Plac Grunwaldzki we Wrocławiu: Różnice pomiędzy wersjami

|nazwa rodzajoryginalna = P

|jednostki nazwa = [[Plac Grunwaldzki (osiedle Wrocławia)|Plac Grunwaldzki]]

|zdjęcie jedn1 = placWroclaw, Plac Grunwaldzki.jpg

|poprzednie przebiegnazwy =

{{Ulica infobox/przebieg|RON|1||Rondo Ronalda Reagana: [[Ulica Marii Curie-Skłodowskiej we Wrocławiu|ul. Marii Skłodowskiej-Curie]] / ul. Piastowska}}

{{Ulica infobox/przebieg|SK|1||[[Ulica Grunwaldzka we Wrocławiu|ul. Grunwaldzka]] / Wybrzeże Ludwika Pasteura}}

|współrzędne stopniN= 51.1116400°N 17.0603700°E

ObecnieOd całyplacu rejonGrunwaldzkiego placubierze (częściowoswoją nazwę [[HistoryzmPlac Grunwaldzki (architekturaosiedle Wrocławia)|historyzującaosiedle Plac Grunwaldzki]], zabudowaobejmujące obrzeżna)obszar posiadawyznaczony status osiedla. Granice tego osiedla wyznaczają ulice:ulicami [[Ulica Kardynała Stefana Wyszyńskiego we Wrocławiu|Wyszyńskiego]] na zachodzie, [[Ulica Henryka Sienkiewicza we Wrocławiu|Sienkiewicza]], Górnickiego i GrunwaldzkaGrunwaldzką na północy, oraza rzekatakże rzeką [[Odra|Odrą]]: [[Stara Odra we Wrocławiu|StaraStarą OdraOdrą]] na wschodzie i głównegłównym korytokorytem na południu. Niemiecka nazwa centralnego skrzyżowania (''Scheitniger Stern'' -– "Gwiazda„Gwiazda Szczytnicka"Szczytnicka”) i obowiązujące dziś nazwy mostu Szczytnickiego i ulicy Szczytnickiej związane są ze średniowieczną wsią Szczytniki, położoną za tym mostem; dziś mieści się tam [[Park Szczytnicki]]. Osiedle obejmuje także teren dawnej osady ''Fischerau'' (tłumaczonej niekiedy jako [[Rybaki (Wrocław)|Rybaki]]), położonej w okolicy skrzyżowania ul. Grunwaldzkiej i Piastowskiej. Na terenie osiedla Plac Grunwaldzki mieszka (koniec [[2004]] roku) około 16,6 tysięcy osób. Plac jest powszechnie określany w skrócie jako "Grunwald".

Ulica stanowiąca obecnie zasadniczą część placu, nazywana niekiedy ''osią Grunwaldzką'' i przebiegająca przez teren dawnych Nowych Szczytnik powstała na podstawie projektów opracowanych w [[lata 80. XIX wieku|latach 80. XIX wieku]] w celu polepszenia skomunikowania nowych wschodnich i północno-wschodnich dzielnic miasta z jego centrum. Głównym inicjatorem budowy osi był miejski radca budowlany [[Richard Plüddemann]]. Reprezentacyjna, dwupasmowa aleja ''Kaiserstraße'' łączyła [[przekątna|diagonalnie]] nowo zbudowany ''Kaiserbrücke'' (później ''Freiheitsbrücke'', a obecnie [[Most Grunwaldzki (Wrocław)|Most Grunwaldzki]]) z ''Fürstenbrücke'' (późniejszy ''[[Adolf Hitler|Adolf-Hitler]]-Brücke'', a obecnie [[Most Szczytnicki]]). W okolicach połowy liczącej 1350 m długości trasy powstało skrzyżowanie z istniejącymi wcześniej ulicami zwane ''Scheitniger Stern'' ("Szczytnicka„Szczytnicka Gwiazda"Gwiazda” – ze względu na fakt, że zbiegało się tu sześć ulic biegnących w sześciu kierunkach; dziś na tym skrzyżowaniu -– pl. Grunwaldzki/[[Ulica Marii Curie-Skłodowskiej we Wrocławiu|Skłodowskiej-Curie]]/Piastowskiej -– łączy się pięć kierunków, szósty kierunek w stronę ul. Janiszewskiego został zabudowany w [[lata 60. XX wieku|latach 60.]]). Trasa została ostatecznie ukończona dopiero w końcu [[lata 20. XX wieku|lat 20. XX wieku]], gdy zdołano wykupić działki we wschodniej części jej szlaku.

Obszerne pole, które dało podstawę do nazwania całego rejonu placem, powstało w ostatnich tygodniach [[II wojna światowa|II wojny światowej]] podczas oblężenia ''[[Historia Wrocławia#II wojna światowa|Festung Breslau]]'' przez [[Armia Czerwona|Armię Czerwoną]] w [[1945]]. Po tym, jak [[1 kwietnia]] Armia Czerwona zajęła [[lotnisko]] na peryferyjnym [[Gądów Mały|Gądowie]] i twierdza straciła możliwość otrzymywania zaopatrzenia drogą lotniczą (ściślej: od tego czasu zaopatrzenie mogło docierać tylko drogą zrzutów na [[spadochron]]ach -– dokonywano ich na teren [[Ogród Botaniczny we Wrocławiu|Ogrodu Botanicznego]]), szef wrocławskiej [[Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników|NSDAP]] [[Karl Hanke]] podjął decyzję o wybudowaniu lotniska we wnętrzu miasta. Wyznaczył w tym celu oś ''Kaiserstraße''<ref>Wcześniej chciał wykorzystać do tego celu ''Schloßplatz'' (dzisiejszy plac Wolności) wzdłuż [[Fosa Miejska we Wrocławiu|Fosy Miejskiej]], nakazując w tym celu częściowe wyburzenie okazałego gmachu Śląskiego Muzeum Przemysłu Artystycznego i Starożytności przy [[ulica Krupnicza we Wrocławiu|ul. Krupniczej]].</ref>. Zburzono wszystkie budynki -– reprezentacyjne kamienice i obiekty użyteczności publicznej -– wzdłuż tej alei, w tym [[protestantyzm|ewangelicki]] [[kościół (budynek)|kościół]] Marcina Lutra z najwyższą we Wrocławiu, ponad dziewięćdziesięciometrową wieżą (stał na miejscu obecnych gmachów D-1 i D-2 [[Politechnika Wrocławska|Politechniki Wrocławskiej]]; dziś między tymi budynkami, na miejscu ''Lutherkirch Platz'' przed zburzonym kościołem jest Skwer prof. Kazimierza Idaszewskiego i Pomnik Pomordowanych Profesorów Lwowskich). Pośpieszne odgruzowywanie terenu przyszłego lotniska trwało pod ostrzałem radzieckich samolotów i pochłonęło liczne ofiary, tak wśród miejscowej ludności cywilnej, jak wśród zapędzonych tu do pracy cudzoziemskich robotników. Z lotniska tego wystartowały tylko dwa samoloty: [[10 kwietnia]] [[Junkers Ju 52]], który ewakuował 22 rannych{{fakt| oraz [[5 maja]] [[Fieseler Fi 156 Storch|Fi 156 Storch]], którym Karl Hanke uciekł z Wrocławia|data=2012-11}} do [[Kraj Sudecki|Sudetenlandu]]<ref>Podejrzewa się, że mógł tam zginąć z rąk [[Czesi|czeskich]] [[partyzant]]ów.</ref>. Według innej wersji Hanke nie mógł wystartować już z tego lotniska, gdyż po nalotach pas startowy był uszkodzony - samolot wzniósł się więc w powietrze z placu przed [[Hala Stulecia|Halą Stulecia]]<ref>{{cytuj pismo | nazwisko = Maciejewska| imię = Beata| autor link = | tytuł = Wrocław. Ostatnia twierdza Hitlera| czasopismo = ale historia| wolumin = Nr 43| wydanie = | strony = 10| data = 2012-11-12| wydawca = Gazeta Wyborcza| miejsce = | issn = | doi =}}</ref>.

|[[Plik:Wroclaw akademiki Olowek i Kredka.jpg|thumb|250px|right|Akademiki "Kredka"„Kredka” i "Ołówek"„Ołówek”]]

[[Plik:Remontplacugrunwaldzkiego.jpg|thumb|280px|left|Przebudowa Placu Grunwaldzkiego, październik 2006, widok z DS „Dwudziestolatka”. W głębi pośrodku budynki Politechniki, w głębi po prawej „sedesowce”„Bunkrowce”]]

Po wojnie na kilka lat plac zamienił się w największe targowisko w mieście (tzw. ''[[szaberplac]]'')<ref>{{Cytuj |autor = Remigiusz Biały |tytuł = Szaberplac we Wrocławiu na pl. Grunwaldzkim. Smutny obraz powojennej rzeczywistości miasta. Galeria |data = 2022-09-19 |data dostępu = 2023-06-22 |opublikowany = Wrocław Nasze Miasto |url = https://wroclaw.naszemiasto.pl/szaberplac-we-wroclawiu-na-pl-grunwaldzkim-smutny-obraz/ar/c1-9002981 |język = pl}}</ref>: handlowano tu wszelkim mieniem [[szaber|wyszabrowanym]] z opuszczonych niemieckich domów. Na początku [[lata 50. XX wieku|lat 50.]] rozpoczęto planowanie zabudowy areału placu. Najpierw wzdłuż głównej osi, po jej południowej stronie – potem także po przeciwnej – zaczęły powstawać budynki [[Politechnika Wrocławska|Politechniki]] ([[Zespół budynków Politechniki Wrocławskiej D1 i D2]]), [[Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu|Akademii Rolniczej]], później także [[Uniwersytet Wrocławski|Uniwersytetu]], w tym [[Dom akademickistudencki|akademiki]] „Dwudziestolatka” i „Parawanowiec”. W czasie budowy jednego z obiektów AR doszło [[22 marca]] [[1966]] – wskutek pośpiechu i niezachowania reżimów budowlanych – do [[Katastrofa budowlana w Wyższej Szkole Rolniczej we Wrocławiu|katastrofy budowlanej]]. W latach [[1967]]-[[1975]]1967–1975 na północ od osi Placu Grunwaldzkiego powstałypowstało [[Zespół budynków mieszkalno-usługowychusługowy przy pl. Grunwaldzkim we Wrocławiu|osiedle mieszkalne bloki]] –projektu wedługarchitektki awangardowego na owe czasy projektu arch.modernistycznej [[Jadwiga Grabowska-Hawrylak|Jadwigi Grabowskiej-Hawrylak]]. Osiedle składa się z sześciu 16-piętrowych bloków o formie złagodzonej zaokrąglonymi profilami osłaniającymi balkony. Na dachach budynków zrealizowano tarasy widokowe, alecz późniejwykorzystano –materiały niskiej jakości przy produkcji wielu elementów w tym profili, których kształt i brudnoszary kolor zapewnił blokom potoczną nazwę „Sedesowców” („Bunkrowców”)<ref>{{Cytuj |autor = Filip Springer |tytuł = Księga zachwytów |data = 2016 |miejsce = Warszawa |wydawca = [[Agora (przedsiębiorstwo)|Agora]]}}</ref>. Później w okolicy powstały akademiki [[Dom Akademicki "Ołówek"|„Ołówek”]] i [[Dom Akademicki "Kredka"„Kredka”|„Kredka”]] według projektu arch. Krystyny i Mariana Barskich.

Aż do końca [[lata 90. XX wieku|lat 90. XX wieku]] na części placu – w kwartale pomiędzy ulicami [[Ulica Marii Curie-Skłodowskiej we Wrocławiu|Curie-Skłodowskiej]], Piastowską, [[Ulica Mikołaja Reja we Wrocławiu|Reja]] i Grunwaldzką – znajdowało się targowisko, głównie owocowo-warzywne. W marcu [[2006]] roku rozpoczęła się gruntowna przebudowa Placu Grunwaldzkiego. Główne jego skrzyżowanie zostało w dniu [[4 kwietnia]] [[2007]] roku oddane do użytku jako rodzaj [[rondo|ronda]]Skrzyżowanie nazwanegoo „Rondemruchu Reagana”<ref>Jego patronem jest zmarły w [[2004]] [[Prezydenci Stanów Zjednoczonychokrężnym|amerykański prezydentronda]], [[Ronald Reagan]]</ref> o kształcie [[elipsa|elipsy]] przykrytego w części środkowej dachem, pod którym znajduje się węzeł komunikacji zbiorowej ze zintegrowanymi przystankami tramwajowymi (linie: 1, 2, 4, 10, 12, 13, 16, 19) i autobusowymi. Część środkowa wraz z [[Podziemne przejście dla pieszych|przejściem podziemnym]] została uruchomiona [[15 marca]] [[2008]] r. Obok głównego skrzyżowania, na miejscu do niedawnawcześniej funkcjonującego targowiska, powstał uruchomiony w kwietniu 2007 trójkondygnacyjny wielofunkcyjny obiekt handlowo-usługowy nazwany [[Pasaż Grunwaldzki|Pasażem Grunwaldzkim]]. Dla zwiększenia funkcjonalności ronda Reagana oraz Pasażu zbudowano przejście podziemne łączące obszar ograniczony pl.placem Grunwaldzkim, ul.ulicą Curie-Skłodowskiej i Wybrzeżem Wyspiańskiego.

<br / {{clear=|left>}}

* [http://dolny-slask.org.pl/565116,Wroclaw,Plac_Grunwaldzki_osiedle.html osiedleOsiedle Plac Grunwaldzki na starych i współczesnych fotografiach]

* [http://www.wroclaw.pl/m3446/p4687.aspx graniceGranice wrocławskich osiedli -– załącznik do uchwały nr XXXI/2280/04 Rady Miejskiej Wrocławia 9 grudnia 2004]

* [http://www.wroclaw.pl/przebudowa-pl-grunwaldzkiego--wizualizacja-i-rysunek przebudowaPrzebudowa pl. Grunwaldzkiego -– wizualizacja i rysunek]

[[Kategoria{{SORTUJ:Place we Wrocławiu|Grunwaldzki]]}}

[[Kategoria:DzielnicePlace iwe osiedla WrocławiaWrocławiu]]