Welsh
Welsh (Welsh: Cymraeg), ook wel Gecontroleerd of Beheerst Toetsenbordrammen genoemd (niet te verwarren met ramadan), is een taal die gesproken wordt in Wales en in kleine minderheden in Engeland en Schotland. Het Welsh stamt oorspronkelijk af van het Engels, maar is ontwikkeld tot een taal die er nauwelijks meer op lijkt, sinds de computer uitgevonden werd en de Welshmen (de inwoners) een ander, drukker karakter hebben dan Britten in het algemeen.
“Het lijkt erop dat de kat weer eens over het toetsenbord heeft gelopen!”
GeschiedenisBewerken
In het Verenigd Koninkrijk sprak men Engels, maar op een gegeven moment werd dit Frans, omdat men erachter kwam na een week geen bier meer gedronken te hebben, dat het eigenlijk een lelijke taal was met woorden zoals book, closet en car. Het Frans was stijlvoller en chiquer. In 1337 besloot men voor de verandering van taal een groep Franse hoogwaardigheidsbekleders uit te nodigen en dit te vieren met veel bier, maar toen het feest liep, was men nog Engels met elkaar aan het praten, en kwam men erachter dat men niet eens Frans kon, dat de Fransen eigenlijk hun vijand waren, en het Frans voor pussy's was. Hierdoor brak de hel los en werden een groot deel van de hoogwaardigheidsbekleders op gruwelijke wijze omgebracht, terwijl een aantal geïmporteerde Fransen weg werden gejaagd, of beter gezegd, gevlucht waren uit de klauwen van de razende Britten. Het Engels was weer de hoofd- en voertaal, en Frankrijk had de oorlog met het Verenigd Koninkrijk verklaard, die de Honderdjarige oorlog genoemd werd - deze verloren ze, maar deze is in stilte nog steeds aan de gang in Canada, zonder paard en wagen, op een paar Amish na. Dit heeft niets met dit onderwerp te maken, maar we gaan een stukje terug: toen de Fransen gevlucht waren, vluchtten naar het zuid-oostelijke deel van Groot-Brittannië, waar waar het huidige Wales ligt, en zij gingen zich daar vestigen. In dat gebied waren er nog een groep Kelten, die al een dialect/taal spraken die al niet echt meer op het Engels leek. Toch moesten de Fransen met spoed Engels leren. Een aantal docenten die Keltische roets hadden, hadden niets door van de voorgaande rellen omdat men omstreeks 1337 een trage postdienst had die het hele land moest doorkruisen om het nieuws te bezorgen, en men voor dit kleine berichtje niet continu heen en weer wilde reizen, wilde de Fransen wel les geven, maar dit ging met moeite omdat zij al belabberd Engels spraken. De mengeling van onbegrijpbaar Engels en een vleugje Frans was het begin van het moderne Welsh, hoewel het echte moderne moderne Welsh nog moest komen.
Deze taal leek in het begin nog wel op het Engels, maar al spoedig veranderden de klanken, die zelfs nog bizarder waren dan het Cockney dialect in Londen. Langzaamaan begon het Welsh te verloederen tot een onverstaanbare, onbegrijpbare kwak van letters, die ondanks de langzaam ontstane "chaos" nog steeds op het Engels leek.
Uitvinding van het toetsenbordBewerken
In 1855 was er iets nieuws ontdekt in het Verenigd Koninkrijk: de typemachine. Deze was er al een tijdje, maar in Wales brak deze pas later aan omdat men vond dat "dat boeren-tuig dat niet nodig heeft met dat belachelijke dialect van ze". Men werd boos, en men begon te eisen om typemachines in Londen. Al snel werden er ook typemachines aan Welshmen verkocht, hoewel met moeite, vanwege het niet te verstaande dialect.
Het typen ging moeizaam: opeens moest men wennen aan een QWERTY-opzet en zo continu de vingers sturen richting de letters. In formele brieven ging dit vaak mis: bijvoorbeeld woorden als horse of bank werden deze door falen in de coördinatie geschreven als hosre en bakn. Dit begon steeds vaker voor te doen, en op een gegeven moment was men het zat omdat men het geduld kwijt was om continu elke brief opnieuw te moeten gaan schrijven. Men besloot de taal anders te doen, en de woorden zó te maken, gebaseerd op de soorten typefouten die men maakte. Op bliksemslag en nog meer gedonder in de hemel was daar: Iweavyerdspaeksyhdsukradfsykyuaedsuerialjgfdydillybysellfewrddukasndktraeedkirck, of vrij vertaald: In Welk Andere Plek Spreekt Men Een Fysieke Taal Serieus Door Het Toetsenbord Onder De Boom Bij De Kerk, met daar al snel het eerste woord dat ontstond in de nieuwe taal: het Welsh werd Cymraeggufudydslaalaelaeerygy, afgekort Cymraeg. Men had een nieuw unicum, het Welsh zou de modernste taal op dat moment worden! Wel was er een probleem: de grammatica. Men kon niet zomaar controleloos rondrammen op de typemachine, want deze zou dan steeds vastlopen. Ook moest men hard drukken op de toetsen, iets waar de Welshmen vandaag de dag nog steeds last van hebben en waardoor er veel kapotte toetsenborden in Wales worden geteld. Men was gedoemd om het oude accent te blijven spreken tot er een oplossing kwam.
Die kwam er ook. In 1987 was de computer er net gekomen, en het toetsenbord (Bysellfwrdd) ook. Het dunnere, lichtere blok waar men simpel de letters op kon schrijven, zonder daadwerkelijk inkt te gebruiken. Dit was bijzonder. Toch zou dit niet veel helpen, de taal had immers geen grammaticale ordening, maar die kwam er wel: in 1988 bedacht men een grammatica, een orde waarin men eindelijk regels in het slaan had gevonden. Het toetsenbord bood daar uiteraard veel hulp bij. Hoewel men nog steeds het QWERTY toetsenbord had, besloot men ook om de handen anders te houden, zodat het typen makkelijker zou worden vanwege de platheid van het toetsenbord.
Vanaf het moment in 1991 dat het Welsh eindelijk klaar was, leek het al voor geen meter meer op het Engels - het was de eerste taal ooit geworden die het gecontroleerd toetsenbordrammen representeerde. Men presenteerde de nieuwe taal vol trots in Llanfairpwllgwyngyllgogerychwyrndrobwllllantysiliogogogoch, dus LLAN-FAIR-PWLL-GWYN-GYLL-GOG-ERY-CHWYRN-DRO-BWLL-LLANT-YS-ILL-IO-GO-GO-GOCH, hoewel men door het spraakgebrek niet kon onthouden waar het festijn nu daadwerkelijk plaatsvond.
GrammaticaBewerken
Het Welsh kent niet zozeer een bepaalde grammatica, maar wel een vaste wijze waarom geramd moet worden. Men leert het Welsh door Engels te leren op school die stamt uit 1337, die men verbuigt volgens de vormen van grammatica die het Welsh had ingevoerd door middel van het toetsenbord. De hoofdregel in het Welsh is: "Zolang het geramde lijkt op het eerder geramde, is het prima, maar het moet begrijpbaar zijn". Wel kan de leerling die nieuw is bij de taal zich al begrijpelijk maken, als deze probeert om Welsh te creëren, maar deze moet dan wel rekening houden met de volgende regels:
- Bij het resultaat, haal alle x'en, z's en q's weg;
- voeg wat w's toe en dubbele medeklinkers als l's, n'en en ook wat ch's of zo;
- eindig het woord met -th, -yth, -yrgh of -if;
En voila, je hebt al een aardige Welshe zin. Dat is ook het mooie van ambiguïteit: het kan ook van alles betekenen. De lengte van de woorden maken niet zoveel uit, maar het gemiddelde van de namen/woorden bestaat uit zo'n zes à veertien letters.
VerschillenBewerken
Het Welsh kent verschillende dialecten, hoewel het vroeger zelf een dialect was. Hieronder drie voorbeelden:
- Hoofdwelsh:
Gwyddys mai tafodieithoedd y Frythoneg a siaredid dros fwyafrif Ynys Prydain pan gyrhaeddodd y Rhufeiniaid yn ystod y ganrif gyntaf. Daeth newidiadau dirfawr yn sgil dyfodiad y Rhufeiniaid. Yr oedd llawer ym Mhrydain yn ddwyieithog mewn Lladin a Brythoneg, yn enwedig ar iseldiroedd de Prydain, yn yr ardal sifil Rufeinig (gan gynnwys de-ddwyrain Cymru) a elwid yn ‘Civitas’. Lladin oedd iaith dysg mwy na thebyg a'r brif iaith weinyddol, ac iaith lafar yn unig oedd y Frythoneg. Benthycwyd geirfa helaeth o'r Lladin i'r Frythoneg. Ond nid oedd dylanwad Lladin ar Frythoneg gymaint ag ydoedd dylanwad Lladin ar ieithoedd Celtaidd eraill yr Ymerodraeth Rufeinig.
- Cockneywelsh - gebaseerd op het Cockney:
Mwuy duhjdsk sadjsad thjew wejwj masmdn Cyewnaergh fjskdf lsa as wey Whjerefa hjahds CA erehjads eheew, dhdasjhads sadhuewir nmcxzzxn lasklkd DFW jkjhadfs awewmnrec werufedskjadfm. Mwfuke weiuru jerwhdfs Grumjmsaeg fudis laellaewkl, fjkkjadfs we hjdfsajsjf. Jehdfsdfsf eewewu Cymrewjkgh eijfadsjk eare wwqe dskjdf siali, jkfdsas. KJwerh? Nyoh, hjaerwdfs Eyhriewor! Llanfairpwllgwyngyllgogerychwyrndrobwllllantysiliogogogoch, uiew Llewrklfdssadfailrwekjknpwalllpwnedlolewruirqhegogoehgh! Jkjkdfsads sdfhd sdfhvdfr ewjwekjwkeioewkj.
- Wotdafckwelsh - het onjuiste, afgekeurde Welsh:
E ewhjb aefjer jrnre jhreiuer hjrae Cymeerkjew kjerhherss eryugerhjsjh hjf erhyjuereyr yyey y ygewjhafhjaf hjaf kj hjh hdfs hfsaiiefjbkefkjfjf juefjkfe sdiusjkfsd wiower oqpbjk dsio jewkbkj ndsyayy. Jrkj erijerbj jk QW rfrejuer ioew iuefw dnh dmd dsmn dfshju Gyrmrwaekjeghg ehjuhj etuier iuer ewuierw hjewhewj ewh. Iewbhjfaehf Llanfairpwllgwyngyllgogerychwyrndrobwllllantysiliogogogoch wkjdsn ffdsnmfdsnf dsfd Lklewewklefsjasdwelafiailkapqpwenwgogogklgerk. Hjuherhjsjd? Npoiurejekr! Jhjerberhjaljjrhjhfsdj fui rejeruer yuererw erettwaerg jgreh eujek er u ekejrfdkjvv bvkj bbkj jefrhjf fufskjj dbhds hjashjb fackhubejds.
Vergelijking met het EngelsBewerken
Sinds de komst van het toetsenbord is het Welsh niet meer te vergelijken met het Engels. Zie hieronder een stuk tekst in het Engels en het Welsh, met dezelfde vraag.
| Engels | At present, the UK uses the “first past the post” system to elect MPs to the House of Commons. Should the “alternative vote” system be used instead? |
|---|---|
| Welsh | Ar hyn o bryd, mae’r DU yn defnyddio’r system “y cyntaf i’r felin” i ethol ASau i Dŷ’r Cyffredin. A ddylid defnyddio’r system “pleidlais amgen” yn lle hynny? |
Zie ookBewerken
| Reeks van Internationale Talen en Spraakgebrekken | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
| Vastgenagelde versie: 2 juli 2012 | |
Dit artikel is een verschrikking! Daarom is het vastgenageld aan de schandpaal zodat iedereen er rotte groenten tegenaan kan gooien.
| |