Nothing Special   »   [go: up one dir, main page]

Jump to content

Uajoming: Dallime mes rishikimesh

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
[Redaktim i kontrolluar][Redaktim i kontrolluar]
Content deleted Content added
v r2.7.2) (roboti shtoj: bar:Wyoming
 
(23 rishikime të ndërmjetme të pashfaqur nga 13 përdorues)
Rreshti 1: Rreshti 1:
{{Infobox shtet amerikan
{| align="right"
| name = Wyoming
|- align="center"
| official_name = Shteti Wyoming
|[[Skeda:Flag of Wyoming.svg|121px]] [[Skeda:Seal of Wyoming.svg|121px]]
| image_flag = Flag of Wyoming.svg
|- align="center"
| flag_link = Flamuri Wyoming
|[[Skeda:Map of USA WY.svg|thumb|250px|Pozita gjeografike]]
| image_seal = Seal of Wyoming.svg
|-
| seal_link = Vula Wyoming
|}
| image_map = Wyoming in United States.svg
| nickname = Equality State (zyrtare);<br />Cowboy State; Big Wyoming<ref name="WyoFacts">{{cite web|url=http://www.wyo.gov/about-wyoming/wyoming-facts-and-symbols|title=Wyoming Facts and Symbols|publisher=State of Wyoming|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20160920053220/http://www.wyo.gov/about-wyoming/wyoming-facts-and-symbols|date=2013|archive-date=20 shtator 2016|url-status=dead|access-date=12 tetor 2016}}</ref>
| motto = Equal Rights
| anthem = "[[Wyoming (këngë)|Wyoming]]"<br>[[Skeda:WyomingStateSong_arranged_by_Jack_Ryan_Morris.ogg|center]]
| Former = [[Territori i Wyoming]]
| seat = [[Cheyenne]]
| LargestMetro = [[Zona metropolitane Cheyenne|Cheyenne]]
| OfficialLang = [[Gjuha angleze|Anglisht]]
| population_demonym = [[Lista e demonimeve për shtetet e SHBA|Uajomingit, Uajomingian]]
| LargestCity = capital
| Governor = {{nowrap|[[Mark Gordon (politician)|Mark Gordon]] ([[Partia Republikane (ShBA)|R]])}}
| Lieutenant Governor = {{nowrap|[[Edward Buchanan]] (R)}}
| Lieutenant Governor_alt = Secretary of State
| Legislature = [[Legjislatura e Wyoming]]
| Upperhouse = [[Senati i Wyoming|Senati]]
| Lowerhouse = [[Dhoma e Përfaqësuesve e Wyoming|Dhoma e Përfaqësuesve]]
| Judiciary = [[Gjykata e Lartë e Wyoming]]
| Senators = {{nowrap|[[John Barrasso]] (R)}}<br />{{nowrap|[[Cynthia Lummis]] (R)}}
| Representative = {{nowrap|[[Liz Cheney]] (R)}}
| postal_code = WY
| TradAbbreviation = Wyo.
| area_rank = 10th
| area_total_km2 = 253,600<!--converted to sqkm from ref below-->
| area_total_sq_mi = 97,914<ref name="WyoFacts"/>
| area_water_percent = 0.7
| population_rank = 50-të
| population_as_of = 2020
| 2010Pop = 576,850
| population_density_rank = 49-të
| 2000DensityUS = 5.97
| 2000Density = 2.31
| MedianHouseholdIncome = $62,268<ref>{{cite web|url=https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/WY,US/PST045218|website=The US Census Bureau |title=Median Annual Household Income|language=en|access-date=9 dhjetor 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161220091007/http://kff.org/other/state-indicator/median-annual-income/?currentTimeframe=0|archive-date=20 dhjetor 2016|url-status=live}}</ref>
| IncomeRank = 19-të
| AdmittanceOrder = 44-të
| AdmittanceDate = 10 korrik 1890
| timezone1 = [[Zona Kohore Malore|Mali]]
| utc_offset1 = −07:00
| timezone1_DST = [[Zona Kohore Malore|MDT]]
| utc_offset1_DST = −06:00
| Latitude = 41°N to 45°N
| Longitude = 104°3'W to 111°3'W
| width_mi = 371.8
| width_km = 599
| length_mi = 279
| length_km = 451
| elevation_max_point = [[Gannett Peak]]<ref name=USGS>{{cite web |url=http://egsc.usgs.gov/isb/pubs/booklets/elvadist/elvadist.html |title=Elevations and Distances in the United States |publisher=[[Shërbimi Gjeologjik i Shteteve të Bashkuara]] |year=2001 |language=en |access-date=24 tetor 2011 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120722022527/http://egsc.usgs.gov/isb/pubs/booklets/elvadist/elvadist.html |archive-date=22 korrik 2012}}</ref>
| elevation_max_ft = 13,809
| elevation_max_m = 4209.1
| elevation_ft = 6,700
| elevation_m = 2040
| elevation_min_point = [[Belle Fourche River]] në {{nobreak|kufi me [[Dakota e Jugut|Dakotën e Jugut]]}}<ref name=USGS/>
| elevation_min_ft = 3,101
| elevation_min_m = 945
| iso_code = US-WY
| website = wyo.gov
| Capital =
| Representatives =
}}
'''Wyoming''' (shqiptohet "uajoming") është një [[Shtetet Federale të Amerikës|shtet]] në nënrajonin [[Shtetet malore|malor perëndimor]] të [[Shtetet e Bashkuara Perëndimore|Shteteve të Bashkuara Perëndimore]]. Është [[Lista e shteteve dhe territoreve të SHBA-së sipas sipërfaqes|shteti i 10-të më i madh sipas sipërfaqes]] dhe [[Lista e shteteve dhe territoreve të SHBA-së sipas popullsisë|më pak i populluar]].


Wyoming kufizohet nga [[Montana]] në veri dhe veriperëndim, [[Dakota e Jugut]] dhe [[Nebraska]] në lindje, [[Idaho]] në perëndim, [[Utah]] në jugperëndim dhe [[Kolorado]] në jug. Popullsia e tij ishte 576,851 në regjistrimin e vitin 2020,<ref>{{Cite web|date=26 prill 2021|title=2020 Census|url=https://www2.census.gov/programs-surveys/decennial/2020/data/apportionment/apportionment-2020-table01.pdf|website=Census.gov|language=en|access-date=12 korrik 2021|archive-date=26 prill 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210426194028/https://www2.census.gov/programs-surveys/decennial/2020/data/apportionment/apportionment-2020-table01.pdf|url-status=live}}</ref> duke e bërë atë shtetin më pak të populluar të SHBA-së. Kryeqyteti i shtetit dhe qyteti më i populluar është [[Cheyenne]], i cili kishte një popullsi të vlerësuar prej 63,957 në vitin 2018.
'''Wyoming''' (shqiptohet "uajoming") është një nga 50 [[Shtetet Federale të Amerikës|shtetet]] e [[Shteteve të Bashkuara të Amerikës]]. Wyoming renditet i dhjeti ne SHBA për nga sipërfaqja dhe është shteti më pak i populluar në SHBA me një popullsi prej 563 600 banorë (2010). Kryeqytet i Wyoming është [[Cheyenne]].


Gjysma perëndimore e Wyoming mbulohet kryesisht nga vargmalet e [[Malet Shkëmbore|Maleve Shkëmbore]], ndërsa gjysma lindore e shtetit është preri me lartësi të lartë të quajtur [[High Plains]]. Është më e thatë dhe më erë se pjesa tjetër e vendit, duke u ndarë midis klimave [[Klima gjysmë e thatë|gjysmë të thata]] dhe [[Klima kontinentale|kontinentale]] me ekstreme më të mëdha të temperaturës. Pothuajse gjysma e tokës në Wyoming është në pronësi të [[Qeveria Federale e Shteteve të Bashkuara|qeverisë federale]], përgjithësisht e mbrojtur për përdorime publike. Shteti renditet i 6-ti për nga sipërfaqja dhe i pesti për nga proporcioni i tokës së një shteti në pronësi të qeverisë federale. Tokat federale përfshijnë dy parqe kombëtare ([[Parku Grand Teton|Grand Teton]] dhe [[Parku Kombëtare Yellowstone|Yellowstone]]), dy zona rekreative kombëtare, dy monumente kombëtare, disa pyje kombëtare, vende historike, çerdhe peshqish dhe strehimore të kafshëve të egra.

Popujt indigjenë banuan në rajon për mijëra vjet. Fiset historike dhe aktuale të njohura federale përfshijnë [[Arapaho]], [[Crow people|Crow]], [[Lakotët]], dhe [[Shoshone]]. Gjatë eksplorimit evropian, [[Perandoria Spanjolle]] ishte e para që "pretendonte" Wyomingun Jugor. Me pavarësinë e Meksikës, ajo u bë pjesë e asaj republike. Pas humbjes në [[Lufta meksikano-amerikane|Luftën Meksiko-Amerikane]], Meksika ia dorëzoi këtë territor SHBA-së në vitin 1848.

Rajoni u emërua "Wyoming" në një projekt-ligj të paraqitur në [[Kongresi i Shteteve të Bashkuara të Amerikës|Kongres]] në vitin 1865 për të siguruar një qeveri të përkohshme për [[Territori i Wyoming|territorin e Wyoming]]. Ajo ishte përdorur më herët nga kolonistët për [[Lugina Wyoming|Luginën Wyoming]] në [[Pensilvania|Pensilvani]] dhe rrjedh nga fjala [[Gjuha munsee|Munsee]] në [[Gjuhët Delaware|gjuhën Lenape]], fjala ''xwé:wamənk'', që do të thotë "në rrafshin e lumit të madh".<ref name="Bright, William 2004 pg. 576">Bright, William (2004). ''Native American Place Names of the United States''. Norman: University of Oklahoma Press, pg. 576</ref><ref name="State of Wyoming—Narrative">[http://wyoming.gov/general/narrative.asp State of Wyoming—Narrative] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20080515091433/http://wyoming.gov/general/narrative.asp |date=15 maj 2008 }}</ref>

Projektligjet për pranimin e territorit të Wyoming në bashkim u prezantuan në [[Senati i Shteteve të Bashkuara|Senatin e SHBA-së]] dhe në [[Dhoma e Përfaqësuesve e Shteteve të Bashkuara|Dhomën e Përfaqësuesve të SHBA-së]] në dhjetor 1889. Më 27 mars 1890, Dhoma e miratoi projektligjin dhe Presidenti [[Benjamin Harrison]] nënshkroi projektligjin e shtetësisë së Wyoming; Wyoming u bë shteti i 44-të në bashkim.<ref name="WyoFacts"/>

Ekonomia e Wyoming bazohet kryesisht në turizëm dhe nxjerrjen e mineraleve si [[qymyri]], [[gazi natyror]], [[nafta]] dhe [[trona]]. Mallrat bujqësore përfshijnë elbin, sanën, bagëtinë, [[Panxhari i sheqerit|panxharin e sheqerit]], grurin dhe leshin. Ishte shteti i parë që u dha grave [[E drejta e votës|të drejtën për të votuar]] dhe të drejtën për të marrë postin e zgjedhur, si dhe shteti i parë që zgjodhi një guvernator femër. Për shkak të kësaj pjese të historisë së saj, pseudonimi kryesor është "Shteti i Barazisë" dhe motoja e tij zyrtare shtetërore është "Të Drejtat e Barabarta". Ka qenë një shtet politikisht konservator që nga vitet 1950. Kandidati [[Partia Republikane (ShBA)|republikan]] presidencial ka mbajtur shtetin në çdo zgjedhje që nga viti 1968.<ref name=leip>{{cite web |title = Dave Leip's Atlas of U.S. Presidential Elections |language=en |access-date = 18 nëntor 2016 |url = http://uselectionatlas.org/RESULTS/ |archive-url = https://web.archive.org/web/20180709214827/https://uselectionatlas.org/RESULTS/ |archive-date = 9 korrik 2018 |url-status = live }}</ref>


== Gjeografia ==
== Gjeografia ==
Rreshti 18: Rreshti 86:
== Kultura ==
== Kultura ==


== Historia ==
== Referime ==
{{reflist}}



{{Shtetat Federale të Amerikës}}
{{Shtetat Federale të Amerikës}}
{{Gjeo-cung}}
{{US-gjeo-cung}}


[[Kategoria:Wyoming| ]]
[[Kategoria:Wyoming| ]]
[[Kategoria:Shtetet Federale të Amerikës]]

[[af:Wyoming]]
[[an:Wyoming]]
[[ang:Wyoming]]
[[ar:وايومنغ]]
[[arc:ܘܐܝܘܡܝܢܓ]]
[[arz:وايومنج]]
[[as:ৱায়মিং]]
[[ast:Wyoming]]
[[az:Vayominq]]
[[bar:Wyoming]]
[[bat-smg:Vajomings]]
[[bcl:Wyoming]]
[[be:Штат Ваёмінг]]
[[be-x-old:Ваёмінг]]
[[bg:Уайоминг]]
[[bi:Wyoming]]
[[bn:ওয়াইয়োমিং]]
[[bo:ཝ་ཡོ་མིང་།]]
[[bpy:ৱাইওমিং]]
[[br:Wyoming (stad)]]
[[bs:Wyoming]]
[[ca:Wyoming]]
[[chy:Wyoming]]
[[ckb:وایۆمینگ]]
[[cs:Wyoming]]
[[cv:Вайоминг]]
[[cy:Wyoming]]
[[da:Wyoming]]
[[de:Wyoming]]
[[diq:Wyoming]]
[[el:Ουαϊόμινγκ]]
[[en:Wyoming]]
[[eo:Vajomingo]]
[[es:Wyoming]]
[[et:Wyoming]]
[[eu:Wyoming]]
[[fa:وایومینگ]]
[[fi:Wyoming]]
[[fo:Wyoming]]
[[fr:Wyoming]]
[[frr:Wyoming]]
[[fy:Wyoming]]
[[ga:Wyoming]]
[[gag:Wyoming]]
[[gd:Wyoming]]
[[gl:Wyoming]]
[[gn:Wyoming]]
[[gv:Wyoming]]
[[hak:Fài-ngò-mìn]]
[[haw:Waiomina]]
[[he:ויומינג]]
[[hi:वायोमिंग]]
[[hif:Wyoming]]
[[hr:Wyoming]]
[[ht:Wayoming]]
[[hu:Wyoming]]
[[hy:Վայոմինգ]]
[[ia:Wyoming]]
[[id:Wyoming]]
[[ig:Waịómịn]]
[[ik:Wyoming]]
[[ilo:Wyoming]]
[[io:Wyoming]]
[[is:Wyoming]]
[[it:Wyoming]]
[[ja:ワイオミング州]]
[[jv:Wyoming]]
[[ka:ვაიომინგი]]
[[kn:ವಯೋಮಿಂಗ್]]
[[ko:와이오밍 주]]
[[ku:Wyoming]]
[[kw:Wyoming]]
[[la:Vyomina]]
[[lad:Wyoming]]
[[lb:Wyoming]]
[[li:Wyoming]]
[[lij:Wyoming]]
[[lmo:Wyoming]]
[[lt:Vajomingas]]
[[lv:Vaiominga]]
[[mg:Wyoming]]
[[mi:Wyoming]]
[[mk:Вајоминг]]
[[ml:വയോമിങ്]]
[[mn:Вайоминг]]
[[mr:वायोमिंग]]
[[mrj:Вайоминг]]
[[ms:Wyoming]]
[[my:ဝိုင်အိုးမင်းပြည်နယ်]]
[[nah:Wyoming]]
[[nds:Wyoming]]
[[new:वायोमिङ]]
[[nl:Wyoming]]
[[nn:Wyoming]]
[[no:Wyoming]]
[[nv:Wááʼóómii Hahoodzo]]
[[oc:Wyoming]]
[[os:Вайоминг]]
[[pam:Wyoming]]
[[pap:Wyoming]]
[[pl:Wyoming]]
[[pms:Wyoming]]
[[pnb:وائیومنگ]]
[[pt:Wyoming]]
[[qu:Wyoming suyu]]
[[rm:Wyoming]]
[[ro:Wyoming]]
[[ru:Вайоминг]]
[[sa:वायोमिङ्]]
[[sah:Уайомиҥ]]
[[scn:Wyoming]]
[[sh:Wyoming]]
[[simple:Wyoming]]
[[sk:Wyoming]]
[[sl:Wyoming]]
[[sr:Вајоминг]]
[[sv:Wyoming]]
[[sw:Wyoming]]
[[szl:Wyoming]]
[[ta:வயோமிங்]]
[[th:รัฐไวโอมิง]]
[[tl:Wyoming]]
[[tr:Wyoming]]
[[tt:Вайоминг]]
[[ug:Wyoming Shitati]]
[[uk:Вайомінг]]
[[ur:وائیومنگ]]
[[uz:Vayoming]]
[[vi:Wyoming]]
[[vo:Wyoming]]
[[war:Wyoming]]
[[xal:Вайоомин]]
[[yi:וויאמינג]]
[[yo:Wyoming]]
[[zh:怀俄明州]]
[[zh-min-nan:Wyoming]]

Versioni aktual i datës 1 korrik 2022 13:13

Wyoming
Shteti Wyoming
Nofka(t): 
Equality State (zyrtare);
Cowboy State; Big Wyoming[1]
Parimet: 
Equal Rights
Himni: "Wyoming"
Harta e Shteteve të Bashkuara me Wyoming të theksuar
Harta e Shteteve të Bashkuara me Wyoming të theksuar
VendiShtetet e Bashkuara
Para shtetësisëTerritori i Wyoming
U pranua në Bashkim10 korrik 1890 (44-të)
Kryeqyteti
(dhe qyteti mě i madh)
Cheyenne
Metroja më e madhe dhe zonat urbaneCheyenne
Qeveria
 • GuvernatoriMark Gordon (R)
 • Secretary of StateEdward Buchanan (R)
LegjislaturaLegjislatura e Wyoming
 • Dhoma e sipërmeSenati
 • Dhoma e ulëtDhoma e Përfaqësuesve
GjyqësoriGjykata e Lartë e Wyoming
Senatorët amerikanJohn Barrasso (R)
Cynthia Lummis (R)
Delegacioni i Dhomës së Përfaqësuesve të SHBALiz Cheney (R) (lista)
Sipërfaqja
 • Gjithsej97.914[1] sq mi (253.600 km2)
Sipërfaqja vendi10th
Dimensionet
 • Gjatësia279 mi (451 km)
 • Gjerësia371,8 mi (599 km)
Lartësia mbidetare
6.700 ft (2.040 m)
Lartësia më e lartë13.809 ft (4.209,1 m)
Lartësia më e ulët3.101 ft (945 m)
Popullsia
 (2020)
 • Gjithsej576.850
 • Vendi50-të
 • Dendësia5,97/sq mi (2,31/km2)
 • Dendësia vendi49-të
 • Të ardhurat mesatare shtëpiake
$62.268[3]
 • Të ardhurat vendi
19-të
Emri i banorëveUajomingit, Uajomingian
Gjuha
 • Gjuha zyrtareAnglisht
Zona kohoreUTC−07:00 (Mali)
 • Verës (DST)UTC−06:00 (MDT)
Shkurtesa USPS
WY
Kodi ISO 3166US-WY
Shkurtesa tradicionaleWyo.
Gjerësia gjeografike41°N to 45°N
Gjatësia gjeografike104°3'W to 111°3'W
Faqja zyrtarewyo.gov

Wyoming (shqiptohet "uajoming") është një shtet në nënrajonin malor perëndimorShteteve të Bashkuara Perëndimore. Është shteti i 10-të më i madh sipas sipërfaqes dhe më pak i populluar.

Wyoming kufizohet nga Montana në veri dhe veriperëndim, Dakota e Jugut dhe Nebraska në lindje, Idaho në perëndim, Utah në jugperëndim dhe Kolorado në jug. Popullsia e tij ishte 576,851 në regjistrimin e vitin 2020,[4] duke e bërë atë shtetin më pak të populluar të SHBA-së. Kryeqyteti i shtetit dhe qyteti më i populluar është Cheyenne, i cili kishte një popullsi të vlerësuar prej 63,957 në vitin 2018.

Gjysma perëndimore e Wyoming mbulohet kryesisht nga vargmalet e Maleve Shkëmbore, ndërsa gjysma lindore e shtetit është preri me lartësi të lartë të quajtur High Plains. Është më e thatë dhe më erë se pjesa tjetër e vendit, duke u ndarë midis klimave gjysmë të thata dhe kontinentale me ekstreme më të mëdha të temperaturës. Pothuajse gjysma e tokës në Wyoming është në pronësi të qeverisë federale, përgjithësisht e mbrojtur për përdorime publike. Shteti renditet i 6-ti për nga sipërfaqja dhe i pesti për nga proporcioni i tokës së një shteti në pronësi të qeverisë federale. Tokat federale përfshijnë dy parqe kombëtare (Grand Teton dhe Yellowstone), dy zona rekreative kombëtare, dy monumente kombëtare, disa pyje kombëtare, vende historike, çerdhe peshqish dhe strehimore të kafshëve të egra.

Popujt indigjenë banuan në rajon për mijëra vjet. Fiset historike dhe aktuale të njohura federale përfshijnë Arapaho, Crow, Lakotët, dhe Shoshone. Gjatë eksplorimit evropian, Perandoria Spanjolle ishte e para që "pretendonte" Wyomingun Jugor. Me pavarësinë e Meksikës, ajo u bë pjesë e asaj republike. Pas humbjes në Luftën Meksiko-Amerikane, Meksika ia dorëzoi këtë territor SHBA-së në vitin 1848.

Rajoni u emërua "Wyoming" në një projekt-ligj të paraqitur në Kongres në vitin 1865 për të siguruar një qeveri të përkohshme për territorin e Wyoming. Ajo ishte përdorur më herët nga kolonistët për Luginën WyomingPensilvani dhe rrjedh nga fjala Munseegjuhën Lenape, fjala xwé:wamənk, që do të thotë "në rrafshin e lumit të madh".[5][6]

Projektligjet për pranimin e territorit të Wyoming në bashkim u prezantuan në Senatin e SHBA-së dhe në Dhomën e Përfaqësuesve të SHBA-së në dhjetor 1889. Më 27 mars 1890, Dhoma e miratoi projektligjin dhe Presidenti Benjamin Harrison nënshkroi projektligjin e shtetësisë së Wyoming; Wyoming u bë shteti i 44-të në bashkim.[1]

Ekonomia e Wyoming bazohet kryesisht në turizëm dhe nxjerrjen e mineraleve si qymyri, gazi natyror, nafta dhe trona. Mallrat bujqësore përfshijnë elbin, sanën, bagëtinë, panxharin e sheqerit, grurin dhe leshin. Ishte shteti i parë që u dha grave të drejtën për të votuar dhe të drejtën për të marrë postin e zgjedhur, si dhe shteti i parë që zgjodhi një guvernator femër. Për shkak të kësaj pjese të historisë së saj, pseudonimi kryesor është "Shteti i Barazisë" dhe motoja e tij zyrtare shtetërore është "Të Drejtat e Barabarta". Ka qenë një shtet politikisht konservator që nga vitet 1950. Kandidati republikan presidencial ka mbajtur shtetin në çdo zgjedhje që nga viti 1968.[7]

  1. ^ a b c "Wyoming Facts and Symbols" (në anglisht). State of Wyoming. 2013. Arkivuar nga origjinali më 20 shtator 2016. Marrë më 12 tetor 2016.
  2. ^ a b "Elevations and Distances in the United States" (në anglisht). Shërbimi Gjeologjik i Shteteve të Bashkuara. 2001. Arkivuar nga origjinali më 22 korrik 2012. Marrë më 24 tetor 2011.
  3. ^ "Median Annual Household Income". The US Census Bureau (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 20 dhjetor 2016. Marrë më 9 dhjetor 2016.
  4. ^ "2020 Census" (PDF). Census.gov (në anglisht). 26 prill 2021. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 26 prill 2021. Marrë më 12 korrik 2021.
  5. ^ Bright, William (2004). Native American Place Names of the United States. Norman: University of Oklahoma Press, pg. 576
  6. ^ State of Wyoming—Narrative Arkivuar 15 maj 2008 tek Wayback Machine
  7. ^ "Dave Leip's Atlas of U.S. Presidential Elections" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 9 korrik 2018. Marrë më 18 nëntor 2016.