1580
Godina
- Ovo je članak o godini 1580.
Godina 1580. (MDLXXX) bila je prijestupna godina koja počinje u petak (1. jan./sij. po julijanskom kalendaru).
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 15. vijek – 16. vijek – 17. vijek |
| Decenija: | 1550-e 1560-e 1570-e – 1580-e – 1590-e 1600-e 1610-e |
| Godine: | 1577 1578 1579 – 1580 – 1581 1582 1583 |
| Gregorijanski | 1580. (MDLXXX) |
| Ab urbe condita | 2333. |
| Islamski | 987–988. |
| Iranski | 958–959. |
| Hebrejski | 5340–5341. |
| Bizantski | 7088–7089. |
| Koptski | 1296–1297. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1635–1636. |
| • Shaka Samvat | 1502–1503. |
| • Kali Yuga | 4681–4682. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4216–4217. |
| • 60 godina | Yang Metal Zmaj (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11580. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Događaji
uredi- januar - Uskočki poslanici, na čelu Juraj Daničić sa braćom, došli u Rim gde ih papa Grgur XIII. miri sa Venecijom i Dubrovnikom i doznačio godišnju potporu od 2400 škuda[1].
- 22. 1. - Srušena astronomska opservatorija u Carigradu, navodno zato što je astronom Takiyüddin pogrešno protumačio neku kometu kao znamenje sultanove pobede[2].
- 31. 1. - Umro portugalski kralj Henrique, poslednji iz dinastije Aviz - dolazi do Sukcesione krize.
- 1. 3. - Michel de Montaigne potpisao predgovor svog najvažnijeg dela "Eseja", objavljenih kasnije tokom godine.
- 11. 7. - Juan de Garay po drugi put osnovao Buenos Aires.
- 12. 7. - U Poljskoj-Litvaniji odštampana prva verzija Ostroške Biblije, prvo kompletno štampano izdanje na crkvenoslovenskom.
- srpanj - Pakrački Ali-beg napadao Turopolje, na povratku ga razbio koprivnički kapetan Ivan Panović; u ovo doba i požeški Skender-beg šalje čete u slavonsku Podravinu.
- 19. 7. - Turski odred iz Kostajnice harao iza rijeke Gline, general Vajkard Auersperg ga sustigao i oteo mu plijen.
- 25. 8. - Bitka kod Alcântare: španska habsburška vojska porazila domaćeg pretendenta na portugalski presto Antónia, priora do Cratoa - Filip II., španjolski kralj će dobiti portugalski presto čime nastaje Iberijska unija (do 1640).
- 30. 8. - Carlo Emanuele I je novi savojski vojvoda (do 1630).
- 26. 9. - Francis Drake dovršio obilazak sveta - polovina donetog začina i španskog plena koja pripada kraljici prevazilazi godišnji budžet.
- 29. 9. - Sudar vojske Juraja Zrinskog i Skender-bega - ovaj drugi poginuo[5].
- 26. 11. - Mirom iz Fleixa završen sedmi Hugenotski rat - potvrđeni raniji sporazumi.
Tokom/tijekom godine
uredi- Bosanski pašaluk umesto sandžaka (Ferhat-paša Sokolović).
- U njegovom sastavu osnovan Krčko-lički sandžak.
- Sinan-paša Topojani prvi put postao veliki vezir
- U Pulu dolazi 50 obitelji Grka sa Cipra, Krete i Moreje (otišli 1585)[6].
- 1580-81 - U Sarajevu se diže geto za Jevreje[7].
- Mađarski i nemački kolegij u Rimu spojeni u Collegium Germanicum et Hungaricum; takođe osnovan Ilirski kolegij u Loretu.
- Prvo djelo Nikole Gučetića: "O supstanci".
- Bag se prvi put spominje kao Karlobag (po nadvojvodi Karlu).
- Nadvojvoda Karlo podigao konjušnicu u Lipici kod Sežane, gde će biti uzgajani konji lipicaneri.
- Primirje između Španije i Osmanskog carstva.
- Vulkan Billy Mitchell na otoku Bougainville imao veliku erupciju 1580. ± 20 godine.
- Prvo zasedanje jevrejskog Va'ad Arba' Aratzot, Saveta Četiri Zemlje (Velikopoljske, Malopoljske, Rutenije i Volinije), postoji do 1764.
- Veliki sekretar mingovske Kine Zhang Juzheng uveo Zakon jednog biča, kojim su svi porezi objedinjeni i izraženi u srebru.
Rođenja
uredi- pribl. januar - John Smith, kolonizator u Virdžiniji († 1631)
- 19. 8. - Pierre Vernier, matematičar i pronalazač († 1637)
- Gabrijel Betlen, erdeljski knez († 1629)
Smrti
uredi- 10. 6. - Luís de Camões, pesnik (* ca. 1524)
- 19. 8. - Andrea Palladio, arhitekta (* 1508)
- 7. 11. - Gáspár Bekes, erdeljski pretendent (* 1520)
- Fatma Sultan, kćerka Selima II (* 1548)
Reference
uredi- ↑ Klaić, 349
- ↑ Encyclopedia, 553
- ↑ Fr. John Felix Raj. S.J., Jesuits at the Mughal court Arhivirano 2014-04-07 na Wayback Machine-u, The Goethals Indian Library and Research Society
- ↑ Klaić, 342
- ↑ 5,0 5,1 Klaić, 343
- ↑ Fran Barbalić, Peroj - srpsko selo u Istri, rastko.rs
- ↑ Vladimir Ćorović, Bosna i Hercegovina, Društveni odnošaji, rastko.rs
- Literatura
- Vjekoslav Klaić, Svezak treći: dio prvi..... Prva knjiga: Doba kraljeva Ferdinanda I., Maksimilijana i Rudolfa (1527-1608) (archive.org)
- Encyclopedia of the Ottoman Empire, Gábor Ágoston, Bruce Alan Masters