1608
godina
- Ovo je članak o godini 1608.
Godina 1608 (MDCVIII) bila je prijestupna godina koja počinje u utorak po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u petak po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 16. vijek – 17. vijek – 18. vijek |
| Decenija: | 1570-e 1580-e 1590-e – 1600-e – 1610-e 1620-e 1630-e |
| Godine: | 1605 1606 1607 – 1608 – 1609 1610 1611 |
| Gregorijanski | 1608. (MDCVIII) |
| Ab urbe condita | 2361. |
| Islamski | 1016–1017. |
| Iranski | 986–987. |
| Hebrejski | 5368–5369. |
| Bizantski | 7116–7117. |
| Koptski | 1324–1325. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1663–1664. |
| • Shaka Samvat | 1530–1531. |
| • Kali Yuga | 4709–4710. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4244–4245. |
| • 60 godina | Yang Zemlja Majmun (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11608. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Događaji
uredi- januar - John Smith pušten iz Powhatanovog zarobljeništva, navodno mu je Pocahontas spasila život. Istog meseca u Jamestown, Virginia, gde je ostalo samo 38 preživelih, stiže još 100 naseljenika nakon čega dolazi do velikog požara.
- januar - Kontakti izaslanika savojskog vojvode Karla Emanuela I i vojvode Grdana u Dubrovniku[1].
- 16. 1. - Kralj Rudolf II odobrio neke članke hrvatskog sabora od srpnja 1604 (u Hrvatskoj dozvoljeno samo katoličanstvo, "Vlasi" moraju plaćati porez crkvi i plemićima)[2].
- 17. 1. - Etiopski car Susenios I porazio Oromoe kod Ebenata.
- 28. 1. - Kralj Rudolf naredio da se raziđe ugarski sabor u Požunu koji se sastao po Matijinom pozivu - bez efekta.
- 1. 2. - Požunska konfederacija između nadvojvode Matije, ugarske gospode i zastupnika obiju Austrija (protiv Rudolfa); ovome se protivili ban Ivan II. Drašković i grof Toma Erdedi i mnogi svećenici[3]. Matija se takođe obavezao na zajedničku odbranu od Turaka i čuvanje Žitvatoročkog mira[4].
- 18. 2. - Sastanak srpskih glavara u manastiru Kosijerevu, šalju pismo savojskom vojvodi i španskom kralju[1].
- 25. 2. - Hrvatski sabor svečano pročitao vjerski zakon po kome je, za razliku od Ugarske, priznata samo rimokatolička vjera; Požunska konfederacija nije spomenuta.
- 19. 4. - Moravski staleži se pridružili Požunskoj konfederaciji, Matija zatim ide u Bohemiju.
- 27. 4. - Rajhstag u Regensburgu ne uspeva da razreši sporove između katolika i protestanata u Nemačkoj - njegova paraliza će doprineti Tridesetogodišnjem ratu.
- april, krajem - Zbor srpskih glavara u Morači: molba papi Pavlu V da ih podrži kod španskog kralja i savojskog vojvode (ali ovi oklevaju), tokom sledećeg leta manje bune zbog glasina o dolasku španske flote[5].
- 10. 5. - Matija ulazi u užu Češku sa 20.000 vojnika i napreduje do Praga[6].
- 11. 5. - Lažni Dimitrije II uz poljsku pomoć porazio carsku vojsku kod Bolhova.
- 14. 5. - U Nemačkoj osnovana Protestantska unija.
- 11. 6. - Počeli pregovori između Rudolfa i Matije[6], Rudolf pokušao poslati bana Draškovića da organizira otpor u Hrvatskoj, ali Matija ga zarobio[7].
- 25. 6. - Liebenski mir razrešava spor između cara Rudolfa i njegovog brata nadvojvode Matije: Rudolfu ostaju Češka sa Lužicom i Šlezijom, Tirol i Prednja Austrija[8] a Matija uzima Ugarsku sa Hrvatskom, Austriju i Moravsku uz nasledstvo češke krune.
- proleće-leto - Pravdajući se glađu, uskoci pljačkaju sve brodove, harambaša Juriša upao u Pulu, Mlečani blokirali Senj. Tokom leta nekoliko puta upadali u Liku i odvodili stoku[9].
- 3. 7. - Samuel de Champlain osnovao grad Québec u Novoj Francuskoj.
- jul - Lažni Dimitrije II se utaborio u Tušinu kod Moskve.
- 16. 7. - Baron Adam Herberštajn, poslanik cara Rudolfa upućen sultanu, stigao je u Beograd (sekretar Maksimilijan Prandšteter je ostavio zapis, na povratku će biti u Beogradu u decembru).[10]
- leto - Arhiepiskop iz Bosne sa četiri kaluđera u Torinu kod vojvode Karla Emanuela[1].
- leto - Veliki vezir Kujudžu Murat-paša (zvani "bunardžija" odn. "grobar") slomio pet različitih[11] dželalijskih pobunjenika u Anadoliji[12].
- 24. 8. - Prvi predstavnik engleske Istočnoindijske kompanije, kapetan William Hawkins, stigao u Surat.
- 3. 9. - Hrvatski sabor u Zagrebu: određeni nunciji za krunidbeni sabor, zahtjeva se imenovanje novog bana[13].
- 2. 10. - Hans Lippershey prikazao teleskop holandskom parlamentu, ali nije dobio patent jer i drugi proizvođači naočara tvrde da su prvi.
- 10. 11. - Matija krunisan u Požunu. Zatim za ugarskog palatina postavljen István Illésházy a za hrvatskog bana ponovo Toma Erdedija. Potvrđeni članci krunidbenog sabora, u 9. se kaže da Vlasi postaju kmetovi hrvatske vlastele[13].
- 13. 12. - Srpski zbor u Morači, glavari Crne Gore i istočne Hercegovine opet priznaju savojskog vojvodu za kralja kada dođe da ih oslobodi (ništa od toga)[1]; patrijarh mu piše da će ga krunisati po zakonu svetih Nemanjića ali mora se obavezati da neće dirati u pravoslavnu veru[14].
Kroz godinu
uredi- Kranjski staleži predlažu da se "vlasi" maknu iz Hrvatske duž cele slavonske i ugarske granice (ne žele koncentraciju njihove vojne sile u nadvojvodinim rukama u Hrvatskoj)[15].
- Ugarski sabor podeljen u "gornji" (velikaški) i "donji" (plemićki), u budućnosti hrvatski velikaši zanemaruju hrvatski sabor[16].
- 1608-10 - Prva buna štibrenaca (zajedničkih kaptolskih podložnika) kada je zagrebački Kaptol pokušao vratiti tlaku[17].
- Toma Erdődy ponovo hrvatski ban (do 1614).
- Katastrofalan zemljotres na crnogorskom primorju, prekid rada solane u Sutorini zbog spuštanja obale[18], pogođen i Kotor[19].
- Marin Bici je novi barski nadbiskup i primas Srbije.
- Prvi sigurniji pomen Eparhije temišvarske (episkop Neofit).
- Zapis u užičkom kraju: "i tada se umnoži svaka nepravda među ljudima i bezčašće roditeljima od njihove dece i usahnu svaka ljubav blaga među ljudima i čovek čoveka davi i kolje"[20].
- Živopis u Hopovu[21].
- Peter Rothe formulirao Fundamentalnu teoremu algebre.
- Adana postala redovna osmanska provincija, ranije su njome vazalski upravljali Ramazanidi.
- Karl I. je postao prvi knez Lihtenštajna.
Rođenja
uredi- 28. 1. - Giovanni Alfonso Borelli, fizičar, fiziolog († 1679)
- 13. 7. - Ferdinand III, sveti rimski car, kralj ugarsko-hrvatski († 1657)
- jul - Šimun Ljubavac, povjesničar († 1663)
- 15. 10. - Evangelista Torricelli, italijanski fizičar, tajnik i dobar prijatelj Galilea Galileja († 1647)
- 9. 12. - John Milton, engleski književnik († 1674)
- ? - Jevdokija Strešnjeva, ruska carica († 1645)
Smrti
uredi- 23. 2. - Konstantin Ostroški, magnat u Poljskoj-Litvaniji (* 1526)
- 11. 6. - Aleksandar Komulović, diplomat i vjerski pisac (* 1548)
- 5. 10. - Dinko Zavorović, povjesničar (* ca. 1540)
- zima 1608/09 - John Dee, naučnik i okultista (* 1527)
Reference
uredi- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Vladimir Ćorović, Preokret u držanju Srba, rastko.rs
- ↑ Klaić, 460
- ↑ Klaić, 461
- ↑ Istorija s. n., 453
- ↑ Istorija s. n., 329-30
- ↑ 6,0 6,1 Horvat, Posljednje godine kralja Rudolfa
- ↑ Klaić, 463
- ↑ Klaić, 464
- ↑ Istorija s. n., 317
- ↑ "Politika", 27. april 1935
- ↑ Historija n. J., 485
- ↑ History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Volume 1, p. 188 (Google Books)
- ↑ 13,0 13,1 Horvat, Drugo banovanje Tome Erdeda
- ↑ Istorija s. n., 330-1
- ↑ Historija n. J., 698
- ↑ Historija n. J., 711
- ↑ Historija n. J., 724-7
- ↑ Dr Goran Ž. Komar, Planinska sela Dračevice pod vlašću Venecije 1687-1797, rastko.rs
- ↑ Istorija s. n., 417
- ↑ Ćorović, Književnost u Bosni i Hercegovini, rastko.rs
- ↑ Historija n. J., 577
- Literatura
- Vjekoslav Klaić, Svezak treći: dio prvi..... Prva knjiga: Doba kraljeva Ferdinanda I., Maksimilijana i Rudolfa (1527-1608) (archive.org)
- Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
- Istorija srpskog naroda, Treća knjiga, prvi tom, Srbi pod tuđinskom vlašću 1537-1699, SKZ Beograd 1993, ISBN 86-379-0383-5
- Rudolf Horvat (hr Wikisource):