Westerse Skisma
Die Westerse Skisma[1][2] was 'n kerkskeuring in die Rooms-Katolieke Kerk vanaf 1378 tot 1417 waarin pouse en teenpouse mekaar geopponeer het. Die konsilie van Constance het uiteindelik 'n einde gebring aan die skisma deur die kerk weer te verenig onder die gesag van die pous van Rome. Die woord “Westerse” dui aan dat die skeuring in die Westerse wêreld voorgekom het en is te onderskei van die Groot Skisma tussen die Christendom van die Weste, met hoofsetel in Rome, en dié van die Ooste met hoofsetel in Bisantium, wat reeds in 1054 ontstaan het.
Oorsprong
[wysig | wysig bron]Die skeuring was nie geskoei op verskille in teologie of geloof nie, maar was uitsluitlik polities van aard. In 1378 keer Pous Gregorius XI terug na Rome, nadat die pous vir tientalle jare in Avignon gesetel was. Oorspronklik was die verskuiwing na Avignon weens die onstuimige toestand in Rome, maar deur die verkiesing van 'n meerderheid Franse kardinale het dit gedreig om permanent te word, te meer omdat die Franse koning graag die mag van die pous onder sy jurisdiksie wou hê.
Na die dood van Pous Gregorius XI in Rome kies die kardinale onder groot druk van die Romeinse bevolking 'n Italiaanse pous, nl. Pous Urbanus VI. Die pous het egter gou in konflik gekom met die kardinale.
Die kardinale het gou spyt gekry van hulle beslissing en op 20 September 1378 vertrek hulle na Fondi en kies Clemens VII as pous. Clemens, 'n boorling van Genève, vestig hom in Avignon en kry die steun van die Franse koning, gevolg deur Aragon, Boergondië, Napels en Skotland. Engeland, Vlaandere, Ierland, Noorweë, Swede, Pole, die Heilige Romeinse Ryk en Noord-Italië steun egter die pous in Rome.
Verloop
[wysig | wysig bron]As gevolg van die skisma het twee groepe in die Kerk ontstaan. Een groep (die konsilianiste) was van mening dat konsilies die oppergesag moes wees, terwyl die ander groep (die kurianiste) geglo het dat alleen die pous oppermagtig moes wees. Deurdat die gesag van die pous verskraal is, kon vorste en biskoppe makliker besluite neem sonder pouslike goedkeuring, iets wat gelei het tot misstappe wat later deur die Reformasie benut is.
Die pouse van die skisma het mekaar se besluite nietig verklaar en mekaar oor en weer geëkskommunikeer. Oor die algemeen het die geestelikheid in die Weste die skisma as 'n skande ervaar en gepleit dat dit spoedig beëindig moet word. Geen van die pouse wou egter ten gunste van die ander aftree nie en telkens as 'n pous gesterf het, is 'n opvolger verkies. Die kardinale het dikwels vir die nuutverkose pous gevra om hom te beywer vir eenheid, maar nadat die pous gekroon is, is die belofte gou vergeet.
In 1409 het die konsilie van Pisa probeer om die probleem op te los deur beide pouse Pous Gregorius XII en Teenpous Benedictus XIII af te set en 'n nuwe pous Teenpous Alexander V te verkies. Alexander het sy intrek in Bologna geneem. Omdat die ander twee hulle nie aan die konsilie gesteur het nie, was daar nou drie pouse gelyktydig.
Einde
[wysig | wysig bron]Uiteindelik kry die konsilie van Konstanz in 1415 dit reg, met die hulp van die keiser van die Heilige Romeinse Ryk, om die twee teenpouse Teenpous Johannes XXIII en Teenpous Benedictus XIII af te set en die pous in Rome Pous Gregorius XII te laat bedank. Die konsilie verkies toe Pous Martinus V as die nuwe en enigste pous. Benedictus het hom egter nie sommer laat afset nie en na sy dood verkies sy aanhangers Teenpous Clemens VIII, maar hy het min aanhangers oorgehou toe die koning van Aragon, Alfonso V, hom by Pous Martinus skaar. Selfs na die dood van Clemens word Teenpous Benedictus XIV verkies om die Avignon-pousdom voort te sit. In 1467 loop die skeuring egter heeltemal dood.
Die Rooms-Katolieke Kerk erken slegs die pouse van Rome as wettige pouse. Die pouse van Avignon en Bologna word dus as teenpouse beskou. Ook is later vasgestel dat die konsilie geen mag het oor die pous nie en dat 'n pousverkiesing slegs deur die pous self ongedaan gemaak kan word.
| Pouse van die Westerse Skisma |
|---|
Bibliografie
[wysig | wysig bron]- Maxwell-Stuart, P. G. (2002). Chronicle of the Popes: The Reign-by-Reign Record of the Papacy from St. Peter to the Present, Thames & Hudson. ISBN 0-500-01798-0.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Western Schism. (2008). Encyclopædia Britannica. Deluxe Edition. Chicago: Encyclopædia Britannica
- ↑ Salembier, L. (1912). Western Schism. In The Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company. http://www.newadvent.org/cathen/13539a.htm
Eksterne Skakels
[wysig | wysig bron]
- CE Inskrywing in die Catholic Encyclopedia (Engels)
- VH Inskrywing in die Vatican History (in Duits).
Nota
[wysig | wysig bron]Saamgestel en vertaal uit die Nederlandse, Engelse, Duitse en Franse wikipedia en aangevul uit ander bronne soos aangedui.
