Ugljen-dioksid

Ugljen-dioksid
Ball-and-stick model of carbon dioxide	Space-filling model of carbon dioxide
Drugi nazivi	Gas ugljene kiseline; Ugljen anhidrid; Ugljen oksid; Ugljen(IV) oksid; Suvi led (čvrsta faza)
Identifikacija
CAS registarski broj	124-38-9
PubChem	280
ChemSpider	274
UNII	142M471B3J
EINECS broj	204-696-9
UN broj	1013
KEGG	D00004
MeSH	Carbon+dioxide
ChEBI	16526
ChEMBL	CHEMBL1231871
RTECS registarski broj toksičnosti	FF6400000
ATC code	V03AN02
Bajlštajn	1900390
Gmelin Referenca	989
3DMet	B01131
Jmol-3D slike	Slika 1; Slika 2
SMILES
	O=C=O C(=O)=O
InChI
	InChI=1S/CO2/c2-1-3 ; Kod: CURLTUGMZLYLDI-UHFFFAOYSA-N InChI=1/CO2/c2-1-3; Kod: CURLTUGMZLYLDI-UHFFFAOYAO
Svojstva
Molekulska formula	CO2
Molarna masa	44.01 g mol−1
Agregatno stanje	Bezbojni gas
Miris	Bez mirisa
Gustina	1562 kg/m3 (čvrst na 1 atm i −78.5 °C); 770 kg/m3 (tečan na 56 atm i 20 °C); 1,977 kg/m3 (gas na 1 atm i 0 °C)
Tačka topljenja	-78 °C, 194.7 K, -109 °F (subl.)
Tačka ključanja	-57 °C, 216.6 K, -70 °F (na 5.185 bar)
Rastvorljivost u vodi	1,45 g/L na 25 °C, 100 kPa
Napon pare	5,73 MPa (20 °C)
pKa	6,35, 10,33
Indeks prelamanja (nD)	1,1120
Viskoznost	0,07 cP na −78.5 °C
Dipolni moment	0 D
Struktura
Kristalna rešetka/struktura	trigonalna
Oblik molekula (orbitale i hibridizacija)	linearan
Termohemija
Standardna entalpija stvaranja jedinjenja ΔfHo298	−393,5 kJ·mol−1
Standardna molarna entropija So298	214 J·mol−1·K−1
Specifični toplotni kapacitet, C	37,135 J/K mol
Opasnost
Podaci o bezbednosti prilikom rukovanja (MSDS)	Sigma-Aldrich
NFPA 704	0 2 0
Srodna jedinjenja
Drugi anjoni	Ugljen disulfid; Ugljen diselenid
Drugi katjoni	Silicijum dioksid; Germanijum dioksid; Kalaj dioksid; Olovo dioksid
Srodna oksidi ugljenika	Ugljen monoksid; ugljen suboksid; Diugljen monoksid; ugljen trioksid
Srodna jedinjenja	ugljena kiselina; karbonil sulfid
	(šta je ovo?) (verifikuj) ; Ukoliko nije drugačije napomenuto, podaci se odnose na standardno stanje (25 °C, 100 kPa) materijala
	Infobox references

Ugljen-dioksid, ugljični dioksid, karbon dioksid ili ugljenik(IV)-oksid je atmosferski gas koji se sastoji od od jednog atoma ugljenika i dva atoma kiseonika. Hemijska formula ovog gasa je CO₂.

Osobine

Pod normalnim uslovima ugljen-dioksid je u gasovitom agregatnom stanju. Bez mirisa je, zagušljiv, nezapaljiv, teži od vazduha. Adijabatskom ekspanzijom (širenjm sa visokog na atmosferski pritisak) delimično prelazi u čvrsto stanje (suvi led).

Primena

U proizvodnji pića i napitaka za gaziranje, zaštitu i pretakanje;
U hemijskoj industriji za dobijanje karbonata, bikarbonata, đubriva, sinteznih smesa, u neutralizaciji alkalnih rastvora, proizvodnji boja, itd.;
U tehnici zavarivanja, u metalurgiji, livarstvu, u hlađenju i zaštiti proizvoda.

Način proizvodnje i isporuke

Dobija se prečišćavanjem sirovog ugljendioksida iz prirodnih izvora ili iz procesa hemijske industrije i utečnjavanjem u robni gas.
U čeličnim sudovima - bocama, pod pritiskom od 70-150 bara u tečnom agregatnom stanju ili u tečnom agregatnom stanju specijalnim transportnim sudovima pod pritiskom do suda korisnika gasa.

Postupak i materijali

Gas u suvom stanju nije korodivan. Za vlažan gas je neophodna primena legiranih čelika. Za tečnost se koriste legirani čelici za niske temperature. Dozvoljena je upotreba većine plastičnih materijala.
U radu sa gasom ili tečnošću pod pritiskom treba se pridržavati propisanih uputstava i mera zaštite.

Suvi led

Suvi led se isporučuje u blokovima dimenzija 25 cm x 25 cm x 40 cm, prosečne težine oko 25 kg.
Pakuje se i transportuje u izolovanim kontejnerima u koje staje oko 250 kg.

Primena

Osnovna upotreba je za hlađenje u transportu.

Reference

↑ Li Q, Cheng T, Wang Y, Bryant SH (2010). „PubChem as a public resource for drug discovery.”. Drug Discov Today 15 (23-24): 1052-7. DOI:10.1016/j.drudis.2010.10.003. PMID 20970519. edit
↑ Evan E. Bolton, Yanli Wang, Paul A. Thiessen, Stephen H. Bryant (2008). „Chapter 12 PubChem: Integrated Platform of Small Molecules and Biological Activities”. Annual Reports in Computational Chemistry 4: 217-241. DOI:10.1016/S1574-1400(08)00012-1.
↑ Hettne KM, Williams AJ, van Mulligen EM, Kleinjans J, Tkachenko V, Kors JA. (2010). „Automatic vs. manual curation of a multi-source chemical dictionary: the impact on text mining”. J Cheminform 2 (1): 3. DOI:10.1186/1758-2946-2-3. PMID 20331846. edit
↑ Joanne Wixon, Douglas Kell (2000). „Website Review: The Kyoto Encyclopedia of Genes and Genomes — KEGG”. Yeast 17 (1): 48–55. DOI:10.1002/(SICI)1097-0061(200004)17:1<48::AID-YEA2>3.0.CO;2-H.
↑ Gaulton A, Bellis LJ, Bento AP, Chambers J, Davies M, Hersey A, Light Y, McGlinchey S, Michalovich D, Al-Lazikani B, Overington JP. (2012). „ChEMBL: a large-scale bioactivity database for drug discovery”. Nucleic Acids Res 40 (Database issue): D1100-7. DOI:10.1093/nar/gkr777. PMID 21948594. edit

Povezano

Spoljašnje veze

Portal Hemija

Proizvođač u Beogradu Arhivirano 2007-02-09 na Wayback Machine-u

[1] Li Q, Cheng T, Wang Y, Bryant SH (2010). „PubChem as a public resource for drug discovery.”. Drug Discov Today 15 (23-24): 1052-7. DOI:10.1016/j.drudis.2010.10.003. PMID 20970519. edit

[2] Evan E. Bolton, Yanli Wang, Paul A. Thiessen, Stephen H. Bryant (2008). „Chapter 12 PubChem: Integrated Platform of Small Molecules and Biological Activities”. Annual Reports in Computational Chemistry 4: 217-241. DOI:10.1016/S1574-1400(08)00012-1.

[3] Hettne KM, Williams AJ, van Mulligen EM, Kleinjans J, Tkachenko V, Kors JA. (2010). „Automatic vs. manual curation of a multi-source chemical dictionary: the impact on text mining”. J Cheminform 2 (1): 3. DOI:10.1186/1758-2946-2-3. PMID 20331846. edit

[4] Joanne Wixon, Douglas Kell (2000). „Website Review: The Kyoto Encyclopedia of Genes and Genomes — KEGG”. Yeast 17 (1): 48–55. DOI:10.1002/(SICI)1097-0061(200004)17:1<48::AID-YEA2>3.0.CO;2-H.

[5] Gaulton A, Bellis LJ, Bento AP, Chambers J, Davies M, Hersey A, Light Y, McGlinchey S, Michalovich D, Al-Lazikani B, Overington JP. (2012). „ChEMBL: a large-scale bioactivity database for drug discovery”. Nucleic Acids Res 40 (Database issue): D1100-7. DOI:10.1093/nar/gkr777. PMID 21948594. edit

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]