Sędziszów (gmina)

Według stanu na 1 stycznia 2011 r. powierzchnia gminy wynosi 145,65 km², z czego miasto Sędziszów zajmuje 7,92 km², zaś obszary wiejskie – 137,73 km²^[1].

W 2007 r. 76% obszaru gminy stanowiły użytki rolne, a 15% – użytki leśne^[2].

Liczba ludności (dane z 31 grudnia 2010^[3]):

• Południowo-zachodnia część województwa świętokrzyskiego
• Południowo-zachodnia część powiatu jędrzejowskiego
• W obrębie Niecki Miechowskiej
• Mezoregiony: Płaskowyż Jędrzejowski i Garb Wodzisławski oraz Wyżyna Miechowska

Uchwałami Rady Miejskiej w Sędziszowie^[4] zostały powołane 34 jednostki pomocnicze gminy w tym 31 sołectw:

Aleksandrów, Białowieża, Boleścice, Borszowice, Bugaj, Krzelów-Czekaj, Czepiec, Gniewięcin, Grązów, Jeżów, Klimontów, Klimontówek, Krzcięcice, Łowinia, Marianów, Mierzyn, Mstyczów, Pawłowice, Piła, Piołunka, Podsadek, Przełaj, Przełaj Czepiecki, Słaboszowice, Sosnowiec, Swaryszów, Szałas, Tarnawa, Wojciechowice, Zielonki

oraz 3 osiedla w mieście Sędziszów:

Osiedle Sady, Osiedle Na Skarpie, Osiedle Rynek

Badania archeologiczne prowadzano w 1904 r. i w latach 60. XX w. Prace wykopaliskowe z 1980 r. doprowadziły do odkrycia grotów bełtów, gwoździ, fragmentów ceramiki, oraz zwierzęcych kości.

Grodzisko leży na skraju podmokłej doliny potoku Lipka, współcześnie jest to północna część wsi Piła. Pozostałości grodziska, pochodzącego z 2 połowy XIII w., to kopiec ziemny o średnicy 30 m i wysokości 8 m oraz nasyp otaczający resztki fosy. Na szczycie odkryto pozostałości drewnianej budowli.

• Barokowy kościół parafialny pw. Świętego Piotra i Pawła, wzniesiony w latach 1771-1786
• Był Dworek z XIX w. – oficyna z czasów rodu Dembińskich, część ogrodzenia dworskiego, park, oraz spichlerz i czworak. W miejsce dworku powstał Zakład Opiekuńczo-Leczniczy (ZOL) "Caritas Kielce". Pozostałości ogrodzenia rozebrano.
• Przydrożna kapliczka – figura Chrystusa z 1650 r.
• Osiedle Drewniane – budynki dla pracowników kolei wybudowane przez Niemców.
• Ulica Kolejowa – zabudowa poniemiecka, stylizowana na styl tyrolski.

• Murowany dwór (wraz z pozostałościami ogrodzenia) z połowy XIX w. Będący w własnością Wandy Zadeckiej.
• Kościół św. Prokopa wzniesiony w latach 1531-1542. Restaurowany w 1880 r.
• Dzwonnica drewniana z XVIII w.
• Drewniany młyn wodny z 1892 r. (obecnie nieczynny).

• Dwór z XIX w., zbudowany z wykorzystaniem części dworu z XVIII w., przebudowany w 1889 r. i remontowany w 1974 r. Aktualnie poddany gruntownemu odrestaurowaniu przez właściciela.
• Zespół budynków folwarcznych w Krzelowie
  • murowana rządcówka z końca XIX w.
  • murowana kancelaria z 1935 r.
  • murowany dom zootechnika z 1935 r.
  • murowana stajnia i wozownia z końca XIX w.
  • murowana obora z ok. 1935 r.
  • murowana owczarnia z początku XIX w.
  • stodoła murowano-drewniana z połowy XIX w.
  • spichlerz z 1850 r.
• Oficyna dworu w Krzelowie z galeriami
  • Oficyna wschodnia (dawniej kuchnia) wzniesiona przed 1831 r. i przebudowana gruntownie w 1934 r., remontowana w 1974 r.
  • Oficyna zachodnia z 1934 r. z dwiema galeriami
• Ogrodzenie z bramkami z XIX w.

Murowany dwór z XIX w.

• Zespół kościoła parafii Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (ok. 1908)
  • kościół murowany
  • ogrodzenie murowano-żelbetowe
• Pozostałości zespołu dworskiego z XIX w.
• Murowany zespół dworskiej cegielni Janinów (ok. 1908)
  • cegielnia
  • dom rządcy (obecnie dom nr 107)
  • młyn zbożowy
  • skład na glinę
  • stajnia

• Zespół dworski
  • Murowany pałac z końca XIX w. (obecnie Szkoła Podstawowa)
  • Murowana kuchnia z XVIII w. (obecnie Klub Sportowy Olimpia)
  • Pozostałości murowanego ogrodzenia z XIX w.
  • Park z XIX w. (ok. 1900)
  • Drewniany dom (ok. 1880)

• Murowany Kościół św. Marcina z XIX w. (ok. 1856)
• Murowana kaplica z 1856 r.
• Pozostałości ogrodzenia, murowano-żelbetowego z II poł. XIX w.
• Murowana plebania z II poł. XIX w.

Przedszkole Samorządowe Nr 1 w Sędziszowie

• Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Tadeusza Kościuszki w Sędziszowie
• Szkoła Podstawowa Nr 2 im. Św. Floriana w Sędziszowie
• Szkoła Podstawowa w Pawłowicach
• Szkoła Podstawowa w Krzcięcicach
• Szkoła Podstawowa w Tarnawie
• Szkoła Podstawowa w Boleścicach
• Szkoła Podstawowa w Sosnowcu
• Szkoła Podstawowa w Mstyczowie
• Szkoła Podstawowa w Klimontowie
• Szkoła Podstawowa w Zielonkach

• Gimnazjum w Sędziszowie
• Gimnazjum w Boleścicach

• Liceum Ogólnokształcące w Sędziszowie
• Zespół Szkół Zawodowych w Sędziszowie
• Zespół Szkół Rolniczych w Krzelowie
• Technikum Ochrony Środowiska w Krzelowie
• Technikum Żywieniowe w Krzelowie

• Parafia pw. św. Świętego Piotra i Pawła w Sędziszowie
• Parafia pw. św. Brata Alberta w Sędziszowie
• Parafia pw. św. Prokopa w Krzcięcicach
• Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Mstyczowie
• Parafia pw. św. Marcina w Tarnawie

Jędrzejów, Kozłów, Nagłowice, Słupia, Wodzisław, Żarnowiec