Pont: Różnice pomiędzy wersjami

{{Współrzędne|40° 36′ 0″N36′00″N 38° 0′ 0″E00′00″E|umieść=na górze}}

Główne miasta Pontu zostały założone lub zasiedlone przez helleńskich kolonistów w VIII w. p.n.e.<ref>John Freely, ''„Children of Achilles: The Greeks in Asia Minor Since the Days of Troy”'', strs. 17, wyd. I.B.Tauris, London -– New York, 2010, {{ISBN|978-1-84511-941-6}}.</ref>

Rywalizacja o władzę na obszarze Azji Mniejszej wywołała [[Wojny Rzymu z Mitrydatesem|wojny]] z [[Republika rzymska|Rzymem]], trwające [[88 p.n.e.|88]]-–[[63 p.n.e.]] W trakcie wojny domowej w Rzymie, w latach [[49 p.n.e.|49]] – [[45 p.n.e.]], królestwo Pontu było sojusznikiem [[Pompejusz]]a. W roku [[47 p.n.e.]] [[Gajusz Juliusz Cezar|Juliusz Cezar]] pokonał króla Pontu [[Farnakes II|Farnakesa II]] pod [[Bitwa pod Zelą (47 p.n.e.)|Zelą]], o czym zawiadomił rzymski [[Senat rzymski|Senat]] słowami „[[Veni, vidi, vici]]” – „Przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem”.

Pont pozostał królestwem [[Klientelizm (starożytny Rzym)|klienckim]] Rzymu do [[33]] r., kiedy to cesarz [[Tyberiusz]] po śmierci królowej Pythodoris ustanowił w nim [[Namiestnik (urzędnik)|namiestnika]] w randze [[Prokurator (starożytny Rzym)|prokuratora]]. [[Kaligula]] przywrócił królestwo Pontu, nadając je przyjacielowi z dzieciństwa [[Polemon II|Polemonowi II]] (synowi [[Tracja|trackiego]] króla Kotysa VIII i Antonii Tryfajny). W [[64]] [[Neron]] ostatecznie zlikwidował królestwo, a Pont włączył do prowincji [[Galacja]].

[[Plik:Trabz-ess-004.jpg|thumb|120pxupright|Portal kościoła Mądrości Bożej (Hagia Sofia) w [[Trabzon|Trapezuncie]]]]

Grecy pontyjscy, określający się jako Pontowie (''Πόντιοι'') zamieszkiwali tereny Pontu od czasów antycznych. Antyczne królestwo Pontu uznaje się za całkowicie zhellenizowane<ref>John Freely, ''„Children of Achilles: The Greeks in Asia Minor Since the Days of Troy”'', strs. 70, wyd. I.B.Tauris, London -– New York, 2010, {{ISBN|978-1-84511-941-6}}.</ref>. Na relatywnie wysokim poziomie stało lokalne, greckojęzyczne szkolnictwo, już w 1890 roku obejmujące ponad 500 szkół różnego szczebla<ref>{{Cytuj |autor = E.Taksidis |tytuł = Szkolnictwo Greków w Poncie |data = 2013 |data dostępu = 2019-03-10 |wydanie = Bracia Kiriakidis |opis = artykuł, na podstawie książki |miejsce = Saloniki |opublikowany = ellinismos1922.gr |url = http://www.ellinismos1922.gr/pontos/paideia-ston-ponto.html}}</ref>, następnie jeszcze intensywnie rozwijane. Pod koniec [[I wojna światowa|I wojny światowej]] na tym terenie powstała grecka [[Republika Pontyjska]]. Rząd [[Elefterios Wenizelos|Eleftheriosa Wenizelosa]], realizując politykę [[Megali Idea|Wielkiej Idei]] dążył do przyłączenia jak największej części terenów zamieszkiwanych przez Greków od czasów starożytnych; idea ta nie mogła jednak dotyczyć Pontu, jako zbyt oddalonego od Grecji<ref>John Freely, ''„Children of Achilles: The Greeks in Asia Minor Since the Days of Troy”'', strs. 207, wyd. I.B.Tauris, London -– New York, 2010, {{ISBN|978-1-84511-941-6}}.</ref>. Z tego powodu pojawiła się koncepcja federacji z sąsiednią [[Armenia|Armenią]] (w [[Traktat w Sèvres|traktacie z Sèvres]] ustalono, że rejon ten będzie częścią [[Armenia|Armenii]]), która wywołała drastyczną reakcję turecką w formie najpierw deportacji i eksterminacji [[Ormianie|Ormian]], a następnie Greków pontyjskich. Greccy badacze aktualnie oceniają ilośćliczbę ofiar mordów z lat 1913-19231913–1923 na około 360 tysięcy mieszkańców Pontu, w tym większą część mężczyzn. Inne, nowsze opracowania, wskazują jednak, że wymordowanych zostało zapewne około 250 tysięcy osób, czyli około 50% populacji<ref>{{cytuj stronę| |url = http://web.archive.org/web/20080719091612/http://www.aihgs.com/Aftermath.htm| |tytuł = The Genocide and Its Aftermath| data dostępu = 27.12.2009| praca = The Australian Institute for Holocaust and Genocide Studies| |język = en |data dostępu = 2009-12-27}}</ref><ref>[http://www.greek-genocide.org/pontus.html Zestawienie opracowań nt. ludobójstwa na Grekach pontyjskich].</ref><ref>Łączna liczba greckiej ludności w Turcji, wymordowanej w tym okresie, może przekraczać 1,5 mln [https://web.archive.org/web/20110219063548/http://pontosworld.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1629&Itemid=87].</ref>.

W Poncie znajdują się ważne miejsca kultu chrześcijańskiego (zazwyczaj obecnie o statusie muzealnym, a nie liturgicznym). Najbardziej znanym z nich jest dawny [[Monaster Sumela|klasztor Panagia Soumela]], w którym od IV w. do 1930 r. przechowywano i czczono uznawaną za cudowną ikonę Matki Bożej z Soumela, której autorem według tradycji był [[Łukasz Ewangelista|św. Łukasz]]<ref>{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20070929121659/http://www.kultur.gov.tr/EN/BelgeGoster.aspx?17A16AE30572D313E603BF9486D4371D91FBF5F1F3911EBA| |tytuł = RELIGIOUS MONUMENTS Sumela Monastry | data dostępu = 2011-11-05| opublikowany = kultur.gov.tr | język = en |data dostępu = 2011-11-05}}</ref>. Potomkowie prawosławnych uchodźców z Pontu, często wciąż kultywujący tradycje kulturowe i językowe, zamieszkują dziś głównie [[Grecja|Grecję]] (zwłaszcza prowincje [[Macedonia (Grecja)|Macedonia]] i [[Tracja Zachodnia]]), [[Stany Zjednoczone|USA]] oraz wybrzeża [[Morze Czarne|Morza Czarnego]] na terenach dawnego [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]].<br />

Obecnie, mimo zamieszkiwania w Poncie wyłącznie ludności muzułmańskiej i mimo urzędowej turcyzacji, o ile mężczyźni jednakowo łatwo posługują się językami pontyjskim i tureckim, część kobiet włada swobodnie jedynie pontyjskim<ref>Peter Mackridge (University of Oxford) – [http://www.academia.edu/2070228/Greek-speaking_Moslems_of_north-east_Turkey_prolegomena_to_a_study_of_the_Ophitic_sub-dialect_of_Pontic ''Greek-speaking Moslems of north-east Turkey: prolegomena to a study of the Ophitic sub-dialect of Pontic''], strs. 115,116 .</ref>.