Ikea

IKEA a l'é n'asienda multinassional con soa sede prinsipal an Svessia, a l'é specialisà ant la vèndita 'd mobilia, d'ogèt e d'utiss për la ca e tut lolì bon pat.

IKEA a l'é dësvlupasse an dventand an pressa na multinassional con 258 pont ëd vèndita an 37 pais ch'a son dzortut an Euròpa ma 'dcò ant jë Stat Unì, Canadà, Asia e Australia. Ël grop IKEA a l'ha 127.800 colaborador e a vagnà sò faturà për l'82% an Euròpa.

La paròla IKEA a l'é n'acrònim: IK dal nòm d'Ingvar Kamprad, fondator ëd l'asienda; E da Elmtaryd, vèj nòm d'Älmtaryd, vilagi ëd lë Småland andoa a l'é nassù Kamprad; A da Agunnaryd, leu andoa a l'ha vivù.

Älmtaryd, da ælmpt "ania signa", a l'é ciamasse Elmtaryd fin-a 'l 1900, quandi a-i é staje la normalisassion final ëd la lenga svedèisa. Dël 1999 j'abitant d'Älmtaryd a l'han cujì le firme për ciamé a l'autorità ëd podèj torna dovré 'l vèj nòm dël leu. L'arcesta a l'é stàita arfudà e l'arcors al tribunal aministrativ a l'é stàit arpossà.

IKEA a l'é stàita fondà dël 1943 da Ingvar Kamprad, che a 17 ani a l'ha arseivù 'n premi da sò pare për j'arzultà otnù a scòla, premi che 'l matòcc a l'ha dovrà për ancaminé soa atività. A l'achit IKEA a vendìa 'd piume, ëd pòrta-feuj, ëd curnis, ëd mostre, ëd càusse 'd nylon e d'àutri prodòt bon pat. Ant j'ani '50 IKEA a l'ha duvertà soa prima esposission ëd mobilia a Älmhult, ant j'ani '60 a l'ha duvertà an Norvegia antramentre che ant j'ani '70 a l'ha falo an Almagna, Australia, Canadà, Àustria e an Olanda.

IKEA a l'é stàita la prima asienda che a disegna soa mobilia e a la buta ant na confession piata, an guernand parèj vàire dné e an controland ij cost. IKEA a l'ha vagnà 28,8 miliard d'euro dël 2008.

Al prinsipi dël 2012, la marca a l'é stàita catà da la socetà d'anvestiment Inter Ikea për 9 miliard d'éuro.

Dël 2006 n'artìcol publicà sël giornal fransèis Le Monde a l'ha acusà l'asienda për soa pòca trasparensa e për ël passà nasista 'd sò fondator. L'arcesta a l'ha peui stabilì che a l'é impossìbil conòsse ël bilansi real ëd l'asienda che, sgonda la midema arcesta, a l'é stërmà an vàire manere.

D'àutre crìtiche a son ruvà a l'IKEA dai sindicà che a-i son andoa l'asienda a l'é presenta: ël problema prinsipal a l'é gropà a la polìtica salarial che a l'ha provocà vàire astension dal travàj an tuta Euròpa.

Ruvà an Piemont ant j'ani '90 con sò prim pont ëd vèndita a Grujasch, an provinsa 'd Turin, dël 2009 a l'ha sarà col pont ëd vèndita për duverté 'l negòssi pì grand dlë stat italian a Colegn, sempre an provinsa 'd Turin. Cost neuv IKEA colegnèis a l'ha na surfassa 'd 33.000 méter quadrà (dont 12.000 për la vèndita al pùblich e 2.000 dedicà a l'abass ëd le fior) e 1678 postegg.

Ij prodòt IKEA a son identificà mach da na paròla. Vàire 'd costi nòm a rivo da la lenga svedèisa e a l'han na denominassion special anventà e dësvlupà da IKEA.

• Sislonghe, taulin, stagere: topònim svedèis
• Let, vardaròba: topònim norvegèis
• Tàule për mangé e cadreghe: topònim finladèis
• Tapiss: topònim danèis
• Librarìe: mësté
• Artìcoj për ël bagn: fium, lagh e ansen scandinav
• Cusin-e: tèrmin gramaicàj
• Cadreghe e scrivanìe: nòm masculin
• Ridò: nòm fomnin
• Mobilia për ël giardin: isole svedèise
• Luminaria: paròle dzora la mùsica, la chìmica, la meteorologìa, unità dë mzura, stason, mèis, di, ambarcassion
• Lingerìa për ël let, coverte, cussin: fior, piante, paròle gropà al deurme
• Artìcoj për ij cit: bes-ce e agetiv
• Utiss për la cusin-a: paròle strangere, spessie, pess, bolè, fruta, verdura
• Scàtole, quàder, mostre, curnis: espression ëd la lenga parlà, topònim svedèis

Për esempi DUKTIG (an piemontèis: Bon) a l'é na linia 'd gieugh për ij cit, OSLO a l'é 'n let, JERKER (nòm masculin svedèis) a l'é na scrivanìa, DINERA (a veul dì disné) për la ciapamenta. Na serie 'd mòbij për ufissi as ciama EFFEKTIV (an piemontèis: Vajant).

Ancora al di d'ancheuj IKEA a ciama ij sò prodòt con ëd nòm al pòst dij nùmer përchè 'l fondator Ingvar Kamprad a l'era disléssich, e a l'ha decidù 'd dovré 'd nòm perché a j'ero pì belfé da arcordé che ij nùmer.

Minca ann IKEA a pùblica 'n catàlogh. Ël prim a l'é stàit publicà an Svessia dël 1951, ancheuj a l'é publicà d'istà an 52 edission, 27 lenghe e 35 pais: a l'é considerà l'element prinsipal dla polìtica ëd mërcà fin-a a la mira che lë 70% dël bilansi dël marketing a l'é dedicà al catàlogh. La produssion a l'é 'd 198 milion ëd còpie.

• Anoop Parikh, Arredare la casa con Ikea (1995) ISBN 88-481-0235-2
• Ingvar Kamprad, Bertil Torekull Leading By Design: The Ikea Story (1999) ISBN 0-06-662038-4
• Erik Gunnar Trjo, Soffro d'Ikea, (2006), 171 p., ISBN 88-88361-51-0
• Delbecchi Nanni, Il signor Ikea (2007), ISBN 88-317-9295-4