امبروز

د ميلان امبروز (شاو خوا 339-397)، څوک چې سينټ امبروز بلل کېږي، يو الاهيات پوه او سياستوال و، چا چې له 374 څخه تر 397 پورې د ميلان د راهب (اسقف/د مسيحيانو مذهبي مشر يا ملا) په توګه کار کړی دی. نوموړي په څرګند ډول د يو ولسي شخص په توګه ځان ښودلی، چا چې د «ارين ازم» او بې دينۍ «کفر» پر ضد  رومي مسيحيت په شدت سره دود کړ. نوموړي د ليکنو يوه د پام وړ ټولګه تر شا پرېښې، په کومه کې چې تر ټولو مشهور يې اخلاقي تبصره « De officiis ministrorum» (377–391)، او تفسيري « Exameron» (386–390) شامل دي. د هغه د نوې موسيقي مذهبي سرودونو پر جوړولو سربېره، تبليغ، د هغه کارونو، او د هغه ادبي اثارو نوموړی د څلورمې پېړۍ د تر ټولو ډېرو اغېزناکو کليسايي شخصيتونو څخه يو ګرځاوه.^[۱]

کله چې په 374ز کال کې نوموړی په غېر اټکلي ډول د خلکو د هڅونې په پايله کې د ميلان د اسقف په توګه وټاکل شو، هغه مهال امبروز په ميلان کې د ايميلیا ليګوريا د رومي والي په توګه دنده تر سره کوله. د اسقف په توګه، نوموړي د ارين ازم پر ضد پياوړی دريځ غوره کړ، او د سترواک لومړي تيوډویيس او ميګنس ميکسمس تر منځ په شخړه کې يې د درېمګړيتوب هڅه وکړه. روايتونه امبروز ته د يو مذهبي سرود د چمتو کولو وياړ ورکوي، کوم چې د امبروزي سندرې په نوم پېژندل کېږي، همدا راز د « Te Deum» سندرې د جوړولو د سرود نسبت هم هغه ته کېږي، په داسې حال کې چې اوسني پوهان دا دواړه نسبتونه ردوي. د مشهور « Veni redemptor gentium» په ګډون لږ تر لږه د څلورو ستاينو په اړوند د امبروز ليکوالۍ خوندي دي؛ دا د امبروزي سرودونو بنسټيزه برخه جوړوي، په کومو کې چې نور هم شامل دي، چې کله کله يې هغه ته نسبت کېږي. نوموړي همدا راز د «هيپو» په اګسټين (354-430) باندې هم د پام وړ اغېز درلود، د چا سره يې چې مرسته وکړه،تر څو مسيحيت ومني.

لوېديځ مسيحيت امبروز د کليسا د خپلو څلورو دوديزو ډاکټرانو څخه د يو په توګه پېژندلی دی. نوموړی د کاتوليکې کليسا، ختيځې ارتودوکس کليسا، انګليکي عشاء، او مختلفو لوتري ډلو له خوا د يو اسقف په توګه پېژندل کېږي، او د ميلان د اسقف او شاتو مچيو د پالونکو د سرپرست په توګه د هغه درناوی کېږي.

د امبروز په اړه افسانې د هغه د ژوند لیک له ليکل کېدو ډېر مخکې په سترواکۍ کې خپرې شوې وې، له همدې امله د نويو تاريخ پوهانو لپاره دا ستونزمنه ده چې د هغه واقعي کردار وپېژني، او د هغه چلند د لرغوني پړاو په مناسب ځای کې کېږدي. ډيری په دې موافق دي چې هغه د خپل وخت يو تشخص و. په دې سره امبروز په حقيقي معنا يو روحاني سړی ګرځي، چا چې د مخالفينو پر ضد د خپلې عقيدې خبره وکړه، يو اشرافيه ګرځي، چا چې د رومي والي ډېرې رويې او طريقې پر ځای وساتلی، او همدا راز د بې وزلو يو مرسته کونکی زاهد ګرځي.^[۲][۳][۴]

امبروز په 339ز کال کې په يوه رومي مسيحي کورنۍ کې زېږېدلی و. امبروز په خپله  په خپل 49 شمېره لیک کې ليکلي دي چې هغه دري پنځوس کلن و، د کوم ليک نېټه چې 392 ته رسېږي. نوموړي په اګسټا ټريورم (اوسني ټرير) کې د رومي ولايت «ګيليا بيلجيکا» په پلازمينه کې خپل ژوند پيل کړ، کومه سيمه چې د هغه مهال شمال ختيځه «ګال» وه، او اوس د المان په « Rhineland-Palatinate» کې موقعيت لري. پوهان په دې موافق نه دي چې د هغه پلار څوک و. کله کله د هغه پلار د « Aurelius Ambrosius» په نوم پېژندل کېږي، څوک چې د «ګال» يو «پراتوري» (پراټوري د لرغوني روم د حکومت يوه دنده وه) حاکم و؛ خو ځينې پوهان د هغه پلار د « Uranius» په نوم يو چارواکی بولي، چا چې د 339ز کال د فبرورۍ د مياشتې په درېيمه نېټه يو شاهي اساسي قانون تر لاسه کړی و (په 339 کې د واکمني کولو درې سترواکانو څخه په يو لنډ اقتباس کې قسطنطين دويم، قسطنطيوس دويم يا کونسټنس، د Codex Theodosianus په XI.5 کتاب کې). هغه څه چې باوري دي هغه دا دي چې امبروز په «ټرير» کې زېږېدلی و، او دهغه پلار يا پريټوري حاکم و يا د هغه د ادارې يوه برخه وه.^{[۵][۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱]}

د يو ماشوم په ډول، د امروز په اړه يوه افسانه وايي چې د شاتو د موچيو يو سيل (ډله) د هغه په مخ کېناسته، کله چې هغه په خپله زانګو کې پروت و، او تر شا يې د شاتو يو څاڅکی پرېښی و. ويل کېږي چې د هغه پلار دا د نوموړي د راتلونکي د فصاحت او بلاغت د يوې نښې په توګه بللې وه. د شاتو موچۍ او د شاتو کندو اکثر د دې اسقف په نښو کې راڅرګندېږي.^[۱۲]

د امبروز مور يوه ځيرکه او پرهېزګاره ښځه وه. شونې ده چې هغه د رومي کورنۍ « Aurelii Symmachi» يوه غړې وه، چې په دې سره امبروز د ويناوال (خطيب) « Quintus Aurelius Symmachus» تربور و. دې کورنۍ په خپل تاريخ کې يو شهيد (باکره سوټيرس) پیدا کړی و. امبروز د مور او پلار په درې بچيانو کې تر ټولو کشر و. د هغه خوندې وروڼو کې يو يې «سيټرس» و چې د امبروز د « De excessu fratris Satyri» موضوع وه، او دويم يې «مارسيلينا» وه، چا چې د 352 او 355 تر منځ کلونو په کومه موده کې پېغلتوب (باکره ګي/هغه څوک چې د مذهبي عقیدې له امله واده نه کوي) غوره کړې وه؛ پاپ لايبيريس خپله هغې ته ټيکری ورکړی و. د امبروز د خور او ورور دواوړ هم د سپېڅلو په توګه احترام کېدو.^{[۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷][۱۸]}

د امبروز د ژوند په لومړي کوم وخت کې، د هغه پلار مړ شو. په وروسته نامعلومه نېټه، د هغه مور له خپلو درې بچيانو سره له ټرير څخه وتښتېده، او دا کورنۍ روم ته ولېږدېده. په دې ځای کې امبروز ادب، قانون او ویناوالي ولوستل. وروسته هغه د خپل پلار په پل پل کېښود او په دولتي خدمت کې داخل شو. پريټوري حاکم « Sextus Claudius Petronius Probus» لومړی هغه د قضايي سلاکار په توګه وټاکه، او وروسته د 372 په شا او خوا کې يې هغه د ليګوريا او ايميليا والي وټاکه، چې مرکز يې په ميلان کې و.^{[۱۹][۱۵][۲۰][۸][۲۱][۲۲]}

په 374ز کال کې د ميلان اسقف « Auxentius» څوک چې يو ارين و، مړ شو، او اريانو د هغه پر ځای ناستي اختلاف درلود. امبروز کليسا ته ولاړ، چېرته چې ټاکنه کېده، تر څو د يوې بلوا مخه ونيسي، چې په دې بحران کې يې پېښېدل ممکن برېښېدل. د هغه وينا په دې غږ ودرول شوه چې "امبروز اسقف!"، کوم غږ چې ټولې غونډې پورته کړ.^[۲۳]

که څه هم امبروز د عقيدې له اړخه د يو «نيکين» مسيحي په توګه پېژندل کېدو، خو بيا هم هغه د ارين لپاره د منلو وړ بلل کېدو، ځکه چې هغه د اريانيانو د عقايدو په برخه کې د بسپنې ښودنه کړې وه. په لومړي سر کې هغه په سختۍ سره د اسقف د دندې د منلو څخه انکار وکړ، د کوم لپاره چې هغه احساسوله چې هغه په هېڅ ډول چمتو نه دی: په پرتليز ډول امبروز يو نوی مسيحي و، چې تر اوسه نه د تعميد غسل ورکړل شوی و، او نه يې په الاهياتو کې منظمه روزنه لېدلې وه. امبروز د يو ملګري کور ته وتښتېد، هڅه يې کوله چې پټ شي. کله يې چې د سترواک «ګريټان» له خوا ليک تر لاسه کړ ، په کوم کې چې د روم له خوا د سپېڅلو دندو لپاره د وړ افرادو د ټاکلو د مناسبيت ستاينه شوې وه، د امبروز کوربه هغه خوشې کړ. په يوه اونۍ کې، هغه ته د تعميد غسل ورکړل شو، وټاکل شو، او د ميلان د نوي اسقف په توګه يې درناوی پيل شو. دا په لوېديځ کې لومړی ځل و، چې د لوړ پوړو چارواکو د لوړې مرتبې يو غړي د اسقف دنده ومنله. ^[۸][۲۴]

د یو اسقف په توګه، نوموړي په سملاسي ډول زاهدانه ژوند غوره کړ، خپلې پيسې يې په بې وزلو ووېشلې، خپله ټوله ځمکه يې وقف کړه، يوازې د خپلې خور مارسيلينا لپاره يې چاره برابره کړه. په دې سره د هغه موقف لا پسې لوړ شو، دا په خلکو کې د هغه شهرت و، کوم څه چې هغه ته په خپل ټول مسلک کې د پام وړ سياسي ګټه ورسوله. د اسقف په توګه د امبروز د غېر متوقع ټاکنې وروسته، د هغه ورور سيټيرس ميلان ته د تګ لپاره له دولتي چوکۍ څخه استعفا وکړه، چېرته چې نوموړي د اسقف د چارو لنډ مهالی مديريت په غاړه واخيست.^[۱۰]

1. ↑ McKinnon 2001.
2. ↑ Ramsey 2002، مم. ix-x, 1-2.
3. ↑ Smith 2021، م. 5.
4. ↑ Ramsey 2002، م. ix.
5. ↑ Cvetković 2019، م. 46.
6. ↑ Cvetković 2019، م. 44–46.
7. ↑ Barnes 2011، مم. 45–46.
8. ↑ ^{۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲} Attwater او John 1993.
9. ↑ Greenslade 1956، م. 175.
10. ↑ ^{۱۰٫۰ ۱۰٫۱} Loughlin 1907.
11. ↑ Cvetković 2019، م. 44.
12. ↑ Thornton 1879، م. 15.
13. ↑ Santi Beati (په اېټاليايي), Italy
14. ↑ Mediolanensis 2005، م. 6.
15. ↑ ^{۱۵٫۰ ۱۵٫۱} Cvetković 2019، م. 52.
16. ↑ Cvetković 2019، م. 55–57.
17. ↑ Barnes 2011، م. 50.
18. ↑ Grieve 1911، م. 798.
19. ↑ کينډۍ:CE1913
20. ↑ McSherry, James (2011). Outreach and Renewal: A First-millennium Legacy for the Third-millennium Church. Cistercian studies series, 236. Collegeville, Minnesota: Liturgical Press. p. 19. ISBN 9780879072360. An accomplished orator and legal advocate, Ambrose was appointed to the Judicial Council by Probus, Praetorian Prefect of Italy.
21. ↑ Sparavigna 2016، م. 2.
22. ↑ Cvetković 2019، م. 49.
23. ↑ Butler 1991، م. 407.
24. ↑ Lietzmann 1951، م. 57.