Gelderland

Gelderland werd origineel gebouwd rond de oud-Romeinse plaats Nijmegen. Omdat niemand de Nijmegenaren kon verstaan, en de andere Gelderlanders normaal Nederlands praatten, kwam er een vreemd dialect uit naar voren. Het Hertogdom Gelre werd in 879 gesticht door hertog Van Gelder.

Tot laat in de 13de eeuw was Gelderland een autonoom hertogdom, met een eigen cultuur en geschiedenis. Doordat de mensen een vreselijk onverstaanbaar dialect mompelden, kon niemand ze verstaan, wat slechte handelsbetrekkingen opleverde. In het Balkenendeman/Van Gelder-pact dat tussen Nederland en Mofrika gesloten werd in 1295, werd Gelderland in 2 delen opgedeeld: Nederlands Gelderland en Antarctica.

Vanaf dat moment was het hommeles en braken de Geldersche oorlogen uit. Dit was een soort soap-opera van geweldsuitbarstingen en kan het best worden vergeleken met de huidige toestanden in de midden-Afrikaanse landen. Tot op de dag van vandaag zijn de strijdende partijen onbekend of beter gezegd: we kennen de namen, maar waar deden ze het nou eigenlijk voor?

Bekend is in ieder geval dat ze steun van het buitenland kregen (Utrecht, Kleef) en daarom aanhangig waren aan enerzijds de ‘Hoeken’ (mensen uit de hoek van de Veluwe) en de ‘Kabeljauwen’ (Hollanders, wie anders) Vanuit de Achterhoek kwamen roofbendes als de ‘Achterhökers’ (kortweg ‘Hökers’ genaamd), Kabeljauwen en Hoeken zaten gemengd langs het hele noordelijke rivierengebied. Kastelen werden belegerd, roverhoofdmannen van kerktorens gegooid, heksen verbrand, paarden geofferd en het vak van struikrover/outlaw wijd verbreid. Groepen Gelderse roofridders vochten aan de zij van Grutte Pier tegen de Hollanders in Friesland, Friezen vochten op hun beurt aan de zij van Noarig Dikke Wurm tegen, alweer, de Hollanders in het Westkwartier en niemand wist meer exact waar het nu om te doen was. De bevolking was gelaten, vaak werd gemompeld “Wi mutt’n moar’s ev’m oanzien.” De kerk was machteloos, de pest waarde door de bossen en de huizenprijzen kelderden. En plots was het afgelopen.

In 1512 verklaarde zowel de Hertog van Gelre als de Aartsbisschop van Utrecht, de Heeren van Aemstel en Willem van Oranje dat ze er geen zin meer in hadden. Anderhalf eeuw van vechten had niets gebracht. De Gelderse oorlogen waren voorbij. Echt?

Het wantrouwen jegens alles wat uit het westland komt is nog steeds groot in Gelderland. Enerzijds komt dat natuurlijk door hun dialect, wat voor een Veluwnaar of Achterhoeker/Graafschapper niet te verstaan is. Anderzijds omdat ze hier toen, maar ook nu, niets te zoeken hebben. Iemand in de historie heeft echter besloten dan wij allen Nederlanders zijn, en daar schikt ook de Gelderlander zich naar. Moar wi beant 't nuut.

In 1848 (het jaar van de revoluties) ontstonden er opstanden van het protestantse noorden en het katholieke zuiden. Deze opstanden kregen niet veel aanhang, omdat Gelderland zelf dan geen land meer zou hebben, en men dat zielig vond voor de hertog. Nederland maakte echter gebruik van de situatie door Gelderland aan te vallen. Na een korte oorlog werd Gelderland een vazalstaat van Nederland, een buffer tegen de Duitse dreiging. Toen in de 2de wereldoorlog in Duitsland echter in 2 dagen door Gelderland marcheerde, werd het de Nederlanders duidelijk dat deze vazalstaat overbodig was, en dus werd Gelderland ingelijfd bij de rest van Nederland: het is dus alleen in naam nog onafhankelijk, waardoor het nu gelijk staat met Noord- en Zuid-Holland, Zeeland, Friesland en zelfs Flevoland!

Ondanks de Inquisitie die de Nederlanders loslieten op Gelderland, zijn er nog steeds erg veel tradities over. Zo hebben ze een traditionele vervoersmaatschappij die minimaal een kwartier vertraging heeft per station. Deze maatschappij werd de Syntus genoemd, wat in het lokale dialect betekent: "Trein die een kwartier per station te laat komt en dan ook nog te weinig zitplaatsen heeft." Daarnaast worden in Winterswijk nog elk jaar traditiegetrouw 10 Duitsers tot metworst verwerkt. De Duitse regering heeft hier tegen geprotesteerd, maar de internationale was van mening dat het eigenlijk niemand wat kan schelen. Onderzoek heeft uitgewezen dat het met afstand de saaiste toeristentrekpleister is in de BeNeLux.

• Worstmaken

Om de 2 jaar wordt er in Apeldoorn een wedstrijd worstmaken gehouden. Het is het doel in 10 minuten zoveel mogelijk Duitsers tot een lekkere Boerenmetworst te maken.

• Fruitcorso

1 dag in het jaar wordt het fruit in Tiel niet gegeten, maar op nutteloze wagens geplakt, waarop mensen aan een schandpaal van appels door de stad worden gereden.

• Iets onduidelijks

D'r was in juni ook nog iets volgens mij, maar dat ben ik vergeten. Ik zal het even aan oma vragen, die weet dat soort dingen.

• Milieuvriendelijk-dag

1 keer in de 20 jaar, wordt er in heel Gelderland zorgvuldig met het milieu omgegaan. Dus dat betekent niet wildplassen, geen elektriciteit, en ook de uitlaatgassen van jezelf moet je deze dag inhouden. Deze dag is min of meer verzonnen door: Henk Nijhof. Zoals de rode link bewijst hebben wij van de Oncyclopedia per 14 april 2014 nog steeds geen idee wie hij is. Informatie is altijd welkom en kan bezorgd worden bij de Oncycloversiteit.

• Paasvuren

 

Saksisch paasvuur

 

Hollands paasvuur in de woonkamer. Niet begrepen dus.

Elk jaar worden in het saksische deel grote Paasvuren ontstoken. Het gebruik dateert uit de voorchristelijke periode en was om boze geesten (en vaak ook tegenstanders) te verbranden. Paasvuren worden graag door Hollanders gekopieerd.

• Boeldagen

Grote rommelmarkten om te voorkomen dat Gelderse cultuurgoederen in andere dan Gelderse handen vallen. Oorspronkelijk ontstaan uit de openbare verkopen van faillisementen, sterfhuizen (de pest!), gedwongen verhuizingen, verbanningen etc.

• Swientje klopp'm (geen goede Nederlandse vertaling mogelijk)

Gespeeld op de dorpen van het Veluws Massief in de week voor de opening van het jachtseizoen. Een wild zwijn (in Vierhouten een beer!) wordt op een omheind grasveld losgelaten en de jongelingen in hun 18e levensjaar moeten het dier barrehands vangen. De gelukkige mag een nacht met een zeug naar keuze doorbrengen.

• Wodans jacht

Deze sportieve krachtmeting vindt zijn oorsprong in de rooftochten tijdens de Geldersche oorlogen (zie dus daar) Grote groepen jongelingen trekken door de bossen naar een naburig dorp om daar (tegenwoordig) de voetbalcantine plat te branden. Jaarlijks, eind mei.

• Soepkeet'n/Suupkeet'n

Sociale centra voor jongeren, door hun zelf opgezet en bedoeld om de samenhorigheid te versterken. De laatste jaren door de (Hollandse) pers negatief in het nieuws gekomen vanwege veronderstelde drinkgelagen. Dat is natuurlijk ook zo, maar een Gelderland zonder bier? Kom kom.

• Nijmegen

 

De skriever van deze artikel kömp uut 't oosten van 't laand!

 

}