos jours l'Ukraine, la Moldavie, la Roumanie et la Bulgarie. Officiellement, il est parlé par environ 162 200 personnes et il est langue officielle en Gagaouzie, région autonome de la Moldavie, mais n'est pratiqué au quotidien que par environ 50 000 personnes, car les Gagaouzes s'expriment usuellement en russe depuis le XIXe siècle. (fr)
- La lingua gagauza o gagausa (Gagauz dili) è una lingua turca parlata in Moldavia, nell'entità autonoma della Gagauzia. (it)
- 가가우즈어는 몰도바, 우크라이나에서 가가우지아인이 쓰는 언어이다. 언어 인구는 20만 명이다. (ko)
- Het Gagaoezisch (Gagauz dili) is een Turkse taal, die wordt gesproken door de Gagaoezen. (nl)
- ガガウズ語（ガガウズご、Gagauz dili）はテュルク諸語に属する言語で、モルドバ共和国のガガウズ自治区を中心にウクライナ、ルーマニア、ブルガリアなどに住むガガウズ人が用いる。話者数は15万人程度。ガガウズ自治区の公用語。 (ja)
- Język gagauski (gag. gagauz dili) – język Gagauzów, ludu pochodzenia tureckiego, osiadłego w większości na terenie dzisiejszej południowej Mołdawii w Gagauzji (dziś terytorium przez nich zamieszkane jest wydzieloną administracyjnie autonomiczną jednostką państwa). Należy do rodziny języków tureckich i zaliczany jest do grupy języków oguzyjskich. Początek nowożytnego piśmiennictwa w tym języku datuje się dopiero na rok 1810, kiedy w Wiedniu została wydana pierwsza książka po gagausku. Pierwsze gagauskie słowo drukowane na terenie Mołdawii ukazało się w 1907 roku. Był to przekład Starego Testamentu autorstwa gagauskiego duchownego prawosławnego Michaila Çakira, który wydał szereg innych książek o charakterze religijnym, a także stworzył pierwszy gagauski tytuł prasowy. Przełomem w historii języka gagauskiego był rok 1957, kiedy do jego zapisu zaczęto używać cyrylicy. W latach 1958–1961 język gagauski nauczany był w niektórych szkołach, wychodziły w nim gazety i używano go w radiofonii. Potem jednak zastąpiono go językiem rosyjskim. Powrót języka do szkół i uznanie go za język oficjalny nastąpiło dopiero w 1989 roku na mocy ustawy o funkcjonowaniu języków używanych na terytorium Mołdawskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej z dnia 1 września 1989 roku. Obecnie w Mołdawii drukowane są książki i wydawane gazety w języku gagauskim, takie jak „Saba Ałryzy” (Gwiazda Poranna), „Ana Sözü” (Ojczyste Słowo), „Gagauz Sesi” (Gagauski Głos). Ważnym badaczem języka gagauskiego był Polak – profesor Tadeusz Kowalski (1889–1948), słynny turkolog Uniwersytetu Jagiellońskiego. (pl)
- A língua gagauz (gagauz dili) é uma língua turcomana, falada principalmente pelos gagaúzes, sendo a língua da região autônoma da Gagaúzia, Moldávia. São dois os seus dialetos: Bulgar Gagauzi e Gagauzi Marítimo. Esse Gagauz não deve ser confundido com o gagauz turco-balcânico. (pt)
- Gagauziska är ett sydvästturkiskt språk som talas av gagauzerna, särskilt i den autonoma republiken Gagauzien i Moldavien, där det är officiellt språk tillsammans med moldaviska. Antal talare är cirka 0,5 miljoner. Gagauziska räknas som ett hotat språk och dess närmaste släktspråk är bland andra turkiska och . Språket är i aktivt bruk i Gagauzien i några tidningar samt i radio- och televisionsprogram. Den lokala public service-bolaget (GRT) grundades i 1986. Gagauzerna är relativt stolta över sitt eget språk och människornas dåliga språkkunskaper har lett till svårigheter med att bland annat söka jobb utanför Gagauzien: 10 procent av gymnasieeleverna blir underkända i sin prov på rumänska. En del föräldrar anser att de moldaviska "nationalisterna" försöker hålla gagauziska barn i ett "reservat".. (sv)
- Гагау́зский язы́к ( gagauz dili, gagauzça) — язык гагаузов, генетически относится к огузской подгруппе тюркских языков, государственный язык АТО Гагаузия, наиболее близок к крымскотатарскому, турецкому, и азербайджанскому языкам. Находится под влиянием иноязычных систем (болгарской, балканороманской и русской). Гагаузский язык стал письменным в 1957 году. (ru)
- 加告茲語（Gagauz dili）是加告茲人使用的突厥語系一種語言，也是摩爾多瓦加告茲自治區的官方語言。 (zh)
- Гагаузька мова (гагауз. gagauz dili, gagauzça) — мова гагаузів, одна з тюркських мов.Поширена на території Молдови (Автономне територіальне утворення Гагауз Єрі), в Одеській області України, а також незначними ареалами — на території Казахстану й Узбекистану. Кількість мовців — приблизно 150 000 осіб.Виокремлюються два діалекти гагаузької мови — чадирлунзько-комратський (центральний) і вулканештський (південний), функціонують також мішані говірки. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- لغة غاغاوزية هي أحد اللغات التركية. تتحدثها الغاغاوزيّون واللغة الرئيسية في غاغاوزيا المولدوفيّة المستقلّة ذاتيّاً. وتنقسم إلي لهجتين هما: البغارية الغاغاوزية. تصنف اللغة الغاغاوزية علي أنها لغة منفصلة عن اللغة الغاغاوزية البلقانية. (ar)
- Gagauzština (Gagauz dili/Гагауз дили) je turkický jazyk užívaný Gagauzy. Rozšířena je na jihu Moldavska a k němu přilehlé části Ukrajiny, jeden z úředních jazyků Gagauzské autonomní oblasti v rámci Moldavska. Užívá ji přibližně 150 tisíc lidí. Gagauzský jazyk zahrnuje dva dialekty: čadyrsko-komratský (též nazýván střední) a vulkanešťský (též nazýván jižní). Řadí se mezi oghuzské jazyky, které jsou mezi sebou poměrně srozumitelné. Nejblíže má gagauzština k turečtině. (cs)
- Τα Γκαγκαούζικα (γκαγκαούζ: gagauzça) είναι η γλώσσα που ομιλείται από τους γκαγκαούζους. (el)
- Gagauza lingvo estas lingvo de Gagauzoj, kiun parolas ĉirkaŭ 150 000 homoj. Ĝi similas al la turka, la turkmena, kaj la azerbajĝana. Iuj tjurkologoj opinias, ke la gagauza lingvo devenas de la peĉenega. (eo)
- El idioma gagaúzo o gagauz (Gagaúz dilí) es una lengua túrquica hablada por los gagaúzos. Es uno de los idiomas oficiales de Gagauzia, entidad autónoma de Moldavia. Es hablado por aproximadamente 150 000 personas. Originalmente, se escribía usando el alfabeto griego; en 1957 se introdujo la escritura en alfabeto cirílico y hoy se usa el alfabeto latino, siguiendo el modelo del turco. (es)
- Gagauzera (Gagauz dili, Gagauzca) altaitar hizkuntza da, turkiar adarrekoa. Gagauziako hizkuntza ofiziala da eta Moldavia, Ukraina, Errusia eta Turkiako gagauzek hitz egiten dute. (eu)
- Bahasa Gagauz (Gagauz dili) adalah bahasa Turkik yang dituturkan oleh , dan merupakan bahasa resmi wilayah Gagauzia. Awalnya, bahasa ini menggunakan aksara Yunani. Sejak 1957, aksara Kiril digunakan. yang digunakan sekarang merupakan aksara berbasis Latin. (in)
- Le gagaouze (autonyme : Gagauz dili, Gagauzça ou Gökoğuzca) est une langue turcique parlée par les Gagaouzes, peuple turcophone et chrétien orthodoxe vivant dans les régions constituant de nos jours l'Ukraine, la Moldavie, la Roumanie et la Bulgarie. Officiellement, il est parlé par environ 162 200 personnes et il est langue officielle en Gagaouzie, région autonome de la Moldavie, mais n'est pratiqué au quotidien que par environ 50 000 personnes, car les Gagaouzes s'expriment usuellement en russe depuis le XIXe siècle. (fr)
- La lingua gagauza o gagausa (Gagauz dili) è una lingua turca parlata in Moldavia, nell'entità autonoma della Gagauzia. (it)
- 가가우즈어는 몰도바, 우크라이나에서 가가우지아인이 쓰는 언어이다. 언어 인구는 20만 명이다. (ko)
- Het Gagaoezisch (Gagauz dili) is een Turkse taal, die wordt gesproken door de Gagaoezen. (nl)
- ガガウズ語（ガガウズご、Gagauz dili）はテュルク諸語に属する言語で、モルドバ共和国のガガウズ自治区を中心にウクライナ、ルーマニア、ブルガリアなどに住むガガウズ人が用いる。話者数は15万人程度。ガガウズ自治区の公用語。 (ja)
- A língua gagauz (gagauz dili) é uma língua turcomana, falada principalmente pelos gagaúzes, sendo a língua da região autônoma da Gagaúzia, Moldávia. São dois os seus dialetos: Bulgar Gagauzi e Gagauzi Marítimo. Esse Gagauz não deve ser confundido com o gagauz turco-balcânico. (pt)
- Гагау́зский язы́к ( gagauz dili, gagauzça) — язык гагаузов, генетически относится к огузской подгруппе тюркских языков, государственный язык АТО Гагаузия, наиболее близок к крымскотатарскому, турецкому, и азербайджанскому языкам. Находится под влиянием иноязычных систем (болгарской, балканороманской и русской). Гагаузский язык стал письменным в 1957 году. (ru)
- 加告茲語（Gagauz dili）是加告茲人使用的突厥語系一種語言，也是摩爾多瓦加告茲自治區的官方語言。 (zh)
- Гагаузька мова (гагауз. gagauz dili, gagauzça) — мова гагаузів, одна з тюркських мов.Поширена на території Молдови (Автономне територіальне утворення Гагауз Єрі), в Одеській області України, а також незначними ареалами — на території Казахстану й Узбекистану. Кількість мовців — приблизно 150 000 осіб.Виокремлюються два діалекти гагаузької мови — чадирлунзько-комратський (центральний) і вулканештський (південний), функціонують також мішані говірки. (uk)
- El gagaús és una llengua turquesa parlada per unes 200.000 persones (gagaüsos) a Moldàvia (on s'ha creat la república autònoma de Gagaúsia), a Bulgària i a Romania principalment. La llengua gagaüsa o gagavuz pertany al grup meridional (oguz) de les parles turques, i és propera al turc osmanlí, a l'àzeri i al turcman, però amb nombrosos préstecs eslaus i romanesos. És considerada per alguns experts un dialecte del turc. Tanmateix, té nombroses característiques fonètiques, la totalitat de la sintaxi i la fraseologia, així com bona part de la morfologia i del lèxic, que la fan ben diferenciada: (ca)
- Die gagausische Sprache (Eigenbezeichnung Gagauz dili oder Gagauzça; ehemalige kyrillische Schreibweise Гагауз дили, Гагаузча) ist die Sprache der Gagausen, die zu den Turkvölkern gehören. Sie basiert auf einem balkantürkischen Dialekt und gehört somit zu den südwesttürkischen Sprachen innerhalb der Turksprachen. Gagausisch ([gagaˈuːzɪʃ]) ist heute eine Amtssprache der autonomen Region Gagausien in der Republik Moldau. (de)
- Gagauz (Gagauz dili, Gagauzca) is a Turkic language spoken by the Gagauz people of Moldova, Ukraine, Russia and Turkey and it is an official language of the Autonomous Region of Gagauzia in Moldova. Gagauz belongs to the Oghuz branch of Turkic languages, alongside Azerbaijani, Turkmen, and Turkish. Gagauz is a distinct language from Balkan Gagauz Turkish to some degree. (en)
- Język gagauski (gag. gagauz dili) – język Gagauzów, ludu pochodzenia tureckiego, osiadłego w większości na terenie dzisiejszej południowej Mołdawii w Gagauzji (dziś terytorium przez nich zamieszkane jest wydzieloną administracyjnie autonomiczną jednostką państwa). Ważnym badaczem języka gagauskiego był Polak – profesor Tadeusz Kowalski (1889–1948), słynny turkolog Uniwersytetu Jagiellońskiego. (pl)
- Gagauziska är ett sydvästturkiskt språk som talas av gagauzerna, särskilt i den autonoma republiken Gagauzien i Moldavien, där det är officiellt språk tillsammans med moldaviska. Antal talare är cirka 0,5 miljoner. Gagauziska räknas som ett hotat språk och dess närmaste släktspråk är bland andra turkiska och . Språket är i aktivt bruk i Gagauzien i några tidningar samt i radio- och televisionsprogram. Den lokala public service-bolaget (GRT) grundades i 1986. (sv)
|