Mbretëria Jugosllave
Mbretëria e Sllavisë Jugore (serbokroatisht: Краљевина Југославија Kraljevina Jugoslavija;[8] sllovenisht: Kraljevina Jugoslavija) ishte një shtet në Evropën Juglindore dhe Qendrore që ekzistonte nga viti 1918 deri në vitin 1941. Nga viti 1918 deri në vitin 1929 zyrtarisht u quajt Mbretëria e Serbëve, Kroatëve dhe Sllovenëve (serbokroatisht: Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca / Краљевина Срба, Хрвата и Слоца; sllovenisht: Kraljevina Srbov, Hrvatov in Slovencev), por termi "Jugosllavia" (fjalë për fjalë "toka e sllavëve të jugut") ishte emri i saj bisedor për shkak të origjinës së tij.[9] Emri zyrtar i shtetit u ndryshua në Mbretëria e Jugosllavisë nga mbreti Aleksandër I më 3 tetor 1929.[9]
Mbretëria e Serbëve, Kroatëve dhe Sllovenëve (1918–1929) Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca Краљевина Срба, Хрвата и Словенаца Kraljevina Srbov, Hrvatov in Slovencev Mbretëria Jugosllave (1929–1941) Kraljevina Jugoslavija Краљевина Југославија | |
|---|---|
| 1918–1941 | |
| Parimi: Jedan narod, jedan kralj, jedna država Један народ, један краљ, једна држава "Një popull, një mbret, një shtet" | |
| Himni: Himna Kraljevine Jugoslavije Химна Краљевине Југославије "Himni Kombëtar i Mbretërisë së Jugosllavisë" | |
 Harta e Evropës në vitin 1930, që tregon Mbretërinë e Jugosllavisë të theksuar me të gjelbër | |
| Kryeqyteti dhe qyteti më i madh | Beogrsdi 44°48′N 20°28′E / 44.800°N 20.467°E |
| Gjuhët zyrtare | Serbo-kroate-sllovenisht[a][1][2] |
| Nofka | Jugosllav |
| Qeveria | |
| Lloji i qeverisjes |
|
| Mbreti | |
• 1918–1921 | Peter I |
• 1921–1934 | Aleksandër I |
• 1934–1941 | Peter II[b] |
| Princi Regjent | |
• 1918–1921 | Princi Aleksandër |
• 1934–1941 | Princi Paul |
| Kryeministri | |
• 1918–1919 (i pari) | Stojan Protiq |
• 1941 (i fundit) | Dushan Simoviq |
| Kuvendi | Përfaqësimi i Përkohshëm (1919–1920) Kuvendi Kombëtar[c] (1920–1941) |
| Senati (që nga viti 1931) | |
| Dhoma e Deputetëve (që nga viti 1931) | |
| Epoka historike | Periudha e ndërluftësStampa:*Lufta e Dytë Botërore |
| 1 dhjetor 1918 | |
| 28 qershor 1921 | |
| 6 janar 1929 | |
| 3 shtator 1931 | |
| 9 tetor 1934 | |
| 25 gusht 1939 | |
| 25 mars 1941 | |
| 27 mars 1941 | |
| 6 prill 1941 | |
| Prill 1941 | |
| 29 nëntor 1945 | |
| Sipërfaqja | |
| 1941[3] | 247,542 km2 (95,577 sq mi) |
| Popullsia | |
• 1918[4] | 12,017,323 |
• 1931[5] | 13,934,000 |
| Ekonomia | |
| Monedha |
|
| Të dhëna të tjera | |
| |
Institucionet fetare kryesore ishin: kisha katolike romake, kisha ortodokse, myslimane me xhamia.
Mbretëria Serbo-Kroato-Sllovene (1918-1941)
RedaktoMbretëria paraprake u formua në vitin 1918 nga bashkimi i Shtetit të përkohshëm të Sllovenëve, Kroatëve dhe Serbëve (vetë i formuar nga territoret e ish-Austro-Hungarisë, që përfshin Bosnjën dhe Hercegovinën e sotme dhe pjesën më të madhe të Kroacisë dhe Sllovenisë së sotme) dhe Banat, Baçka dhe Baranja (që kishte qenë pjesë e Mbretërisë së Hungarisë brenda Austro-Hungarisë) me mbretërinë e dikurshme të pavarur të Serbisë. Në të njëjtin vit, Mbretëria e Malit të Zi shpalli edhe bashkimin e saj me Serbinë, ndërsa rajonet e Kosovës dhe Maqedonisë së Vardarit ishin bërë pjesë e Serbisë para bashkimit. Ne daten 1 dhjetor 1918, Aleksander Karagjeorgjeviq shpalli mbreterine Serbo-Kroato-Sllovene.[10]
Shteti drejtohej nga dinastia serbe e Karagjorgjeviqit, e cila më parë sundonte Mbretërinë e Serbisë nën Peter I nga viti 1903 (pas grushtit të majit) e tutje. Peter I u bë mbreti i parë i Jugosllavisë deri në vdekjen e tij në vitin 1921. Ne vitin 1921 u shpall kushtetuta. Ai u pasua nga djali i tij Aleksandri I, i cili kishte qenë regjent i babait të tij. Ne vitin 1924 Aleksandri I. e ndau mbreterine ne 9 njesi administrative dhe ajo u quajt Jugosllavi. Ai njihej si "Aleksandër Bashkuesi" dhe e quajti mbretërinë Jugosllavi në vitin 1929. U zhvilluan reforma asimiluese ndaj shqiptareve dhe ne vitin 1924 u vendos diktatura mbreterore. Ai u vra në Marsejë nga Vlado Çernozemski, një anëtar i Organizatës së Brendshme Revolucionare Maqedonase (OBRM), gjatë vizitës së tij në Francë në vitin 1934. kurora i kaloi djalit të tij 11-vjeçar Peter II. Kushëriri i Aleksandrit Paul sundoi si princ regjent deri në vitin 1941, kur Peter II erdhi në moshë.[11] Familja mbretërore fluturoi në Londër në të njëjtin vit, përpara se vendi të pushtohej nga Fuqitë e Boshtit.
Në prill 1941, vendi u pushtua dhe u nda nga Fuqitë e Boshtit. Një qeveri mbretërore në mërgim, e njohur nga Mbretëria e Bashkuar dhe, më vonë, nga të gjithë Aleatët, u krijua në Londër. Në vitin 1944, pas presionit të kryeministrit britanik Uinston Çërçill, Mbreti e njohu qeverinë e Jugosllavisë Federale Demokratike si qeveri e ligjshme. Kjo u krijua më 2 nëntor pas nënshkrimit të Traktatit të Visit nga Ivan Shubashiq (në emër të Mbretërisë) dhe Josip Broz Tito (në emër të partizanëve jugosllavë).[12]
Kolonizimi i Kosovës me banorë joshqiptarë, kryesisht me serbë aloktonë, ishte një proces i realizuar me plan nga qeveria beogradase në periudhën mes dy luftërave botërore.
Librat
Redakto- Ali Hadri, Historia e Popullit Shqiptar, II, Enti i Teksteve dhe Mjeteve Mësimore i KSAK, Prishtinë, 1979, fq.793-795
- Zhivko Avramovksi, Regjistrimi i Popullsisë në Mbretërinë Serbe, Kroate dhe Sllovene më 31.1.1921.
- Zhivko Avramovski Ibid, fq.127.
- Stenografske beleshke Narodne Skupshtine Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca 1924, fq.406-407
- Hajredin Hoxha “Përparimi” XVI, Prishtinë, nr,5 fq.358
- Ajet Haxhiu, Ibid, fq.122.
- Stenografske beleshke Narodne Skupshtine Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca 1924, fq.406-408
Referime
Redakto- ^ Busch, Birgitta; Kelly-Holmes, Helen (2004). Language, Discourse and Borders in the Yugoslav Successor States (në anglisht). Multilingual Matters. fq. 26. ISBN 978-1-85359-732-9. Arkivuar nga origjinali më 26 prill 2016. Marrë më 25 tetor 2015.
the official language of the Kingdom was 'Serbo-Croato-Slovenian'
- ^ Mesić, Milan (2004). Perspectives of Multiculturalism: Western and Transitional Countries (në anglisht). Zagreb: FF Press. fq. 322.
a triple-named language, called officially Serbo-Croato-Slovene
- ^ Tomasevich, Jozo (1975). War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: The Chetniks (në anglisht). Stanford University Press. fq. 93. ISBN 978-0804708579. Arkivuar nga origjinali më 27 mars 2019. Marrë më 2 tetor 2021.
- ^ Banac, Ivo (1992). The National Question in Yugoslavia. Origins, History, Politics (në anglisht) (bot. 2nd printing). Ithaca, NY: Cornell University Press. fq. 58. ISBN 9780801494932. Arkivuar nga origjinali më 25 nëntor 2021. Marrë më 14 nëntor 2020.
- ^ Myers, Paul F.; Campbell, Arthur A. (1954). The Population of Yugoslavia (në anglisht). U.S. Government Printing Office. fq. 152. ISBN 978-0-598-67845-4. Arkivuar nga origjinali më 30 shtator 2021. Marrë më 30 shtator 2021.
- ^ Alexander, Ronelle (2013). "Language and Identity: The Fate of Serbo-Croatian". përmbledhur nga Daskalov, Rumen; Marinov, Tchavdar (red.). Entangled Histories of the Balkans: Volume One: National Ideologies and Language Policies (në anglisht). Koninklijke Brill NV. fq. 371. ISBN 978-90-04-25076-5. Arkivuar nga origjinali më 15 maj 2016. Marrë më 25 tetor 2015.
Now, however, the official language of the new state, the Kingdom of Serbs, Croats, and Slovenes, bore the unwieldy name Serbo-Croato-Slovene (srbsko-hrvatsko-slovenački or srbsko-hrvatsko-slovenski).
- ^ Wojciechowski, Sebastian; Burszta, Wojciech J.; Kamusella, Tomasz (2006). Nationalisms across the globe: an overview of nationalisms in state-endowed and stateless nations (në anglisht). Vëll. 2. School of Humanities and Journalism. fq. 79. ISBN 978-83-87653-46-0. Arkivuar nga origjinali më 11 maj 2016. Marrë më 25 tetor 2015.
Similarly, the 1921 Constitution declared Serbocroatoslovenian as the official and national language of the Kingdom of Serbs, Croats, and Slovenians.
- ^ Kamusella, Tomasz (2009). The politics of language and nationalism in modern Central Europe (në anglisht). Palgrave Macmillan. fq. 228, 297. ISBN 978-0-230-55070-4. Arkivuar nga origjinali më 18 maj 2016. Marrë më 25 tetor 2015.
- ^ a b "Kraljevina Jugoslavija! Novi naziv naše države. No, mi smo itak med seboj vedno dejali Jugoslavija, četudi je bilo na vseh uradnih listih Kraljevina Srbov, Hrvatov in Slovencev. In tudi drugi narodi, kakor Nemci in Francozi, so pisali že prej v svojih listih mnogo o Jugoslaviji. 3. oktobra, ko je kralj Aleksander podpisal "Zakon o nazivu in razdelitvi kraljevine na upravna območja", pa je bil naslov kraljevine Srbov, Hrvatov in Slovencev za vedno izbrisan." (Naš rod ("Our Generation", a monthly Slovene language periodical), Ljubljana 1929/30, št. 1, str. 22, letnik I.)
- ^ "Yugoslavia from a Historical Perspective" (PDF) (në anglisht). YU Historija. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 31 mars 2022. Marrë më 7 dhjetor 2020.
- ^ J. B. Hoptner (1963). "Yugoslavia in Crisis 1934–1941" (në anglisht). Columbia University Press.
- ^ Walter R. Roberts (1973). Tito, Mihailović, and the Allies, 1941–1945 (në anglisht). Rutgers University Press. fq. 288. ISBN 978-0-8135-0740-8. Arkivuar nga origjinali më 11 dhjetor 2021. Marrë më 25 tetor 2015.