Siemianowice Śląskie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Miejsca pamięci narodowej: dodano miejsce pamięci |
m Wycofano edycję użytkownika 77.252.73.253 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to MacQtosh. Znacznik: Wycofanie zmian |
||
| (Nie pokazano 44 wersji utworzonych przez 29 użytkowników) | |||
Linia 3:
|dopełniacz nazwy = Siemianowic Śląskich
|zdjęcie = Siemianowice Śląskie collage.jpg
|opis zdjęcia = Park Tradycji w szybie
|herb = POL Siemianowice COA.svg
|flaga = POL Siemianowice Śląskie flag.svg
Linia 15:
|stanowisko zarządzającego = prezydent
|zarządzający = [[Rafał Piech]]
|powierzchnia = 25,5
|wysokość =
|rok = 31.12.
|liczba ludności =
|gęstość zaludnienia =
|strefa numeracyjna = (+48) 32
|kod pocztowy = 41-100
|tablice rejestracyjne = SI
|współrzędne = 50°19′37″N 19°1′50″E
|TERYT = 2474011
|SIMC = 0943150
|hasło promocyjne = <br />Siemianowice Śląskie. Na weekend i na całe życie!<ref name="Miasto">{{Cytuj stronę | url = http://
|adres urzędu miasta = [[Ulica Jana Pawła II w Siemianowicach Śląskich|ul. Jana Pawła II]] 10<br />41-100 Siemianowice Śląskie
|commons = category:Siemianowice Śląskie
Linia 35:
|bip = http://bip.msiemianowicesl.finn.pl/
}}
'''Siemianowice Śląskie''' (
Siemianowice Śląskie są miastem stosunkowo młodym – posiada ono prawa miejskie od 1932 roku i składa się z osad powstałych w okresie średniowiecznym, z których część wzmiankowano już w [[XIII
Przez miasto
== Geografia ==
=== Położenie ===
Siemianowice Śląskie położone
Siemianowice Śląskie graniczą z następującymi miastami:
* od północy z [[Piekary Śląskie|Piekarami Śląskimi]], [[Wojkowice|Wojkowicami]] i [[Będzin]]em{{odn|Opis...|2003|s=8}}; granica biegnie wzdłuż [[Droga krajowa nr 94 (Polska)|drogi krajowej nr 94]], po czym od skrzyżowania z ulicą Tarnogórską i ulicą Wrocławską biegnie w kierunku północno-wschodnim<ref name="OSM">{{Cytuj stronę | url = https://www.openstreetmap.org/#map=13/50.3026/19.0461 | tytuł = OpenStreetMap. Mapa Podstawowa | opublikowany = www.openstreetmap.org | język = pl | data dostępu = 2020-10-11}}</ref> przez pola uprawne w rejonie [[Bańgów|Bańgowa]] i [[Przełajka|Przełajki]] oraz wzdłuż [[Brynica (dopływ Czarnej Przemszy)|Brynicy]]{{odn|Opis...|2003|s=8}},
* od wschodu z [[Czeladź (miasto)|Czeladzią]]; granica biegnie wzdłuż Brynicy{{odn|Opis...|2003|s=8}}, po czym na wysokości
* od południa z [[Park Śląski|Parkiem Śląskim]] w [[Chorzów|Chorzowie]]{{r|OSM}} i [[Katowice|Katowicami]]; granica biegnie wzdłuż [[Ulica Telewizyjna w Katowicach|ulicy Telewizyjnej w Katowicach]] oraz przez hałdy i tereny przemysłowe{{odn|Opis...|2003|s=8}} (rejon ulicy Chemicznej i ulicy Budowlanej){{r|OSM}},
* od zachodu z Chorzowem{{odn|Opis...|2003|s=8}}; granica biegnie równolegle do ulic: Planty Śląskie i Władysława Łokietka{{r|OSM}}, a dalej przez pola uprawne w rejonie Bytkowa i Michałkowic{{odn|Opis...|2003|s=8}}.
Linia 55:
=== Podział administracyjny ===
[[Plik:Bańgów-wjazd.jpg|mały|Tablica wjazdowa do [[Bańgów|Bańgowa]] od strony ul. Wrocławskiej]]
Siemianowice Śląskie zajmują powierzchnię 25,5 km² i podzielone są na 5 dzielnic (jednostek urbanistycznych)<ref name="GeoportalSŚL">{{Cytuj stronę|url=http://siemianowice.geoportal2.pl/|tytuł=Geoportal Miasta Siemianowice Śląskie|autor=Grodzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej|opublikowany=siemianowice.geoportal2.pl|język=pl|data dostępu=2020-12-25}}</ref>{{odn|Opracowanie...|2019|s=3}}, które są krajobrazowo i kulturowo wyodrębnione w przestrzeni miasta, a w przeszłości stanowiły osobne gminy. W niektórych opracowaniach wyodrębnia się dodatkowo [[Srokowiec (Siemianowice Śląskie)|Srokowiec]], pełniący funkcje przemysłowe{{odn|Opracowanie...|2019|s=3}}, a także [[Osiedle Tuwima (Siemianowice Śląskie)|osiedle J. Tuwima]] jako osobną jednostkę strukturalną{{odn|Opis...|2003|s=19}}. Poza tym, na terenie Siemianowic Śląskich powstał w XIX i XX wieku szereg osiedli patronackich i kolonii robotniczych, w tym m.in.: [[Aegypt (Siemianowice Śląskie)|Aegypt]], [[Grabie (Siemianowice Śląskie)|Grabie]], [[Hugo (Siemianowice Śląskie)|Hugo]], [[Huta Jerzego]], [[Huta Laura (Siemianowice Śląskie)|Huta Laura]], [[Neu Berlin]], [[Nowy Świat (Siemianowice Śląskie)|Nowy Świat]] i [[Kolonia Wandy (Siemianowice Śląskie)|kol. Wandy]]{{odn|Derus|2012|s=115}}, a ze starszych osad [[Sadzawki (Siemianowice Śląskie)|Sadzawki]]{{odn|Halor|2000|s=75}} oraz istniejąca w przeszłości na obszarze miasta wieś [[Jakubowice (Siemianowice Śląskie)|Jakubowice]]{{odn|Halor|2000|s=74}}.
{| class="wikitable sortable" style="font-size:90%;"
|+Wykaz dzielnic miasta Siemianowice Śląskie
!Lp.
!Nazwa
!Nr SIMC
!Powierzchnia<br />(km²)
!Liczba ludności<br />(2001)
|-
|
|
|
| style="text-align:right" |3 654
|-
| style="text-align:center" |2
|'''[[Bytków]]'''
| style="text-align:center" |0943167
| style="text-align:right" |2,30
| style="text-align:right" |19 077
|-
|
|'''[[Centrum (Siemianowice Śląskie)|Centrum]]'''
|
|
| style="text-align:right" |36 990
|-
| style="text-align:center" |4
|'''[[Michałkowice]]'''
| style="text-align:center" |0943173
| style="text-align:right" |5,46
| style="text-align:right" |
|-
| style="text-align:center" |5
|'''[[Przełajka]]'''
| style="text-align:center" |0943180
| style="text-align:right" |2,70
| style="text-align:right" |883
|-
| style="text-align:center" |
| style="text-align:center" |{{odn|Opracowanie...|2019|s=3}}
| style="text-align:center" |<ref name="GUSTERYT">{{Cytuj stronę|url=http://eteryt.stat.gov.pl/eTeryt/rejestr_teryt/udostepnianie_danych/baza_teryt/uzytkownicy_indywidualni/wyszukiwanie/wyszukiwanie.aspx?contrast=default|tytuł=Rejestr TERYT. Wyszukiwanie|autor=Główny Urząd Statystyczny|opublikowany=eteryt.stat.gov.pl|język=pl|data dostępu=2020-12-30}}</ref>
| style="text-align:center" |{{fakt|data=2020-12}}
| style="text-align:center" |{{odn|Opis...|2003|s=20}}
|}
=== Struktura użytkowania terenu ===
Siemianowice Śląskie charakteryzują się zwartym przenikaniem się obszarów o
Udział terenów rolniczych i [[Nieużytek|nieużytków]] wynosił w 2017 roku około 21%. Znaczący jest też udział terenów zadrzewionych – około 12%, a także obszarów zabudowy przemysłowej, składowej i magazynowej – około 11%. Tereny zabudowy mieszkaniowej stanowią około 17% powierzchni miasta. Bardzo niski jest udział terenów leśnych – 1,7% oraz wód powierzchniowych – 0,5%. Obszary zabudowy usługowej stanowią około 5,8% powierzchni miasta, tereny dróg około 3,2%, a obszary sportowo-rekreacyjne również około 3,2%. Powierzchnie pod infrastrukturę techniczną obejmują około 2,5% powierzchni miasta, natomiast tereny kolejowe oraz stacji paliw, parkingów i garaży łącznie około 1,7% powierzchni{{odn|Studium...|2019|s=7}}.
Linia 194 ⟶ 111:
Obszar Siemianowic Śląskich leży w obrębie [[Zapadlisko górnośląskie|niecki górnośląskiej]], będącej częścią struktury geologicznej śląsko-morawskiej. Niecka ta zbudowana jest ze skał pochodzących z [[Karbon|karbonu górnego]] – są to osady węglonośne, leżące w obrębie struktur [[Paleozoik|paleozoicznych]] wyżyn środkowopolskich<ref>{{Cytuj |autor = Jerzy Nita |redaktor = Renata Dulias; Adam Hibszer |rozdział = Budowa geologiczna obszaru Górnośląskiego Związku Metropolitalnego |tytuł = Górnośląski Związek Metropolitalny. Zarys geograficzny |data = 2008 |isbn = 978-83-61695-00-4 |miejsce = Sosnowiec |wydawca = Polskie Towarzystwo Geograficzne Oddział Katowicki |s = 16-23 |url = http://www.ptg.wnoz.us.edu.pl/images/publikacje/GZM.pdf |język = pl}}</ref>.
Osady pochodzące z [[trias]]u, występujące na obszarze Siemianowic Śląskich, pochodzą z
Z okresu czwartorzędu pochodzą [[Holocen|holoceńskie]] osady rzeczne (w tym [[Piasek|piaski]] pylaste lub gliniaste, [[Glina|gliny]] i [[Namuł|namuły rzeczne]]) oraz [[osady glacjalne]] i [[Osady fluwioglacjalne|fluwioglacjalne]] z [[plejstocen]]u (mułki i [[Glina zwałowa|gliny zwałowe]] [[Zlodowacenie południowopolskie|
Głównym surowcem mineralnym wydobywanym w mieście w przeszłości był [[węgiel kamienny]], a na północy rudy [[cynk]]u i [[Ołów|ołowiu]]. Oba surowce eksploatowane były metodą podziemną. Metodą odkrywkową wydobywane były gliny, piasek oraz [[Wapień|wapienie]]. W złożu, w pokładach pozostało 51,3 mln ton węgla kamiennego zasobów pozabilansowych, w tym grupy A – 29,6 mln ton i B – 21,7 mln ton{{odn|Opis...|2003|s=74}}. Obecnie w Siemianowicach Śląskich nie jest prowadzona eksploatacja surowców mineralnych{{odn|Opracowanie...|2019|s=9}}.
=== Rzeźba terenu ===
[[Plik:Siemianowice Wezlowiec.jpg|thumb|Widok na [[
[[Plik:KWK Siemianowice.JPG|mały|Nieużytki na obszarze dawnej [[Kopalnia Węgla Kamiennego Siemianowice|kopalni „Siemianowice”]]]]
Siemianowice Śląskie leżą na [[Wyżyna Katowicka|Wyżynie Katowickiej]], będącej częścią [[Wyżyna Śląska|Wyżyny Śląskiej]]{{odn|Opis...|2003|s=15}}. Miasto położone jest na wysokości 246–316 m n.p.m. Najwyższe wzniesienie znajduje się w [[Bytków|Bytkowie]] – 316 m n.p.m. (zlokalizowane ono jest na granicy Katowic i Siemianowic Śląskich, na wysokości [[SLR Bytków|Stacji Linii Radiowych Bytków]]<ref name="Geoportal" />), a najniższe punkty Siemianowic leżą na terenie dawnych sadzawek w pobliżu [[Stary Czekaj|Starego Czekaja]] (246 m n.p.m.) i w dolinie [[Brynica (dopływ Czarnej Przemszy)|Brynicy]] – 258,9 m n.p.m. Teren miasta opada od południowego zachodu w kierunku wschodnim{{odn|Opracowanie...|2019|s=12}}.
Miasto położone jest na terenie charakteryzującym się słabym naturalnym rozwinięciem rzeźby, jednak jest ona dość urozmaicona. Znajdują się liczne niecki, rowy, doliny rzeczne oraz łagodne wzgórza<ref>{{cytuj stronę | url = https://www.pgi.gov.pl/psh/materialy-informacyjne-psh/informatory-psh/wody-podziemne-miast-polski/4171-siemianowice-slaskie/file.html | tytuł = Siemianowice Śląskie | autor=Anna Wantuch; Joanna Cudak; Igor Brodziński; Lidia Razowska-Jaworek | data dostępu = 2020-10-11}}</ref>. W topografii Siemianowic Śląskich znaczną rolę odgrywają obok form naturalnych także formy będące rezultatem działalności człowieka. Są to m.in. [[Hałda|hałdy]] i zwałowiska [[Skała płonna|skały płonnej]]. Istnieją również zagłębienia powierzchni będące rezultatem eksploatacji piasku i węgla kamiennego{{odn|Opis...|2003|s=16}}.
Linia 211 ⟶ 129:
Według podziału geomorfologicznego, miasto Siemianowice Śląskie położone jest na Płaskowyżu Bytomsko-Katowickim{{odn|Opracowanie...|2019|s=13}}, na terenie czterech jednostek morfologicznych:
* Wyżyna Siemianowicka – obejmuje ona około 90% powierzchni miasta; stoki tych wzgórz opadają w kierunku wschodnim w kierunku doliny [[Brynica (dopływ Czarnej Przemszy)|Brynicy]]; nachylenie wynosi 2–5°{{odn|Opracowanie...|2019|s=13}}, natomiast w kierunku południowo-wschodnim opada pod kątem 2–3° w stronę doliny [[Rawa (dopływ Brynicy)|Rawy]]{{odn|Opracowanie...|2019|s=14}}; powierzchnie stoków zostały pocięte nieckami peryglacjalnymi{{odn|Opracowanie...|2019|s=13}},
* Obniżenie Szarleja-Brynicy – obniżenie to ciągnie się wzdłuż północnej granicy miasta w [[Przełajka|Przełajce]] i zajęte jest przez płaskie dno Brynicy; z południowej strony graniczy ze stromym zboczem triasowego ostańca –
* Dolina Brynicy – od zachodu graniczy z łagodnie opadającymi stokami Wzgórz Siemianowickich, natomiast od zachodu ze stromymi stokami Wyżyny Czeladzi; jest to wąska [[Przełom rzeki|dolina przełomowa]], wycięta w skałach [[trias]]owych; jest to forma prawdopodobnie czwartorzędowa{{odn|Opracowanie...|2019|s=14}},
* Wzgórza Chorzowskie – na stokach tych wzgórz powstały osiedla: [[Osiedle Węzłowiec|Węzłowiec]], [[Osiedle Chemik (Siemianowice Śląskie)|Chemik]], Młodych i J. Tuwima; wzgórza te mają pagórkowatą
=== Gleby ===
Gleby w Siemianowicach Śląskich najczęściej wykształcone są na podłożu czwartorzędowych osadów wodno-lodowcowych, czyli piasków, gliny oraz iłów{{odn|Opis...|2003|s=69}}. Podglebie utworzone z glin, glin piaszczystych, rzadziej z iłów, stanowi warstwę nieprzepuszczalną dla wód opadowych infiltrujących w głąb. W takich miejscach powstają stałe lub czasowo występujące strefy zawilgoceń i podtopień warstwy glebowej. Na podłożu holoceńskich osadów rzecznych (piaski, żwiry) na tarasie rzeki Brynicy w okolicach [[Bańgów|Bańgowa]] i [[Przełajka|Przełajki]] wykształciły się mady. Na podłożu triasowych skał węglanowych (wapienie, [[dolomity]], [[Margiel|margle]]) wykształciły się rędziny. Na północ od [[Park Pszczelnik|Parku Pszczelnik]], w Bańgowie i Przełajce na podłożu triasowych skał węglanowych (wapienie, dolomity, margle) wykształciły się również rędziny. Natomiast w Michałkowicach
=== Klimat i jakość powietrza ===
Linia 235 ⟶ 153:
}}
Siemianowice Śląskie położone są w strefie [[Klimat umiarkowany|klimatu umiarkowanego]]. Klimat miasta zaliczany jest według regionalizacji [[Eugeniusz Romer|Eugeniusza Romera]] do śląsko-dąbrowskiej dzielnicy klimatycznej{{odn|Opracowanie...|2019|s=35}}. Cechuje się on pewną przewagą wpływów klimatu oceanicznego nad kontynentalnym. Maksymalna temperatura występuje najczęściej w lipcu i o kilka stopni przekracza 30 °C. Minimalna temperatura zdarza się w styczniu lub lutym i sięga około –20 °C. Średnia roczna temperatura wynosi około 8 °C. Opady w mieście wynoszą przeciętnie 660–700 mm rocznie, a najbardziej deszczowym miesiącem jest lipiec{{odn|Opis...|2003|s=16}}. Średni okres występowania opadów atmosferycznych wynosi 165 dni. Charakterystyczną cechą klimatu jest duża ilość dni z mglistą pogodą, co w dużej mierze uwarunkowane jest zadymieniem obszaru{{odn|Studium...|2019|s=17}}. W mieście dominują wiatry z
{{Średnia temperatura i opady
Linia 310 ⟶ 228:
|Year_Rain_days = |Year_Snow_days = |Year_Precip_days =
|source = pl.climate-data.org (temp. i suma opadów; model klimatyczny za okres 1982–2012)<ref>{{Cytuj stronę | url = https://pl.climate-data.org/europa/polska/silesian-voivodeship/siemianowice-slaskie-10429/#climate-table | tytuł = SIEMIANOWICE ŚLĄSKIE KLIMAT (POLSKA) | opublikowany = pl.climate-data.org | język = pl | data dostępu = 2021-01-06}}</ref>
|accessdate =
|source2 = www.meteoblue.com (l. dni z opadami; model klimatyczny z okresu 30 lat)<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.meteoblue.com/en/weather/historyclimate/climatemodelled/siemianowice-%c5%9al%c4%85skie_poland_3086024 | tytuł = Climate Siemianowice Śląskie | opublikowany = www.meteoblue.com | język = pl | data dostępu = 2021-01-06}}</ref>
|accessdate2 =
}}
Powietrze Siemianowic było na przestrzeni XIX i XX zachwiane przez [[Zanieczyszczenie środowiska|zanieczyszczenia]] [[Atmosfera|atmosfery]], zadymienia i zapylenia{{odn|Opis...|2003|s=16}}. Po upadku przemysłu ciężkiego, powietrze oczyściło się{{odn|Opis...|2003|s=17}}, lecz dalej notowane są przekroczenia ponadnormatywnej normy jakości powietrza. Najwyższe stężenia średnioroczne [[PM10|pyłu zawieszonego PM10]] w mieście notuje się w części środkowo-południowej i na obrzeżach południowo-wschodnich miasta{{odn|Opracowanie...|2019|s=36}}. Przekroczenia docelowej wielkości stężenia średniorocznego [[Benzopireny|benzopirenu]] notowane są na terenie całego miasta, z czego największe w
=== Hydrologia i hydrogeologia ===
[[Plik:Siemianowice Śl. - Bytków (121).jpg|thumb
Miasto w całości zlokalizowane jest w [[Dorzecze Wisły|dorzeczu]] [[Wisła|Wisły]]. Dorzecze Wisły w granicach miasta to w głównej mierze fragment [[Zlewnia|zlewni]] [[Brynica (dopływ Czarnej Przemszy)|Brynicy]] wraz z jej dwoma dopływami biegnącymi przez miasta – Rowem Michałkowickim i Rowem Śmiłowskiego. Brynica stanowi północno-wschodnią granicę miasta na [[Przełajka|Przełajce]] i częściowo na [[Bańgów|Bańgowie]]{{odn|Opis...|2003|s=58}}. W całym mieście uchodzi do Brynicy tylko jeden ciek wodny – Rów Michałkowicki, który stanowi prawy dopływ rzeki. W południowo-wschodniej części miasta istnieje, również prawobrzeżny, dopływ rzeki Brynicy{{odn|Opis...|2003|s=59}} – Rów Śmiłowskiego{{r|Geoportal}}, który uchodzi do tej rzeki już na terenie sąsiedniego miasta – [[Katowice|Katowic]]. Wymienione cieki wodne są bardzo zanieczyszczone z powodu wpuszczania do nich ścieków przemysłowych i komunalnych{{odn|Opis...|2003|s=59}}. Znaczna część Bytkowa i w niewielkiej części Michałkowic znajduje się natomiast w zlewni [[Rawa (dopływ Brynicy)|Rawy]]. [[Dział wód|Dział wodny]] IV rzędu oddzielający zlewnie Rawy od zlewni Rowu Michałkowickiego i Rowu Śmiłowskiego biegnie przez środek [[Kościół św. Michała Archanioła w Siemianowicach Śląskich|kościoła św. Michała Archanioła]] w Michałkowicach, [[Park Górnik]], ulicę Bohaterów Westerplatte, osiedle Młodych i dalej na południe w kierunku granicy z Katowicami{{r|Geoportal}}.
[[Plik:Staw rybny Rzęsa.jpg|mały|Staw Rzęsa w [[Bańgów|Bańgowie]]]]
[[Plik:Siemianowice Park Górnik staw Michalkowicki 2020.jpg|mały|Staw w [[Park Górnik|parku Górnik]] w [[Michałkowice|Michałkowicach]]]]
Na terenie Siemianowic Śląskich znajdują się [[Zbiornik wodny|zbiorniki wody stojącej]], a wszystkie stanowią zbiorniki sztuczne. W większości są to zbiorniki podpoziomowe o konstrukcji ziemnej, w których utrzymywanie się wody jest możliwe na skutek zalegania w podłożu warstw gleby słabo przepuszczalnych i nieprzepuszczalnych. Znaczna część zalewisk powstała w wyniku prowadzonego wydobycia węgla kamiennego. Ważnymi problemami tychże zbiorników są niedobór wody i wysychanie. Jest to często spowodowane zaprzestaniem dostarczania [[Wody podziemne|wód podziemnych]] z zamkniętych kopalni. Liczba bakterii coli, coli typu kałowego, paciorkowców kałowych i innych niebezpiecznych dla zdrowia jest w siemianowickich zbiornikach często znacznie przekroczona i nie ma możliwości kąpieli i korzystania z wód w celach rekreacyjnych{{odn|Opis...|2003|s=61}}. Na obszarze miasta, wśród nazwanych obiektów, zlokalizowane są następujące zbiorniki wód stojących:
{| class="wikitable" style="font-size:90%;"
Linia 337 ⟶ 256:
|-
| style="text-align:center"|1
|
|Rawa
|[[Bytków]]
Linia 345 ⟶ 264:
|-
| style="text-align:center"|2
|'''[[staw pod Chorzowem]]'''
|Rawa
|Bytków
Linia 353 ⟶ 272:
|-
| style="text-align:center"|3
|'''staw Haldex<ref>{{Cytuj stronę | url = https://wazki.pl/siemianowice_haldex.html | tytuł = Staw Haldex | opublikowany = wazki.pl | język = pl | data dostępu = 2020-12-26}}</ref>'''
|Rów Michałkowicki
|[[Michałkowice]]
Linia 361 ⟶ 280:
|-
| style="text-align:center"|4
|'''staw Ogród'''
|Rów Michałkowicki
|[[Centrum (Siemianowice Śląskie)|Centrum]]
Linia 369 ⟶ 288:
|-
| style="text-align:center"|5
|
|Rów Michałkowicki
|Centrum
Linia 377 ⟶ 296:
|-
| style="text-align:center"|6
|
|Rów Michałkowicki
|[[Bańgów]]
Linia 385 ⟶ 304:
|-
| style="text-align:center"|7
|'''staw w [[Park Górnik|
|Rów Michałkowicki
|Michałkowice
Linia 399 ⟶ 318:
|}
Obszar Siemianowic Śląskich położony jest na obszarze dwóch [[Jednolita część wód|jednolitych
=== Przyroda i ochrona środowiska ===
[[Plik:Siemianowice Slaskie Michalkowicka Kepa.jpg|thumb|left|[[Michałkowicka Kępa|Użytek ekologiczny
Miasto posiada liczne tereny zielone o różnej dostępności{{odn|Opracowanie...|2019|s=5}}. Udział terenów zielonych szacuje się na 45% powierzchni miasta, co stawia Siemianowice Śląskie pod tym względem na jednej z czołowych pozycji w [[Konurbacja górnośląska|konurbacji górnośląskiej]], lecz w zależności od metod liczenia same [[las]]y zajmują od 1,5% do około 5% powierzchni miasta, co jest jednym z najniższych wskaźników [[Lesistość|lesistości]] spośród wszystkich miast [[Województwo śląskie|województwa śląskiego]]. Jednym z dwóch obszarów leśnych jest [[Bażantarnia w Siemianowicach Śląskich|Bażantarnia]] o powierzchni 39 ha. Jest to [[las świeży]], który jest pod zarządem Leśnictwa Muchowiec w [[Nadleśnictwo Katowice|Nadleśnictwie Katowice]]. Z uwagi na walory przyrodnicze jest on [[Użytek ekologiczny|użytkiem ekologicznym]]{{odn|Opracowanie...|2019|s=45}}. Drugim obszarem leśnym jest [[Lasek Bytkowski]]. Jest to las wyżynny o powierzchni około 20 hektarów i o zróżnicowanym drzewostanie{{odn|Opracowanie...|2019|s=46}}.
Do szczególnie cennych obszarów dla miasta
W przeszłości na obszarze Siemianowic Śląskich dominowały [[Las liściasty|lasy liściaste]] i [[Las mieszany|mieszane]], a zwłaszcza siedliska [[grąd]]ów, które występowały na wysoczyznach zasobnych w [[węglan wapnia]]. Rosły też lasy dębowo-grabowe i bukowe, a w nich prócz tych dwóch gatunków drzew rosły prawdopodobnie [[lipa]], [[Klon zwyczajny|klon]] i [[wiąz]], a wśród krzewów [[Leszczyna pospolita|leszczyna]]. Pozostałością lasów są pomnikowe drzewa w Parku Pszczelnik. Dolinę Brynicy porastały [[Las łęgowy|lasy łęgowe]], a dna mniejszych dolin porastały [[Ols|lasy olchowe]], jesionowe lub wiązowe. Spośród roślin porastających obszar Siemianowic Śląskich objętych ochroną prawną występują następujące z nich: [[dziewięćsił bezłodygowy]], [[Kukułka szerokolistna|storczyk szerokolistny]], [[kruszczyk szerokolistny]], [[kruszczyk rdzawoczerwony]], [[kruszczyk błotny]], [[Gnieźnik jajowaty|listera jajowata]], [[konwalia majowa]], [[kalina koralowa]], [[porzeczka czarna]], [[kruszyna pospolita]], [[wilżyna ciernista]], [[centuria pospolita]], [[gółka długoostrogowa]] i [[orlik pospolity]]{{odn|Opracowanie...|2019|s=43}}.
[[Plik:Lasek Bytkowski Siemianowice Slaskie.jpg|mały|Fragment [[Lasek Bytkowski|Lasku Bytkowskiego]]]]
[[Plik:Siemianowice Śl. - Centrum (304).jpg|thumb|Fragment [[Park Miejski w Siemianowicach Śląskich|Parku Miejskiego]] w pobliżu ulicy Parkowej]]
W mieście żyje 10 gatunków [[Płazy|płazów]] zaliczanych do grupy [[Gatunek wskaźnikowy|bioindykatorów]]. Do najczęściej spotykanych należą m.in. [[traszka grzebieniasta]], [[kumak nizinny]], [[ropucha szara]], [[rzekotka drzewna]] i [[żaba wodna]]{{odn|Opis...|2003|s=83}}. Z występujących w mieście [[Gady|gadów]] najłatwiej zaobserwować [[Jaszczurka zwinka|jaszczurkę zwinkę]], w Małym Stawie Brysiowym można natomiast zaobserwować [[Zaskroniec zwyczajny|zaskrońca zwyczajnego]]. Najpospolitsze ptaki to m.in. [[Krzyżówka (ptak)|kaczka krzyżówka]], [[Bażant zwyczajny|bażant]], [[Łyska zwyczajna|łyska]], [[Gołąb skalny|gołąb miejski]] i [[sierpówka]] (łącznie 90 gatunków ptaków). Ze ssaków owadożernych spotkać można [[Jeżowate|jeża]], [[Kret europejski|kreta]] oraz [[Ryjówka aksamitna|ryjówkę aksamitną]]. Ponadto w mieście żyją również [[nietoperze]] oraz [[łasica pospolita|łasice]]. Najliczniej reprezentowany jest rząd [[Gryzonie|gryzoni]] – występują ssaki takie jak: [[Myszarka polna|mysz polna]], [[szczur wędrowny]], [[nornik]], [[Wiewiórka pospolita|wiewiórka]], [[karczownik ziemnowodny]], [[Piżmak amerykański|piżmak]] czy [[chomik europejski]]. Na terenie Siemianowic Śląskich można spotkać także [[Zając szarak|zająca szaraka]] i [[Sarna|sarnę]] – jako jedynego ssaka średniej wielkości, oraz [[Dzik euroazjatycki|dzika]]{{odn|Opis...|2003|s=83}}.
Na obszarze miasta istnieje 5 parków o łącznym obszarze około 68 hektarów, a także 43 zieleńce o powierzchni około 67 ha{{odn|Opracowanie...|2019|s=50}}. W Siemianowicach Śląskich znajdują się następujące parki:
{| class="wikitable" style="font-size:90%;"
Linia 426 ⟶ 347:
|[[Bytków]]
|
* park składa się z dwóch
|-
| style="text-align:center"|2
Linia 432 ⟶ 353:
|[[Michałkowice]]
|
* położony jest w centrum Michałkowic; w drzewostanie dominują 80
* na uboczu znajduje się staw
* park wpisany jest do [[Rejestr zabytków (Polska)|rejestru zabytków]] jako zespół pałacowo-parkowy
Linia 455 ⟶ 376:
|Centrum
|
* park ten z uwagi na swoje walory przyrodnicze uznany został za użytek ekologiczny; wpisany do rejestru zabytków
|-
|
Linia 467 ⟶ 388:
[[Plik:Katowice 1792.jpg|thumb|Fragment mapy z 1792 roku; naniesione są na niej dzisiejsze dzielnice miasta|lewo]]
Początki osad tworzących obecnie Siemianowice Śląskie sięgają [[Średniowiecze|czasów średniowiecznych]]. Najstarsza wzmianka prawdopodobnie o wsi ''Simanovici'' pochodzi z 1253 roku. Najstarsza wzmianka o [[Bytków|Bytkowie]] pochodzi natomiast z dokumentu [[Biskupi krakowscy|biskupa krakowskiego]] [[Jan Muskata|Jana Muskaty]] z 1298 roku, w którym przeznacza [[Dziesięcina|dziesięcinę]] ze wsi Bytków na uposażenie szpitala w [[Sławków (województwo śląskie)|Sławkowie]]{{odn|Halor|2000|s=178}}. Z XIV pochodzą pierwsze wzmianki o [[Michałkowice|Michałkowicach]] i [[Przełajka|Przełajce]], a w XVI wieku o [[Bańgów|Bańgowie]]{{odn|Pędzińska|2019|s=15}}. Z 1334 roku pochodzi wzmianka o wsi ''Sancrovicz'' (Siemianowice){{odn|Halor|2000|s=178}}. Wsie te stanowiły wówczas zaplecze rolnicze dla [[Bytom]]ia i niewykluczone, że dostarczały do miasta również [[Żelazo|rudy żelaza]]{{odn|Pędzińska|2019|s=15}}. W XVI wieku Siemianowice, Bańgów i Michałkowice zostały nabyte przez ród [[Mieroszewscy herbu Ślepowron|Mieroszewskich]]. W XVI wieku aż do wyczerpania złóż, na terenie dominalnym Michałkowic wydobywano [[srebro]] i [[ołów]]. W 1586 roku znajdująca się na obszarze obecnych Siemianowic Śląskich wieś [[Jakubowice (Siemianowice Śląskie)|Jakubowice]] została doszczętnie zniszczona w czasie tzw. [[Wojna sukcesyjna|wojen sukcesyjnych]]{{odn|Halor|2000|s=179}}.
[[Plik:Laurahütte in Oberschlesien Knippel.jpg|thumb|Widok na [[Huta Jedność|hutę „Laura”]] w XIX wieku]]W czasach [[Rewolucja przemysłowa|rewolucji przemysłowej]] zapoczątkowanej pod koniec XVIII wieku na obszarze obecnych Siemianowic Śląskich zaczęły się rozwijać zakłady przemysłowe. Wsie na terenie obecnego miasta stały się wówczas zapleczem mieszkaniowym dla gwałtownie rosnącej liczby pracowników. W szczególności duże znaczenie dla rozwoju osad miały inwestycje śląskich rodów: Klochów, [[Henckel von Donnersmarck]]ów, von Rheinbabenów i [[Hohenlohe (ród)|książąt zu Hohenlohe Oehringen]] oraz Fitznerów. Prócz inwestycji przemysłowych, inwestowali oni w budowę obiektów użyteczności publicznych, w tym szkół, kościołów czy gmachów użyteczności publicznej{{odn|Pędzińska|2019|s=15}}. Duże znaczenie dola rozwoju obecnego obszaru miasta miało powstanie w latach 1833–1835 nowoczesnej [[Huta Jedność|huty żelaza „Laura”]]{{odn|Halor|2000|s=181}}, która wymagała wykwalifikowanych robotników. W związku z tym zaczęły przy niej powstawać osiedla patronackie, kamienice mieszczańskie czy też wille dla administracji{{odn|Pędzińska|2019|s=15}}.
[[Plik:Ogolny widok kopalni "Michal". 1910-1939 (71084459).jpg|lewo|mały|Widok na [[Kopalnia Węgla Kamiennego Michał|kopalnię
Wraz z hutą „Laura” powstały nowoczesne kopalnie węgla kamiennego – znane później jako [[Kopalnia Węgla Kamiennego Siemianowice|„Siemianowice”]] i [[Kopalnia Węgla Kamiennego Michał|„Michał”]], a także mniejsze przedsiębiorstwa przemysłu ciężkiego, w tym fabryki gwoździ, maszyn i kotłów, cegielnie, browar i inne{{odn|Pędzińska|2019|s=16}}. Pierwsza kopalnia węgla kamiennego na obszarze Siemianowic Śląskich powstała na stokach Kołocowej Górki w [[Lasek Bytkowski|Lasku Bytkowskim]] w 1786 roku – była to odkrywkowa kopalnia „Waldgrube” („Leśna”){{odn|Halor|2000|s=180}}. Wokół huty wykształciła się nowa, zurbanizowana gmina – [[Huta Laura (Siemianowice Śląskie)|Huta Laura]] (Laurahuta), na której wykształciły się wszelkie niezbędne usługi. Domy zostały podłączone do wodociągu, a część z nich dodatkowo została skanalizowana{{odn|Pędzińska|2019|s=16}}. W latach 1854–1857 powstała przebiegająca przez Bytków, hutę „Laura”, [[Huta Jerzy w Siemianowicach Śląskich|hutę „Jerzy”]] i dalej do [[Zawodzie (Katowice)|Zawodzia]] sieć [[Górnośląskie Koleje Wąskotorowe|kolei wąskotorowej]]{{odn|Halor|2008|s=123}}. W 1855 roku mistrz kuźniczy [[Wilhelm Fitzner]] założył własną kuźnię, rozbudowaną później w Fabrykę Kotłów Fitznera (obecnie [[Rosomak (przedsiębiorstwo)|„Rosomak”]]){{odn|Halor|2000|s=182}}. 19 listopada 1868 roku z [[Parafia św. Michała Archanioła w Michałkowicach|michałkowickiej parafii]] rzymskokatolickiej wydzielono siemianowicką lokalię. W 1870 roku oddano do użytku [[Siemianowice Śląskie (stacja kolejowa)|dworzec kolejowy Laurahütte]] przy linii [[Kolej Prawego Brzegu Odry|kolei prawoodrzańskiej]], łączącej [[Katowice Szopienice Północne|Szopienice Północne]] z [[Bytom (stacja kolejowa)|Bytomiem]] i dalej do [[Wrocław]]ia. W 1871 roku powstał w Siemianowicach odrębny urząd pocztowy, [[Hugo I Henckel von Donnersmarck]] powołał spółkę akcyjną Vereinigte Königs- und Laurahütte (późniejsze [[Górnośląskie Zjednoczone Huty Królewska i Laura Spółka Akcyjna Górniczo-Hutnicza|Górnośląskie Zjednoczone Huty Królewska i Laura S.A. Górniczo-Hutnicza]]) i powstał pierwszy laurahucki wodociąg{{odn|Halor|2000|s=183}}. W 1889 roku do Siemianowic i Huty Laura zaczęła docierać energia elektryczna{{odn|Halor|2000|s=185}}.
[[Plik:Siemianowice Slaskie. Ul. Bytomska 1929 (71189596).jpg|mały|Ulica Bytomska (obecnie [[Ulica Śląska w Siemianowicach Śląskich|ulica Śląska]]) w 1929 roku na wysokości skrzyżowania z [[Ulica 1 Maja w Siemianowicach Śląskich|ulicą 1 Maja]]]]
Po [[I wojna światowa|I wojnie światowej]] i [[Powstania śląskie|powstaniach śląskich]], pod sam koniec rządów pruskich (2 maja 1922 roku) połączono gminy Siemianowice i Huta Laura, tworząc gminę Laurahütte-Siemianowitz (pol. Laurahütte-Siemianowice)<ref name=":0" />. Już 20 czerwca 1922 roku do Siemianowic wkroczyła kompania [[23 Górnośląska Dywizja Piechoty|23 Dywizji Piechoty]] pod dowództwem [[Kazimierz Horoszkiewicz|gen. K. Horoszkiewicza]]{{odn|Halor|2000|s=187}}, włączając je i okoliczne gminy do Polski jako część [[Województwo śląskie (II Rzeczpospolita)|autonomicznego województwa śląskiego]]. W 1923 roku gmina Huta Laura-Siemianowice liczyła 43 tys. mieszkańców{{odn|Pędzińska|2019|s=16}}. Z dniem 4 marca 1927 roku gminę przemianowano na Siemianowice Śląskie{{r|DzU1927}}, a od 23 czerwca 1932 roku została zaliczona do rzędu miast<ref>{{Cytuj |tytuł = Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 czerwca 1932 r. o zaliczeniu gminy Siemianowice Śląskie w powiecie katowickim, w województwie śląskiem do rzędu miast. |data dostępu = 2021-09-30 |opublikowany = isap.sejm.gov.pl |url = https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19320510483}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Zmiany administracyjne miast i osiedli 1918–1963 |data = 1964 |miejsce = Warszawa |wydawca = Główny Urząd Statystyczny |s = s. 113}}</ref>. W latach międzywojennych w wyniku [[Wielki kryzys w Polsce|wielkiego kryzysu]] spadła produkcja w siemianowickich zakładach, co doprowadziło do wzrostu bezrobocia. Spadła też ilość budowanych budynków i zaczęły powstawać mieszkania socjalne{{odn|Pędzińska|2019|s=16}}.
[[Plik:Siemianowice Huta Jednosc Proma.jpg|lewo|mały|Hala dawnej [[Huta Jedność|huty stali „Jedność”]] w 2018 roku]]
W nocy z 31 sierpnia na 1 września 1939 roku dywersyjny oddział [[Freikorps]]u zajął [[Kopalnia Węgla Kamiennego Michał|kopalnię „Michał”]]. Został on odparty przez oddział polskich wojsk, miejscowych powstańców i harcerzy. Obszar Siemianowic Śląskich w czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] znalazł się pod [[Okupacja niemiecka ziem polskich (1939–1945)|okupacją niemiecką]]. [[Armia Czerwona|Wojska radzieckie]] zajęły miasto 27 stycznia 1945 roku. 8 kwietnia tego samego roku na [[Plac Wolności w Siemianowicach Śląskich|placu Wolności]] powstał Pomnik Wdzięczności dla Armii Czerwonej, który został rozebrany w 1992 roku{{odn|Halor|2000|s=188}}. Po II wojnie światowej, w 1951 roku do Siemianowic Śląskich przyłączono sąsiednie, samodzielne dotychczas gminy: Bańgów, Bytków, Michałkowice i Przełajkę<ref name="SiemHist">{{Cytuj stronę | url = http://old.siemianowice.pl/miasto/dokumenty/historia.1239/ | tytuł = Historia | autor = Urząd Miasta Siemianowice Śląskie | opublikowany = old.siemianowice.pl | język = pl | data dostępu = 2020-10-11}}</ref>. W czasie [[Polska Ludowa|Polski Ludowej]] na terenie Siemianowic Śląskich zaczęły powstawać nowe osiedla mieszkaniowe, a liczba ludności miasta podwoiła się{{odn|Pędzińska|2019|s=16}}. W 1972 roku połączono kopalnie „Siemianowice” i „Michał” pod nazwą [[Kopalnia Węgla Kamiennego Siemianowice|Kopalnia Węgla Kamiennego „Siemianowice”]]{{odn|Halor|2000|s=189}}.
Po przemianach gospodarczych zapoczątkowanych w latach 90. XX wieku miasto, w związku z upadkiem przemysłu ciężkiego znalazło się w kryzysie gospodarczym i zaczęło się wyludniać. Zlikwidowano zakłady wydobywcze i [[Huta Jedność|hutę „Jedność”]], a w mieście wzrastała fala bezrobocia{{r|SiemHist}}. W 1998 roku powołano Centrum Leczenia Oparzeń, a rok później, 24 września 1999 roku wyjechał na powierzchnię ostatni wózek z urobkiem z kopalni „Siemianowice”{{odn|Halor|2000|s=189}}. W XXI wieku miasto weszło w etap restrukturyzacji, związany z rozwojem przemysłu, komunikacji, handlu, a także nowych inwestycji w przestrzeni publicznej{{odn|Pędzińska|2019|s=16}}.
Linia 500 ⟶ 424:
|}
Liczba ludności obszaru obecnego miasta zaczęła gwałtownie wzrastać w związku z rozwojem przemysłowym w XIX wieku{{odn|Rechowicz|1969|s=56}}. W 1780 roku w gminie Siemianowice
W 1918 roku Siemianowice Śląskie w dzisiejszych granicach liczyły 38093 mieszkańców, na początku II wojny światowej 54258 osób. Pod względem narodowościowym, w 1931 roku w Siemianowicach Śląskich 92,3% mieszkańców posługiwało się językiem polskim jako ojczystym, a 7,4% [[Język niemiecki|niemieckim]]{{odn|Rechowicz|1969|s=132}}. Po II wojnie światowej następował dalszy wzrost liczby ludności miasta, spowodowany dodatnim [[Saldo migracji|saldem migracyjnym]] i [[Przyrost naturalny|przyrostem naturalnym]]. W 1950 roku w mieście mieszkało 53,1 tys. mieszkańców, a w 1965 66,1 tys. osób{{odn|Rechowicz|1969|s=214}}. Współczynnik feminizacji w 1965 roku wyniósł 98{{odn|Rechowicz|1969|s=232}}.
W 2001 roku w Siemianowicach Śląskich mieszkało 76,1 tys. osób{{odn|Opis...|2003|s=10}}. Miasto to wyróżnia się pod względem gęstości zaludnienia, gdyż jest jednym z najgęściej zaludnionych miast [[Województwo śląskie|województwa śląskiego]]{{odn|Opracowanie...|2019|s=3}}. W 2001 roku był na 3. miejscu spośród wszystkich gmin województwa śląskiego{{odn|Opis...|2003|s=10}}. Podczas [[Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011|Narodowego Spisu Powszechnego 2011]] na 70169 mieszkańców Siemianowic Śląskich [[Polacy|narodowość polską]]
Według stanu z 31 grudnia 2017 roku w Siemianowicach Śląskich mieszkało 62 846 osób. [[Gęstość zaludnienia]] wynosiła wówczas 2 464,5 os./km², co stanowiło wówczas piątą największą gęstość zaludnienia w Polsce spośród [[Miasto na prawach powiatu|miast na prawach powiatu]]{{odn|Studium...|2019|s=48}}. W tym czasie w mieście mieszkało więcej kobiet aniżeli mężczyzn – odpowiednio 53 i 47% (współczynnik feminizacji był wówczas na poziomie 112){{odn|Studium...|2019|s=49}}. Według struktury płci i wieku z 2016 roku, spośród osób w wieku 0–9 i 15–39 zaznacza się przewaga liczby mężczyzn nad liczbą kobiet żyjących w Siemianowicach Śląskich, natomiast spośród ludzi w wieku 10–14 i powyżej 40 lat więcej było kobiet aniżeli mężczyzn{{odn|Studium...|2019|s=51}}. W 2017 roku liczbowo dominowały osoby w [[Wiek produkcyjny|wieku produkcyjnym]] (59,22% populacji). Osób w [[Wiek poprodukcyjny|wieku
[[Plik:Piramida wieku Siemianowice Slaskie.png|centruj|600x600px]]
== Polityka i administracja ==
=== Charakterystyka ===
[[Plik:Siemianowice Śl. - Centrum (322).jpg|thumb|[[Ratusz w Siemianowicach Śląskich|Siedziba Urzędu Miasta Siemianowice Śląskie]] przy [[Ulica Jana Pawła II w Siemianowicach Śląskich|ul. Jana Pawła II]] 10]]
[[Plik:Siemianowice Śląskie - Urząd Stanu Cywilnego.JPG|mały|Siedziba Urzędu Stanu Cywilnego przy al. Sportowców 1]][[Statut]] [[Miasto na prawach powiatu|miasta na prawach powiatu]] Siemianowice Śląskie, regulujący zadania i sposób działania organów Siemianowic Śląskich, został uchwalony na mocy uchwały Rady Miasta Siemianowic Śląskich 24 lutego 2011 roku. Siemianowice Śląskie są obecnie [[Miasto na prawach powiatu|miastem na prawach powiatu]]. Organami miasta są: [[Rada gminy|Rada Miasta]] Siemianowice Śląskie, a także [[Prezydent miasta|Prezydent Miasta]] Siemianowice Śląskie. Siedzibą tych organów jest [[Ratusz w Siemianowicach Śląskich|budynek Urzędu Miasta w Siemianowicach Śląskich]] przy [[Ulica Jana Pawła II w Siemianowicach Śląskich|ulicy Jana Pawła II]] 10<ref name="Statut">{{Cytuj | autor = Rada Miasta Siemianowic Śląskich | tytuł = Statut Miasta na prawach powiatu Siemianowice Śląskie | url = https://bip.msiemianowicesl.finn.pl/res/serwisy/bip-siemianowicesl/komunikaty/_033_001_206182.pdf | miejsce = Siemianowice Śląskie | data = 2011-02-24 | opis = Załącznik do Uchwały Nr 37/2011 Rady Miasta Siemianowic Śląskich z dnia 24 lutego 2011 r. | język = pl}}</ref>. Mieszkańcy wybierają do Rady Miasta Siemianowic Śląskich 23 radnych<ref>{{Cytuj | autor = Wojewoda Śląski | tytuł = ZARZĄDZENIE NR 111 WOJEWODY ŚLĄSKIEGO z dnia 8 kwietnia 2010 r. w sprawie ustalenia liczby radnych wybieranych do rad gmin województwa śląskiego na okres kadencji 2010- 2014 | url = http://g.ekspert.infor.pl/p/_dane/akty_pdf/U85/2010/64/1062.pdf#zoom=90 | data = 2010-04-08 | opis = Dz. Urz. Woj. Śląskiego z 2010 r., Nr 64, poz. 1062 | język = pl}}</ref>. Jest ona organem stanowiącym i kontrolnym, a kadencja radnych trwa 4 lata od dnia wyboru. Spośród Rady wybierany jest Przewodniczący i dwóch Wiceprzewodniczących. Prezydent jest organem wykonawczym miasta. Powołuje on i odwołuje swojego zastępcę bądź zastępców. Wykonuje on swoje obowiązki przy pomocy Urzędu Miasta, którego jest kierownikiem{{r|Statut}}.
Miasto jest członkiem kilku organizacji, w tym: [[Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia|Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii]]<ref>{{Cytuj stronę | url = https://metropoliagzm.pl/Siemianowice-Slaskie/ | tytuł = Siemianowice Śląskie | autor = Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia | opublikowany = metropoliagzm.pl | język = pl | data dostępu = 2021-01-08}}</ref>, [[Śląski Związek Gmin i Powiatów|Śląskiego Związku Gmin i Powiatów]]<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.silesia.org.pl/gminy-czlonkowskie,16 | tytuł = Gminy członkowskie | autor = Śląski Związek Gmin i Powiatów | opublikowany = www.silesia.org.pl | język = pl | data dostępu = 2021-01-08}}</ref> i [[Związek Miast Polskich|Związku Miast Polskich]]<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.miasta.pl/miasta | tytuł = Miasta członkowskie | autor = Związek Miast Polskich | opublikowany = www.miasta.pl | język = pl | data dostępu = 2021-01-08}}</ref>.
=== Prezydenci miasta po 1989 roku ===
Linia 556 ⟶ 453:
* [[Rafał Piech]] (od 2014<ref>{{Cytuj |autor = Siemianowice.net.pl |tytuł = Rafał Piech zostaje prezydentem z rekordowym poparciem - Siemianowice Śląskie informacje |data = |data dostępu = 2018-11-05 |opublikowany = siemianowice.net.pl |url = https://siemianowice.net.pl/i,rafal-piech-zostaje-prezydentem-z-rekordowym-poparciem,200274,811649.html}}</ref>).
=== Rada Miasta od 2002 roku ===
{| class="wikitable" style="font-size:85%"
|+Rada Miasta Siemianowice Śląskie
Linia 671 ⟶ 568:
|1
|}
=== Współpraca międzynarodowa ===
{| class="wikitable"
|+Miasta partnerskie Siemianowic Śląskich<ref>{{Cytuj stronę|url=http://old.siemianowice.pl/miasto/dokumenty/miasta-partnerskie.1246/|tytuł=Miasta partnerskie|autor=Urząd Miasta Siemianowice Śląskie|opublikowany=old.siemianowice.pl|język=pl|data dostępu=2020-10-11}}</ref>:
! Miasto
! Państwo
! Data podpisania umowy
|-
| [[Köthen (Anhalt)|Köthen]] || {{Flaga|DEU}} [[Niemcy]] || 1993
|-
| [[Wattrelos]] || {{Flaga|FRA}} [[Francja]] || 1993
|-
| [[Jabłonków]] || {{Flaga|CZE}} [[Czechy]] || 1998
|-
| [[Mohacz]] || {{Flaga|HUN}} [[Węgry]] || 1999
|-
| [[Câmpia Turzii]] || {{Flaga|ROM}} [[Rumunia]] || 2001
|}
=== Rys historyczny ===
[[Plik:Siegelmarke Gemeinde Siemianowitz Kreis Kattowitz W0382659.jpg|lewo|mały|150px|Zalepka z herbem gminy Siemianowice sprzed 1922]]
[[Plik:Siegelmarke Gemeinde-Vorstand Laurahuette Kreis Kattowitz-Schlesien W0345299.jpg|lewo|mały|150px|Zalepka z herbem gminy Huta Laura sprzed 1922]]
Obszar Siemianowic Śląskich od okresu [[Polska w okresie rozbicia dzielnicowego|rozbicia dzielnicowego]] był w posiadaniu [[Piastowie śląscy|Piastów śląskich]]{{odn|Halor|2000|s=17}}. W XII wieku wykształciła się kasztelania bytomska, nazywana później ziemią bytomską. Od tego czasu ziemia, na której powstały Siemianowice Śląskie często zmieniała przynależność. W maju 1629 roku ziemię bytomską nabyli [[Henckel von Donnersmarck|Hencklowie von Donnersmarck]] od cesarza [[Ferdynand II Habsburg|Ferdynanda II Habsburga]]{{odn|Halor|2000|s=18}}. Ziemie te pozostały we władaniu rodu po zdobyciu Śląska przez Prusy w 1741 roku{{odn|Halor|2000|s=19}}.
Niewiele wiadomo o pierwszych właścicielach Siemianowic. Pierwsza wzmianka o wsi Siemianowice pochodzi z 1515 roku<ref name=":1">{{Cytuj |autor r = Piotr Wybraniec |rozdział = Rewaloryzacja pałacu Donnersmarcków w Siemianowicach Śląskich szansą na uratowanie zabytku |tytuł = Źródła |czasopismo = Wiadomości Konserwatorskie Województwa Śląskiego |data = 2023 |isbn = 9788367490238 |issn = 2082-0305 |wolumin = 15 |s = 355}}</ref>. Prawdopodobnie na początku XVI wieku właścicielem wsi stał się ród [[Mieroszewscy herbu Ślepowron|Mieroszewskich herbu Ślepowron]]. Według tradycji rodowej wieś ta wraz z sąsiednimi osadami miały należeć do niego już w XV wieku. Mieroszewscy, na fundamentach siedziby pierwszych właścicieli wsi – Siemianowskich<ref name=":1" />, wybudowali prawdopodobnie w XVI wieku dwór rycerski. Obecnie tworzy ono lewe, barokowe skrzydło [[Pałac w Siemianowicach Śląskich|siemianowickiego pałacu]]{{odn|Halor|2000|s=19}}. W 1692 roku Stanisław Mieroszewski sprzedał [[Bańgów]] i Siemianowice Kasparowi Hunterowi von Grandon. W 1718 roku obszary te nabyła hrabina Maria Josephina Hencklel don Donnersmarck, w imieniu męża [[Karol Józef Erdmann Henckel von Donnersmarck|Karola Josepha Erdmanna]]{{odn|Halor|2000|s=19}}. Siedzibą siemianowickiej (katolickiej) linii rodu, najpóźniej w 1768 roku, stał się obecny pałac. W 1789 roku spisano [[urbarz]] siemianowicki, a także ustanowiono pieczęć gminy, która była pierwowzorem przyszłego [[Herb Siemianowic Śląskich|herbu Siemianowic Śląskich]]{{odn|Halor|2000|s=20}}.
[[Plik:Siemianowice Śl. - Centrum (92).jpg|mały|[[Ratusz gminy Huta Laura|Ratusz dawnej gminy Huta Laura]] przy ul. Jana III Sobieskiego 2]]
Na początku XX wieku na obszarze dzisiejszego miasta znajdowały się następujące gminy i [[Obszar dworski|obszary dworskie]]: gmina Siemianowice, obszar dworski Siemianowice I (kompleks pałacowy), gmina [[Huta Laura (Siemianowice Śląskie)|Huta Laura]] (powstała po 1836 roku jako konglomerat kilku osiedli i kolonii robotniczych wokół huty „Laura”{{odn|Halor|2000|s=21}}; do 1890 roku obszar dworski; w gminie znajdowały się m.in. kolonie: [[Grabie (Siemianowice Śląskie)|Grabie]], [[Kolonia Wandy (Siemianowice Śląskie)|Wanda]], [[Hugo (Siemianowice Śląskie)|Hugo]] i [[Neu Berlin]]), obszar dworski Michałkowice II i obszar dworski Siemianowice II (w tym: [[Sadzawki (Siemianowice Śląskie)|Sadzawki]], [[Huta Jerzego]], [[Srokowiec (Siemianowice Śląskie)|Srokowiec]] i [[Nowy Czekaj]] – ostatnia osada obecnie jest w granicach [[Katowice|Katowic]]). Ponadto funkcjonowały wsie: [[Michałkowice]], [[Bytków]], [[Bańgów]] i [[Przełajka]]{{odn|Halor|2000|s=20}}.
W maju 1922 roku połączono Siemianowice i Hutę Laura, tworząc gminę Laurahütte-Siemianowitz<ref name=":0" /> (od czerwca 1922 Huta Laura-Siemianowice{{odn|Pędzińska|2019|s=16}}). Po nadaniu [[Zabrze|Zabrzu]] praw miejskich (1 października 1922) połączona gmina Huta Laura-Siemianowice najprawdopodobniej stała się największą wsią w Europie{{odn|Halor|2000|s=21}}, a na pewno w Polsce. W 1924 roku zlikwidowano obszary dworskie, dzięki czemu zwiększyły się terytoria Bańgowa, Michałkowic i Przełajki, natomiast część obszaru dworskiego Bytków weszła w skład nowej [[Wełnowiec (gmina)|gminy Wełnowiec]]. Dobra siemianowickie włączono do gminy Huta Laura-Siemianowice{{odn|Rechowicz|1969|s=123}}. Uchwałą Sejmu Śląskiego z 9 lutego 1927 roku gminę przemianowano na Siemianowice Śląskie{{r|DzU1927}}. Na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z 10 czerwca 1932 roku gmina została z dniem 23 czerwca 1932 roku [[Prawa miejskie|zaliczona do rzędu miast]], po czym ustanowiono aktualną wersję [[Herb Siemianowic Śląskich|herbu miasta]]{{odn|Halor|2000|s=21}}. Dnia 1 marca 1939 roku do Michałkowic włączono gminę Bytków{{odn|Rechowicz|1969|s=123}}. Po II wojnie światowej, w 1951 roku do Siemianowic Śląskich przyłączono sąsiednie osady: Bańgów, Bytków, Michałkowice i Przełajkę{{r|SiemHist}}.
== Gospodarka ==
Siemianowice Śląskie są ośrodkiem mieszkalno-przemysłowym. Tereny przemysłowe w mieście są skoncentrowane w południowo-wschodniej i północno-zachodniej części miasta. Ponadto przedsiębiorstwa mają swoje siedziby również w centralnej części miasta{{odn|Opis...|2003|s=12}}. W 2001 roku w Siemianowicach Śląskich było zarejestrowanych 5661 [[Podmiot gospodarczy|podmiotów gospodarczych]], w tym 2 [[Przedsiębiorstwo państwowe|przedsiębiorstwa państwowe]], 272 [[Spółka handlowa|spółki prawa handlowego]] i 46 firm z udziałem kapitału zagranicznego. W tym czasie poziom zatrudnienia wynosił 12,4 tys. osób, z czego w branży przemysłowej i budowlanej pracowało 6,2 tys. osób, a w usługach 6,0 tys.{{odn|Opis...|2003|s=10}}. Pod koniec 2019 roku w rejestrze [[REGON]] było zarejestrowanych 6336 podmiotów gospodarczych, z czego 4777 stanowiły [[
Pod koniec 2020 roku w Siemianowicach Śląskich w systemie REGON
Pod koniec 2018 roku 43,2% mieszkańców Siemianowic Śląskich było zatrudnionych w branży przemysłowej i budowlanej, 14,6% w usługach, a 4,3% w sektorze finansowym{{r|SiemWliczbach}}. W tym samym okresie na 1000 mieszkańców pracowało 226 osób. Stopa bezrobocia wynosiła wówczas 4,1%. Wśród aktywnych zawodowo 8905 mieszkańców wyjeżdżało do pracy do innych miast, a 3415 osób przyjeżdżało do Siemianowic Śląskich do pracy z innych miast{{r|SiemWliczbach}}.
=== Rolnictwo ===
[[Rolnictwo]] na obszarze Siemianowic Śląskich uprawiano od czasów średniowiecznych. Dla właścicieli w Siemianowicach (w połowie XVIII wieku byli nimi [[Henckel von Donnersmarck|Donnersmarckowie]]) funkcjonowało dominalne gospodarstwo, a także należały do nich mniejsze folwarki w Pszczelniku i [[Bańgów|Bańgowie]]. Ponadto folwarki powstały w [[Bytków|Bytkowie]] (folwark von Klocha) i [[Michałkowice|Michałkowicach]] (folwark Rheinbabenów). W połowie XVIII wieku najbardziej uprzemysłowionym folwarkiem był majątek w [[Przełajka|Przełajce]], w którym
Siemianowickie dominium po II wojnie światowej zostało przekształcone w [[Państwowe gospodarstwo rolne|PGR]]. Gleby w mieście posiadały wówczas II i III [[Klasa bonitacyjna|klasę bonitacyjną]]. Uprawiano na nich żyto, ziemniaki, owies, jęczmień, kapustę, buraki, różnych gatunków kaszę oraz naprzemiennie [[Koniczyna|koniczynę]] i [[Pasternak zwyczajny|pasternak]]. Gleby zostały później częściowo zniszczone, głównie wskutek działalności przemysłowej{{odn|Halor|2000|s=11}}. Pod koniec 2018 roku w sektorze rolniczym pracowało 1,5% mieszkańców miasta{{r|SiemWliczbach}}.
Linia 688 ⟶ 617:
=== Przemysł i usługi ===
[[Plik:Bundesarchiv B 145 Bild-P014938, Kohlebergbau Laurahütte bei Kattowitz.jpg|thumb|Dawna [[Kopalnia Węgla Kamiennego Siemianowice|kopalnia węgla kamiennego „Siemianowice”]] w 1939 roku]]
Przemysł w Siemianowicach Śląskich zaczął się rozwijać na dużą skalę od początku XIX wieku. Wcześniej ludność miejscowa utrzymywała się głównie z rolnictwa, gospodarki leśnej i hodowli ryb. Intensywny rozwój gospodarczy w Siemianowicach wiąże się z otwarciem w 1786 roku pierwszej kopalni węgla kamiennego „Waldgrube” („Leśna”){{odn|Halor|2000|s=180}} i pierwszej huty „Hohenlohe” w 1804 roku. W następnych dziesięcioleciach zaczęły powstawać kolejne huty (w tym także cynku) oraz kopalnie węgla kamiennego. W 1835 roku ukończono budowę [[Huta Jedność|huty „Laura”]], której głównym udziałowcem był hrabia siemianowicki – [[Hugo I Henckel von Donnersmarck|Hugo Henckel von Donnersmarck]], wnuk Łazarza III. Rozwój przemysłowy w Siemianowicach sprzyjał napływowi ludności{{r|SiemKalend}}. W latach 1854–1857 powstała [[Górnośląskie Koleje Wąskotorowe|kolej wąskotorowa]] z [[Tarnowskie Góry|Tarnowskich Gór]] i [[Bytom]]ia przez Bytków, Hutę Laura, [[Huta Jerzego|Hutę Jerzego]] do [[Zawodzie (Katowice)|Zawodzia]]{{odn|Halor|2008|s=123}}. W kolejnych latach XIX wieku na terenie dzisiejszych Siemianowic powstawały kolejne linie kolejowe, a przemysł dalej się rozwijał<ref name="SiemKalend">{{Cytuj stronę | url = http://siemianowice.slask.pl/kalendarium | tytuł = KALENDARIUM | autor = Blog o Siemianowicach Śląskich | opublikowany = siemianowice.slask.pl | język = pl | data dostępu = 2020-10-11}}</ref>. W 1868 roku powstała Fabryka Śrub i Nitów (obecnie funkcjonuje pod nazwą Fabryka Elementów Złącznych<ref name="FEZHist">{{Cytuj stronę | url = http://fez.pl/o-firmie/historia-firmy.html | tytuł = Historia firmy | autor = Fabryka Elementów Złącznych | opublikowany = fez.pl | język = pl | data dostępu = 2020-10-11}}</ref>).
[[Plik:Siemianowice Fabud.jpg|thumb|left|Brama wjazdowa na teren firmy „Fabud” przy ul. Wyzwolenia]]
W 1869 roku Fitzner założył Fabrykę Kotłów Parowych, która funkcjonowała do wybuchu II wojny światowej, kiedy to produkcję przestawiono na produkcję broni. Po wojnie utrzymano ten stan o tyle, że fabryka funkcjonowała jako zakład wojskowy, m.in. naprawiano tabor, a z czasem zaczęto produkować pojazdy opancerzone. Przyjęto nazwę: Wojskowe Zakłady Mechaniczne (od sierpnia 2014 roku „[[Rosomak (przedsiębiorstwo)|Rosomak”]])<ref name="ROSHist">{{Cytuj stronę | url = https://www.rosomaksa.pl/o-firmie.html | tytuł = Historia | autor = ROSOMAK | opublikowany = www.rosomaksa.pl | język = pl | data dostępu = 2020-10-11}}</ref>.
Linia 696 ⟶ 627:
[[Plik:Siemianowice Rosomak.jpg|mały|Fabryka spółki „Rosomak” przy [[Ulica Powstańców w Siemianowicach Śląskich|ul. Powstańców]]]]
W mieście w wyniku restrukturyzacji wystąpiły liczne problemy społeczne – spadek zaludnienia, wysokie bezrobocie strukturalne, emigracja zarobkowa młodych, wykształconych ludzi, masowe grabieże mienia na terenach poprzemysłowych i kolejowych. Niekorzystnym zmianom społecznym miasto przeciwdziałało, organizując dodatkowe kursy edukacyjne dla młodzieży, szkolenia dla bezrobotnych oraz budując nowe obiekty sportowe i zachęcając inwestorów{{r|SiemHist}}. W ostatnim okresie w mieście zainwestowały m.in. firmy „Adient” (powstały w 2006 roku producent stelaży do siedzeń samochodowych)<ref name="Adient">{{Cytuj stronę | url = https://www.adient.com/poland/siemianowice | tytuł = Adient Siemianowice | autor = Adient | opublikowany = www.adient.com | język = pl | data dostępu = 2020-10-11}}</ref> i „Ugine & Alz” (obecnie [[ArcelorMittal]] Stainless Service)<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.aperam.com/poland | tytuł = Aperam | opublikowany = www.aperam.com | język = en | data dostępu = 2020-10-11}}</ref>. Znajduje się tu też jedna z podstref [[Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna|Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej]]<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.ksse.com.pl/granice-strefy-2953 | tytuł = Granice Strefy | autor = Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna | opublikowany = www.ksse.com.pl | język = pl | data dostępu = 2021-01-08}}</ref>.
Linia 703 ⟶ 635:
=== Transport drogowy ===
[[Plik:Siemianowice Śl. - Bańgów (10).jpg|thumb|[[Ulica Henryka Krupanka w Siemianowicach Śląskich|Ulica Henryka Krupanka]] ([[Droga krajowa nr 94 (Polska)|DK94]]) w [[Bańgów|Bańgowie]]]]
Siemianowice Śląskie posiadają dogodne połączenia drogowe z resztą kraju dzięki położeniu w centrum [[Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia|Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropoli]], pomiędzy dwoma ważnymi drogami regionu – [[Autostrada A1 (Polska)|autostradami A1]] i [[Autostrada A4 (Polska)|A4]], natomiast na wschód od miasta zlokalizowane są dwie drogi ekspresowe: [[Droga ekspresowa S1 (Polska)|S1]] i [[Droga ekspresowa S86 (Polska)|S86]]{{odn|Studium...|2019|s=55}}. Autostrada A4 znajduje się w odległości około 10 km, w sąsiednich [[Katowice|Katowicach]]{{odn|Opracowanie...|2019|s=3}}. Przez miasto przebiega [[Droga krajowa nr 94 (Polska)|droga krajowa nr 94]] ze [[Zgorzelec|Zgorzelca]] do [[Kraków|Krakowa]], [[Rzeszów|Rzeszowa]] i dalej do [[Korczowa|Korczowej]]{{odn|Studium...|2019|s=55}}. W granicach Siemianowic Śląskich ciągnie się ona jako ulica Wrocławska i [[Ulica Henryka Krupanka w Siemianowicach Śląskich|ulica Henryka Krupanka]]. Ulice te rozgraniczają się przy skrzyżowaniu z ulicą Zwycięstwa{{r|OSM}}.
Miasto Siemianowice Śląskie zarządza drogami o łącznej długości 102,054 km. Na obszarze miasta znajduje się 47,2 km dróg powiatowych i 52,0 km dróg gminnych{{odn|Studium...|2019|s=55}}, zaś pod względem klasy dróg, na terenie miasta znajduje się 5 km [[Droga klasy G|dróg głównych]] (G), 31 km [[Droga klasy Z|dróg zbiorczych]] (Z), 51 km [[Droga klasy L|dróg lokalnych]] (L) i 16 km [[Droga klasy D|dróg dojazdowych]] (D){{odn|Metropolitalne...|2021-11-16}}. W 2019 roku 46% dróg było w stanie niezadowalającym, a 30% w zadowalającym{{odn|Studium...|2019|s=55}}. Do podstawowych ciągów komunikacyjnych w mieście należą następujące ciągi ulic:
* Wrocławska – [[Ulica Henryka Krupanka w Siemianowicach Śląskich|H. Krupanka]] (fragment drogi krajowej nr 94){{odn|Studium...|2019|s=78}},
* Tarnogórska – [[Ulica Kościelna w Siemianowicach Śląskich|Kościelna]] – [[Ulica Oświęcimska w Siemianowicach Śląskich|Oświęcimska]] – [[Ulica Bytkowska w Siemianowicach Śląskich|Bytkowska]] –
* [[Ulica Katowicka w Siemianowicach Śląskich|Katowicka]] – S. Staszica – [[Ulica Śląska w Siemianowicach Śląskich|Śląska]] – Zwycięstwa (główna oś komunikacyjna miasta i trasa wylotowa w kierunku Chorzowa i Katowic){{odn|Studium...|2019|s=78}},
* [[Ulica Mysłowicka w Siemianowicach Śląskich|Mysłowicka]] (trasa wylotowa w kierunku Katowic, [[Mysłowice|Mysłowic]] i [[Sosnowiec|Sosnowca]]){{odn|Studium...|2019|s=78}}.
Do pozostałych ważniejszych ulic w Siemianowicach Śląskich należą m.in. ulice: [[Ulica św. Barbary w Siemianowicach Śląskich|św. Barbary]], [[Ulica ks. Jana Kapicy w Siemianowicach Śląskich|ks. J. Kapicy]], [[Ulica Jana Pawła II w Siemianowicach Śląskich|Jana Pawła II]], [[Ulica Komuny Paryskiej w Siemianowicach Śląskich|Komuny Paryskiej]], [[Ulica 1 Maja w Siemianowicach Śląskich|1 Maja]], [[Ulica Karola Miarki w Siemianowicach Śląskich|K. Miarki]], [[Ulica Michałkowicka w Siemianowicach Śląskich|Michałkowicka]], [[Ulica Elizy Orzeszkowej w Siemianowicach Śląskich|E. Orzeszkowej]], [[Ulica Powstańców w Siemianowicach Śląskich|Powstańców
=== Transport kolejowy ===
[[Plik:Siemianowice Slaskie Waskotorowe 2020.jpg|lewo|mały|Teren dawnej stacji kolejowej [[Siemianowice Śląskie Wąskotorowe]]]]
Przez centrum miasta i Bytków przebiega dwutorowa [[linia kolejowa nr 161]] [[Katowice Szopienice Północne]] – [[Chorzów Stary (stacja kolejowa)|Chorzów Stary]]{{odn|Studium...|2019|s=78}}, na której znajduje się [[Siemianowice Śląskie (stacja kolejowa)|stacja techniczna Siemianowice Śląskie]], od 1969 roku wykorzystywana jedynie w ruchu towarowym. W 2004 roku [[Polskie Koleje Państwowe]] wyburzyły budynek [[Dworzec kolejowy|dworca kolejowego]] z 1870 roku{{odn|Halor|2008|s=128}}. W północnej części miasta przebiegały linie dawnej [[Kolej piaskowa|kolei piaskowej]] z [[Jaworzno|Jaworzna]] i [[Łagisza|Łagiszy]] w kierunku [[Bytom]]ia. Najbliższa stacja kolejowa czynna dla ruchu pasażerskiego znajduje się obecnie w [[Katowice|Katowicach]] ([[Katowice (stacja kolejowa)|stacja kolejowa Katowice]]) w odległości około 8 km od centrum Siemianowic Śląskich{{odn|Opracowanie...|2019|s=3}}. W latach 1870–1968 miasto posiadało pasażerskie połączenia kolejowe{{odn|Halor|2008|s=128}}.
Sieć kolejowa w Siemianowicach Śląskich do lat 80. XX wieku była stosunkowo gęsta.
[[Plik:Siemianowice SiS2 signal box.jpg|mały|[[Nastawnia (kolejnictwo)|Nastawnia wykonawcza]] Sis2 na stacji [[Siemianowice Śląskie (stacja kolejowa)|Siemianowice Śląskie]]]]
Kolej wąskotorowa użytku publicznego na terenie miasta działała jako fragment systemu [[Górnośląskie Koleje Wąskotorowe|Górnośląskich Kolei Wąskotorowych]]. Odcinek na trasie [[Tarnowskie Góry Wąskotorowe|Tarnowskie Góry]] – [[Bytom Karb Wąskotorowy|Karb]] – [[Bytom Wąskotorowy|Bytom]] – [[Bytom Rozbark|Rozbark]] – [[Siemianowice Śląskie Wąskotorowe|Siemianowice]] – Bogucice – Janów powstał w latach 1854–1857, wybudowany został przez [[Kolej Górnośląska|Towarzystwo Kolei Górnośląskiej]]{{odn|Halor|2008|s=123}}. Trasę do Siemianowic uruchomiono w 1855 roku. Od 1872 roku do lat 80. XX wieku na stałe kursowały tu lokomotywy parowe. Koleją dostarczano rudy żelaza, a po II wojnie światowej głównie węgiel kamienny. W marcu 1997 roku PKP rozwiązały umowę bocznicową z [[Huta Metali Nieżelaznych Szopienice|Hutą Metali Nieżelaznych „Szopienice”]], co spowodowało zawieszenie ruchu na odcinku od [[Kopalnia Węgla Kamiennego Siemianowice|kopalni „Siemianowice”]] do [[Szopienice|Szopienic]]{{odn|Halor|2008|s=124}}. Do 2001 roku przewozy prowadzono na odcinku od kopalni „Siemianowice” przez Bytków w kierunku Maciejkowic. Wożono głównie miał węglowy do [[Elektrociepłownia Chorzów|elektrowni „Chorzów”]]. Po zamknięciu kopalni w 1999 roku zbudowano perony przy [[Przejazd kolejowo-drogowy|przejazdach kolejowo–drogowych]], uruchamiając dwa przystanki osobowe: [[Siemianowice Śląskie Wąskotorowe]] i [[Bytków (stacja towarowa)|Bytków]]. W latach 1999–2001 z dużym zainteresowaniem uruchamiano weekendowe połączenia turystyczne, łączące Siemianowice Śląskie z [[Miasteczko Śląskie|Miasteczkiem Śląskim]]. Obecnie odcinek przebiegający przez [[Chorzów]] i Siemianowice Śląskie jest rozebrany{{odn|Halor|2008|s=125}}.
Linię [[Kolej normalnotorowa|kolei normalnotorowej]] przebiegającą przez Siemianowice Śląskie wybudowało [[Kolej Prawego Brzegu Odry|Towarzystwo Kolei Prawego Brzegu Odry]], które powołano w 1868 roku. Spółka ta wybudowała linię łączącą [[Wrocław]] z [[Górny Śląsk|Górnym Śląskiem]] przez [[Kluczbork (stacja kolejowa)|Kluczbork]], [[Fosowskie (stacja kolejowa)|Fosowskie]], [[Tarnowskie Góry (stacja kolejowa)|Tarnowskie Góry]] i [[Bytom (stacja kolejowa)|Bytom]] do Siemianowic, a dalej linia ta kierowała się do [[Katowice Szopienice Północne|Szopienic]], [[Katowice Murcki|Murcek]], [[Pszczyna (stacja kolejowa)|Pszczyny]] i [[Czechowice-Dziedzice (stacja kolejowa)|Dziedzic]]. Odcinek linii Bytom – Siemianowice – Szopienice Północne oddano do użytku 1 lutego 1870 roku{{odn|Halor|2008|s=126}}. Po wybudowaniu łącznicy [[Katowice Dąbrówka Mała|Dąbrówka Mała]] – Bogucice (obecnie [[Katowice Zawodzie]]), 1 maja 1894 roku uruchomiono połączenia Bytom – Siemianowice – [[Katowice (stacja kolejowa)|Katowice]]. Uruchamiano wówczas 8–9 par połączeń pasażerskich pomiędzy tymi miastami{{odn|Halor|2008|s=127}}. W latach międzywojennych, w 1937 roku do Bytomia kursowało 16 transgranicznych pociągów. Połączenia pasażerskie funkcjonowały do 1 kwietnia 1968 roku. Stacja [[Siemianowice Śląskie (stacja kolejowa)|Siemianowice Śląskie]] pozostała punktem handlowym na magistralnej linii towarowej. W latach 1989–1990 linię zelektryfikowano, a w 2004 roku zburzono dworzec kolejowy na stacji Siemianowice Śląskie. Ponadto na tej linii do 1968 roku funkcjonował przystanek osobowy [[Siemianowice Bytków]]{{odn|Halor|2008|s=128}}.
=== Transport lotniczy ===
[[Plik:Siemianowice Śl. - Centrum (155).jpg|thumb|[[Lądowisko Siemianowice Śląskie-SPZOZ Centrum Leczenia Oparzeń]]]]
W odległości około 19,7 km od Siemianowic Śląskich położony jest [[port lotniczy Katowice-Pyrzowice]], natomiast od [[Port lotniczy Kraków-Balice|portu lotniczego Kraków-Balice]] miasto oddalone jest o 76 km{{r|Miasto}}. Od 2014 roku przy [[Ulica Jana Pawła II w Siemianowicach Śląskich|ulicy Jana Pawła II]] funkcjonuje [[Lądowisko Siemianowice Śląskie-SPZOZ Centrum Leczenia Oparzeń|sanitarne lądowisko dla helikopterów]]<ref>{{Cytuj stronę|url=https://siemianowiceslaskie.naszemiasto.pl/clo-w-siemianowicach-ladowisko-dla-helikopterow-w-centrum/ar/c1-2476993|tytuł=CLO w Siemianowicach: Lądowisko dla helikopterów w Centrum Leczenia Oparzeń otwarte|data=2014-11-07|opublikowany=siemianowiceslaskie.naszemiasto.pl|język=pl|data dostępu=2020-12-17}}</ref>.
=== Miejski transport zbiorowy ===
W mieście funkcjonują połączenia komunikacji autobusowej i tramwajowej, które są realizowane na zlecenie [[Zarząd Transportu Metropolitalnego|Zarządu Transportu Metropolitalnego]]. Na terenie miasta, według stanu z końca 2020 roku, znajduje się 71 przystanków w różnych częściach miasta które zapewniają bezpośrednie połączenia ze wszystkimi dzielnicami miasta, a także z pozostałymi ośrodkami [[Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia|Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii]]. Z dwustanowiskowego przystanku autobusowego Siemianowice Plac Wolności odjeżdża według stanu z maja 2021 roku 12 linii autobusowych<ref>{{Cytuj |tytuł = Przystanek Siemianowice Plac Wolności |data dostępu = 2021-05-11 |opublikowany = KZK GOP Rozkład Jazdy ZTM |url = https://rozkladkzkgop.pl/przystanek/siemianowice-plac-wolnosci/ |język = pl}}</ref>, z przystanku Bytków Osiedle Chemik 14 linii (w tym jedna nocna), z przystanku Michałkowice Kościół 14 linii (w tym jedna nocna), z przystanku Bańgów Zachodnia 9 połączeń (w tym linia nocna), a z przystanku autobusowo-tramwajowego Siemianowice Plac Skargi 12 linii autobusowych i 2 linie tramwajowe<ref name="ZTMRJ">{{Cytuj stronę|url=https://rj.metropoliaztm.pl/rozklady/|tytuł=Rozkład jazdy ZTM|autor=Zarząd Transportu Metropolitalnego|opublikowany=rj.metropoliaztm.pl|język=pl|data dostępu=2020-12-31|archiwum=https://web.archive.org/web/20200829063120/https://rj.metropoliaztm.pl/rozklady/|zarchiwizowano=2020-08-29}}</ref>. Łącznie przez Siemianowice Śląskie kursowało w tym czasie 29 linii autobusowych (w tym jedna nocna) i 2 linie tramwajowe<ref>{{Cytuj |tytuł = Siemianowice Śląskie KZK GOP Rozkład Jazdy ZTM |data dostępu = 2021-05-11 |opublikowany = KZK GOP Rozkład Jazdy ZTM |url = https://rozkladkzkgop.pl/miasto/siemianowice-slaskie/ |język = pl}}</ref>.{{Osobny artykuł|Tramwaje w Siemianowicach Śląskich}}W granicach miasta przebiega ok. 1,1 km trasy tramwajowej{{odn|Studium...|2019|s=79}}. Do Siemianowic Śląskich w rejon dzielnicy [[Centrum (Siemianowice Śląskie)|Centrum]] według stanu z maja 2021 roku można było się dostać z [[Katowice|Katowic]] tramwajem linii 13<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = Rozkład jazdy tramwaju nr 13 |data = 2021-05-11 |data dostępu = 2021-05-11 |opublikowany = KZK GOP Rozkład Jazdy ZTM |url = https://rozkladkzkgop.pl/rozklad/linia-13-tramwaj/ |język = pl}}</ref> lub 16<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = Rozkład jazdy tramwaju nr 16 |data = 2021-05-11 |data dostępu = 2021-05-11 |opublikowany = KZK GOP Rozkład Jazdy ZTM |url = https://rozkladkzkgop.pl/rozklad/linia-16-tramwaj/ |język = pl}}</ref>. W latach 1900–2009 funkcjonowało również połączenie tramwajowe z [[Chorzów|Chorzowem]] przez [[Chorzów Stary]] (linia 12){{odn|Halor|2008|s=133}}.
=== Infrastruktura rowerowa ===
[[Plik:Siemianowice Śl. - Centrum (3).jpg|mały|Stacja Siemianowickiego Roweru Miejskiego przy ul. Mysłowickiej (2020)]]
W 2018 roku Siemianowice Śląskie posiadały łącznie 27 km tras rowerowych{{r|SiemWliczbach}}, zaś w 2020 roku długość ta wynosiła 33,8 km, co daje średnią 13,255 tys. km/10 tys. km² - była to wówczas najwyższa średnia w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. W przeliczeniu na 10 tys. osób, średnia długość ścieżek rowerowych wynosiła w 2020 roku 5,1 km{{odn|Metropolitalne...|2021-11-16}}. Na sieć rowerową w mieście składa się 10 stacji rowerowych, a także cztery centra przesiadkowe typu Bike&Ride oraz [[Parkuj i jedź w Polsce|Park&Ride]], powstałe celem zwiększenia mobilności miejskiej{{r|Miasto}}.
W dniu 29 kwietnia 2019 roku w Siemianowicach Śląskich po przeprowadzonym rok wcześniej programie pilotażowym ruszył w pełnym wymiarze system wypożyczalni rowerów miejskich – Siemianowicki Rower Miejski. W tym czasie działały następujące wypożyczalnie: Osiedle Bańgów, Park Pszczelnik, Centrum, Plac Alfreda, Grunwaldzka, Osiedle Młodych, Michałkowice, Jagiełły i Tuwim. Do dyspozycji użytkowników było wówczas 85 rowerów standardów, 10 rowerów dziecięcych, 3 tandemy i 2 rowery familijne typu cargo<ref name="SSL2019-429">{{Cytuj stronę|url=http://old.siemianowice.pl/aktualnosci/inne/siemianowicki-rower-miejski-laczy-pokolenia.14079/|tytuł=Siemianowicki Rower Miejski łączy pokolenia|autor=Adrian Merta|data=2019-04-29|opublikowany=old.siemianowice.pl|język=pl|data dostępu=2021-12-20}}</ref>.
=== Zasoby mieszkaniowe ===
W 2001 roku w mieście znajdowało się 30,2 tys. mieszkań, z czego większość powstała przed 1959 rokiem.
=== Infrastruktura techniczna ===
[[Plik:Zaklad Wytwarzania Katowice.jpg|lewo|mały|Zakład Wytwarzania Katowice spółki Tauron Ciepło (dawniej [[Elektrociepłownia Katowice]]) na granicy [[Katowice|Katowic]] i Siemianowic Śląskich]]
Sieć kanalizacyjna w mieście wynosiła w 2001 roku 88,7 km i korzystało z niej wówczas 98,0% mieszkańców{{odn|Opis...|2003|s=11}}, natomiast w 2020 roku długość sieci sięgała 90,8 km. Wówczas gęstość sieci wynosiła 356,1 km/100 km²{{odn|Metropolitalne...|2021-11-16}}. Gospodarstwa niepodłączone w sieć kanalizacyjną znajdują się głównie w [[Przełajka|Przełajce]]{{odn|Opis...|2003|s=11}}. Do sieci doprowadzono w 2020 roku 2,383 tys. dam³ ścieków bytowych{{odn|Metropolitalne...|2021-11-16}}. Ścieki z miasta są transportowane do położonej w [[Katowice|Katowicach]]-[[Dąbrówka Mała|Dąbrówce Małej]] przy ulicy Milowickiej 9a oczyszczalni ścieków Dąbrówka Mała-Centrum. Maksymalna przepustowość oczyszczalni wynosi 80 tys. m³ na dobę i po oczyszczeniu ścieki wpływają do [[Brynica (dopływ Czarnej Przemszy)|Brynicy]]. Jej właścicielem oraz firmą eksploatującą są Katowickie Wodociągi<ref name="KWSA">{{Cytuj stronę | url = https://www.wodociagi.katowice.pl/o-nas-wodociagi-katowice/oczyszczalnie | tytuł = Oczyszczalnie | autor = Katowickie Wodociągi | opublikowany = www.wodociagi.katowice.pl | język = pl | data dostępu = 2020-12-26}}</ref>. Kanalizacja przy nowych osiedlach mieszkaniowych jest rozdzielona na sanitarną i deszczową, natomiast starsza zabudowa [[Centrum (Siemianowice Śląskie)|Centrum]] i Bytkowa jest podłączona do kanalizacji ogólnospławnej{{odn|Studium...|2019|s=56}}.
Sieć gazowa Siemianowic Śląskich w 2001 roku liczyła 117,5 km. Korzystało z niej wówczas 68,1% mieszkańców miasta{{odn|Opis...|2003|s=11}}. Pod koniec 2018 roku sieć ta liczyła łącznie 178,76 km i była ona wówczas w dobrym stanie technicznym{{odn|Opis...|2003|s=81}}, zaś w 2020 roku 142,584 km, co daje średnio 491,7 km/100km². W tym czasie do sieci było podłączonych 26209 gospodarstw{{odn|Metropolitalne...|2021-11-16}}. Średnie zużycie gazu na mieszkańca w 2001 roku wynosiło 85,2 m³ rocznie{{odn|Opis...|2003|s=12}}.
Linia 754 ⟶ 691:
== Architektura ==
Zabudowa Siemianowic Śląskich pochodzi z okresu od XVIII do XXI wieku. Najstarszym obiektem w mieście jest [[Pałac w Siemianowicach Śląskich|kompleks pałacowy wraz z zabudową folwarczną]]. W II połowie XIX wieku powstał [[Pałac Rheinbabenów|zespół pałacowo-parkowy Rheinbabenów]]. W [[Centrum (Siemianowice Śląskie)|Centrum]] miejska zabudowa ma charakter zwarty. Zabudowę miasta stanowią kamienice, bloki mieszkalne, budynki przemysłowe, wille i domy mieszkalne, a także zabudowa wiejska. Powstawały również kompleksy parkowe. Rozwój zabudowy Siemianowic Śląskich był ściśle związany z rozwojem przemysłu w XIX wieku – przy
Plik:Siemianowice Śl. - Centrum (185).jpg|Kamienice na
Plik:Siemianowice Śl. - Centrum (120).jpg|Kamienice wzdłuż ulicy św. Floriana
Plik:Siemianowice Śl. - Centrum (151).jpg|[[Kamienica przy ulicy Jana Pawła II 4 w Siemianowicach Śląskich|Kamienica przy ulicy Jana Pawła II 4]]
Plik:Siemianowice Śl. - Michałkowice (16).jpg|[[Ratusz gminy Michałkowice|Gmach dawnego ratusza gminy Michałkowice]] na rogu ulic: [[Ulica Kościelna w Siemianowicach Śląskich|Kościelnej]] i Krakowskiej
Plik:Siemianowice Śl. - Bytków (55).jpg|Kamienice przy [[Ulica Bytkowska w Siemianowicach Śląskich|ulicy Bytkowskiej]]
</gallery
W [[Historia Polski (1918–1939)|latach międzywojennych]] na obszarze Siemianowic Śląskich powstawały nieliczne budynki. Dominował wówczas [[Modernizm (architektura)|styl modernistyczny]]{{odn|Pędzińska|2019|s=17}}. Do ważniejszych inwestycji należała działalność Towarzystwa Osiedli Robotniczych, które w latach 1934–1937 wybudowało 95 budynków jednorodzinnych{{odn|Rechowicz|1969|s=129}}. Dalszy rozwój architektoniczno-urbanistyczny miasta nastąpił po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]]. Powstawała w tym czasie zabudowa mieszkalna w różnorodnej formie – w latach 50. XX wieku budowano osiedla w [[Architektura socrealistyczna w Polsce|stylu socrealistycznym]] (w tym [[Osiedle Tuwima (Siemianowice Śląskie)|osiedle J. Tuwima]]), w
Plik:Siemianowice Śl. - Park Tradycji (22).jpg|Bloki mieszkalne przy ulicy Bohaterów Września
Plik:Siemianowice Śl. - Centrum (45).jpg|Bloki mieszkalne przy [[Ulica Powstańców w Siemianowicach Śląskich|ulicy Powstańców]]
Plik:Siemianowice Śl. - Bytków (7).jpg|Fragment [[Osiedle Węzłowiec|osiedla Węzłowiec]] przy ulicy W. Jagiełły
Plik:Siemianowice Śl. - Bytków (8).jpg|Bloki przy
Plik:Siemianowice Śl. - Centrum (278).jpg|Fragment osiedla Centrum przy [[Ulica Śląska w Siemianowicach Śląskich|ulicy Śląskiej]]
</gallery
=== Zabytki i obiekty historyczne ===
Linia 778 ⟶ 715:
[[Plik:Siemianowice Śl. - Michałkowice (68).jpg|thumb|[[Pałac Rheinbabenów]] przy [[Ulica Oświęcimska w Siemianowicach Śląskich|ulicy Oświęcimskiej]] w [[Michałkowice|Michałkowicach]]]]
[[Plik:Siemianowice Śl. - Michałkowice (80).jpg|thumb|[[Dom leśniczego i ogrodnika w Michałkowicach|Dom leśniczego i ogrodnika]] przy ulicy Oświęcimskiej w Michałkowicach]]
* '''[[
* '''[[Pałac Rheinbabenów|Pałac w Michałkowicach]]''' (Dom Technika „Zameczek” w [[Park Górnik|parku Górnik]]; [[Ulica Oświęcimska w Siemianowicach Śląskich|ul. Oświęcimska]]) – dawny pałac Mieroszewskich, później Rheinbabenów; miejsce w którym odbywają się imprezy kulturalne i koncerty{{r|SiemWykazZab}}; wpisany wraz z zespołem zabudowy dawnego folwarku do rejestru zabytków o nr rej. A/1611/95 z 20 czerwca 1995 roku{{odn|Studium...|2019|s=40}},
* '''[[Spichlerz dworski w Siemianowicach Śląskich|Spichlerz]]''' (ul. Fryderyka Chopina 6) – budynek spichlerza, zbudowany przez hrabiego [[Henckel von Donnersmarck]]a, w XVIII wieku; obecnie służy jako siedziba [[Muzeum Miejskie w Siemianowicach Śląskich|Muzeum Miejskiego]]<ref name="SiemSpich">{{Cytuj stronę | url = http://old.siemianowice.pl/miasto/katalog/zabytki/spichlerz-siedziba-muzeum-miejskiego.106/ | tytuł = Spichlerz - siedziba Muzeum Miejskiego | autor = Urząd Miasta Siemianowice Śląskie | opublikowany = old.siemianowice.pl/ | język = pl | data dostępu = 2020-10-11}}</ref>; spichlerz wpisany do rejestru zabytków o nr rej. A/473/2016 z 16 marca 2016 roku{{odn|Studium...|2019|s=41}},
* '''[[Dom leśniczego i ogrodnika w Michałkowicach|Pałacyk romantyczny]]''' ([[Ulica Oświęcimska w Siemianowicach Śląskich|ul. Oświęcimska]] 7) – w [[Park Górnik|parku Górnik]], z XIX wieku; przypominający zamek budynek w którym mieszkał ogrodnik opiekujący się parkiem otaczającym [[Pałac Rheinbabenów|pałac w Michałkowicach]]{{r|SiemWykazZab}}; pałacyk wpisany do rejestru zabytków o nr rej. A/1379/88 z 9 listopada 1988 roku{{odn|Studium...|2019|s=40}},
* '''[[Kościół
* '''[[Kościół
* '''[[Kościół
*
*
* '''Krzyż''' (ul. M. Watoły){{r|SiemWykazZab}},
* '''Cmentarz choleryczny na Sośniej Górze'''{{r|SiemWykazZab}} – z 1849 roku{{odn|Studium...|2019|s=45}},
* '''[[Ratusz w Siemianowicach Śląskich * '''[[Ratusz
*
* '''[[Budynek administracyjno-mieszkalny Fabryki Kotłów Parowych Fitznera]]''' ([[Ulica Powstańców w Siemianowicach Śląskich|ul. Powstańców]] 10){{r|SiemWykazZab}} – wpisany do rejestru zabytków o nr rej. A/1525/93 z 30 kwietnia 1993 roku{{odn|Studium...|2019|s=40}},
* '''Tzw. willa burmistrza Huty Laura''' (ul. Szkolna 2){{r|SiemWykazZab}},
* '''[[Budynek szpitala Spółki Brackiej w Siemianowicach Śląskich|Budynek
* '''Budynek poczty głównej''' (ul. Śląska 26){{r|SiemWykazZab}},
* '''[[Łaźnia Miejska w Siemianowicach Śląskich|Budynek Łaźni Miejskiej]]''' (ul. J. Śniadeckiego 11) oraz '''[[
* '''Siedziba Siemianowickiego Centrum Kultury''' (ul. Niepodległości 45; dawna gospoda Adolfa Geislera){{r|SiemWykazZab}},
* '''Kompleks dawnego browaru w [[Huta Laura (Siemianowice Śląskie)|Hucie Laura]]''' (
*
* '''Budynek dyrekcji kopalni'''
* '''[[Cmentarz ewangelicki w Siemianowicach Śląskich|Cmentarz ewangelicki]]'''{{r|SiemWykazZab}}
*
=== Miejsca pamięci narodowej ===
[[Plik:Siemianowice Śląskie - Grób Nieznanego Żołnierza 01.JPG|thumb|225px|Grób Nieznanego Żołnierza]]
* '''Grób Nieznanego Żołnierza''' – znajduje się na [[Plac Wolności w Siemianowicach Śląskich|placu Wolności]]; widnieje na nim napis: ''Nieznanemu żołnierzowi poległemu w walkach o wolność Polski w hołdzie wdzięczni mieszkańcy Siemianowic Śl. 1 XI 1945 r.''<ref name="MP">{{cytuj stronę |url = http://web.archive.org/web/20191101080909/http://www.archiwalnastrona.slask.eu/mp/siemianowice_slaskie.html |tytuł = Ewidencja miejsc pamięci województwa śląskiego: miasto Siemianowice Śląskie |autor = Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach |język = pl |opublikowany = www.katowice.uw.gov.pl |data dostępu = 2020-10-11}}</ref>,
* '''Pomnik Czynu Powstańczego''' – znajduje się na placu Wolności; wyryte jest na nim 27 nazwisk ludzi poległych w [[Powstania śląskie|powstaniach śląskich]]{{r|MP}},
* '''[[Pomnik Wojciecha Korfantego w Siemianowicach Śląskich|Pomnik Wojciecha Korfantego]]''' – usytuowany przy zbiegu ulic F. Chopina i Sportowców; został ofiarowany dyktatorowi [[III powstanie śląskie|III powstania śląskiego]] w jego 65. rocznicę{{r|MP}},
* '''Pomnik Obrońców Kopalni „Michał”''' – ustawiony jest przy murach [[Kopalnia Węgla Kamiennego Michał|kopalni „Michał”]] w [[Michałkowice|Michałkowicach]]; wyryte są na nim słowa: ''Chwała poległym bohaterom'', a także 11 nazwisk poległych obrońców{{r|MP}},
* '''Tablica Patriotów''' – wmurowana jest w ścianę dawnego budynku dyrekcji huty „Jedność” przy ul. Fitznerów; wyryty napis na tablicy głosi: ''Na wieczną chwałę patriotom polskim zamordowanym i katowanym przez zbirów hitlerowskich w latach 1939–1944''{{r|MP}},
* '''Pomnik Czynu Niepodległościowego''' – mieści się on na [[Plac Piotra Skargi w Siemianowicach Śląskich|placu P. Skargi]], upamiętnia on czterech wybitnych siemianowickich dowódców: pułkownika Jana Emila Stanka, podpułkownika Tadeusza Majcherczyka-Zdana oraz podporuczników Karola Gajdzika i Walentego Fojkisa{{r|MP}},
* '''Pomnik Józefa Skrzeka i Pawła Wójcika''' – mieści się na placu Skrzeka i Wójcika; upamiętnia dwóch oficerów WP-AK – harcerzy powieszonych przez Niemców w trakcie okupacji<ref>{{Cytuj |autor = "Polska Niezwykła" |tytuł = Siemianowice Śląskie - Miejsce egzekucji harcmistrza Józefa Skrzeka i harcerza Pawła Wójcika w Bytkowie. Atrakcje turystyczne Siemianowic Śląskich. Ciekawe miejsca Siemianowic Śląskich |data dostępu = 2023-12-31 |opublikowany = www.polskaniezwykla.pl |url = http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/41694,siemianowice-slaskie-miejsce-egzekucji-harcmistrza-jozefa-skrzeka-i-harcerza-pawla-wojcika-w-bytkowie.html |język = pl}}</ref>.
== Kultura i media ==
[[Plik:Siemianowice museum 2019.jpg|thumb|[[Muzeum Miejskie w Siemianowicach Śląskich|Muzeum Miejskie]] znajdujące się w [[Spichlerz dworski w Siemianowicach Śląskich|budynku dawnego spichlerza]]|lewo]]
Miasto Siemianowice Śląskie jako jeden z ośrodków [[Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia|Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii]] silnie związany z górnictwem i hutnictwem posiada bogatą tradycję i kulturę. O mieście krążą legendy i opowieści, zebrane przez lokalnych twórców, a także wspomnienia mieszkańców z dawnych lat. Ze względu na likwidację przemysłu ciężkiego pod koniec XX wieku część tradycji zanika, zwłaszcza te związane z przemysłem górniczym i obchodzoną na kopalniach [[Barbórka|Barbórką]]{{odn|Pędzińska|2019|s=20}}.
Początki działalności kulturalnych na terenie obecnego miasta sięgają XIX wieku. W 1882 roku została założona biblioteka Związku Chrześcijańsko-Ludowego, która posiadała w swoich zbiorach 157 książek w języku polskim, a także w tym samym roku w [[Michałkowice|Michałkowicach]] została założona biblioteka [[Towarzystwo Czytelni Ludowych|Towarzystwa Czytelni Ludowych]]{{odn|Halor|2000|s=183}}. W 1947 roku powstała Biblioteka Miejska. Pierwsza siedziba znajdowała się na parterze gmachu przy obecnej [[Ulica Śląska w Siemianowicach Śląskich|ulicy Śląskiej]] 11{{odn|Halor|2000|s=188}}. Istniejące do dziś w mieście instytucje mają swoje początki w I połowie XX wieku. Od 1919 roku w mieście funkcjonuje męski chór „Chopin”{{odn|Pędzińska|2019|s=20}}, a do 2008 roku działała Siemianowicka Orkiestra Rozrywkowa<ref>{{Cytuj |autor = *Śląska Organizacja Turystyczna |tytuł = Siemianowicka Orkiestra Rozrywkowa |data = |data dostępu = 2021-01-08 |opublikowany = slaskie.travel |url = https://slaskie.travel/entertainment/19751/siemianowicka-orkiestra-rozrywkowa |język = pl}}</ref>. Jednym z najstarszych zespołów ludowych w Polsce jest działający przy Siemianowickim Centrum Kultury Zespół Pieśni i Tańca „Siemianowice”, założony w 1910 roku. Działają również grupy artystyczne, w tym Grupa Artystyczna „Laura”. Grupy te współpracują z Muzeum Miejskim w organizacji wystaw i wernisaży{{odn|Pędzińska|2019|s=20}}.
W mieście organizowane są cykliczne imprezy o różnorodnej tematyce, w tym Dni Siemianowic Śląskich czy [[Industriada]], która jest organizowana przy SCK Parku Tradycji. Obiekt ten jest jednym z częściej odwiedzanych miejsc podczas tej imprezy. Z miasta pochodzi wiele znanych osób związanych z kulturą, w tym reżyser [[Antoni Halor]] oraz muzycy: [[Jan Skrzek|Jan]] i [[Józef Skrzek]], [[Julian Gembalski]] czy Czesław Płaczek{{odn|Pędzińska|2019|s=20}}.
[[Plik:Siemianowice Śl. - Bytków (99).jpg|thumb|[[Siedziba Siemianowickiego Centrum Kultury|Główna siedziba Siemianowickiego Centrum Kultury]] przy ulicy Niepodległości 45 w [[Bytków|Bytkowie]]]]
[[Plik:Siemianowice Śl. - Park Tradycji (36).jpg|mały|SCK Park Tradycji przy [[Ulica Elizy Orzeszkowej w Siemianowicach Śląskich|ulicy E. Orzeszkowej]] 12 w miejscu dawnego szybu „Krystyn”]]
W Siemianowicach Śląskich do podstawowych instytucji kulturalnych należą niżej wymienione placówki{{odn|Studium...|2019|s=57}}:
* Siemianowickie Centrum Kultury{{odn|Studium...|2019|s=57}}:
** SCK Bytków (ul. Niepodległości 45)<ref name="SCKKont">{{Cytuj stronę | url = https://siemck.pl/kontakt/ | tytuł = Kontakt | autor = Siemianowickie Centrum Kultury | opublikowany = siemck.pl | język = pl | data dostępu = 2020-12-28}}</ref> – główna siedziba SCK; w budynku
** SCK Park Tradycji ([[Ulica Elizy Orzeszkowej w Siemianowicach Śląskich|ul. E. Orzeszkowej]] 12){{r|SCKKont}} – oddany do użytku we wrześniu 2012 roku; obejmuje szyb
** SCK [[Willa Fitznera]] (ul. Fitznerów 3){{r|SCKKont}} – oddany do użytku w 2010 roku po generalnym remoncie; w budynku swoją siedzibę ma chór
** SCK Zameczek (ul. Oświęcimska 1){{r|SCKKont}} – działa od 2016 roku
** SCK Jarzębina (ul. Wierzbowa 2){{r|SCKKont}} – działa tu Klub Seniora
** SCK Amfiteatr (ul. F. Chopina){{r|SCKKont}};
* [[Muzeum Miejskie w Siemianowicach Śląskich|Muzeum Miejskie]]{{odn|Studium...|2019|s=57}} – działa od 1972 roku, początkowo jako Izba Tradycji Ruchu Robotniczego i Perspektyw Miasta{{odn|Halor|2000|s=189}}; znajduje się w zabytkowym budynku z XVIII wieku, ze stałą wystawą rzeźb w węglu i innymi przedstawiającymi historię, kulturę miasta i [[Górny Śląsk|Górnego Śląska]]{{r|SiemSpich}}; Muzeum Miejskie w 2019 roku odwiedziło 3921 osób{{r|SiemWliczbach}},
* Miejska Biblioteka Publiczna{{odn|Studium...|2019|s=57}} (al. Sportowców 3)<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.mbpsiemianowice.pl/index.php/kontakt | tytuł = Miejska Biblioteka Publiczna im. Anny Szaneckiej | opublikowany = www.mbpsiemianowice.pl | język = pl | data dostępu = 2020-10-11}}</ref>; w 2019 roku działało łącznie 10 filii; posiadały one księgozbiór liczący łącznie 202 597 woluminów{{r|SiemWliczbach}}.
W budynku Miejskiej Biblioteki Publicznej
=== Lokalne media ===
* ''[[Dziennik Zachodni]]'' (dziennik), ''Siemianowice Śląskie'' (piątkowy dodatek tygodniowy ukazujący się w latach 2013–2018)<ref>{{Cytuj |tytuł = OPAC WWW |data dostępu = 2020-01-06 |opublikowany = opacwww.bs.katowice.pl |url = https://opacwww.bs.katowice.pl/cgi-bin/wspd_cgi.sh/wo2_opbib.p?ID1=FJMKIILKRPGJOLNJLRNM&ln=jp&RODZAJ=2&ID=27644&widok=0&N1=W16979525&N2=21&N3=0&N4=1,2,7,10,11,12,13,14,15,20,30,40,50,60,70,80,3&srt=t00}}</ref>
* ''Głos Miasta'' (miesięcznik)<ref>{{Cytuj stronę | url = http://
* ''Życie Siemianowic'' (tygodnik)<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/133395 | tytuł = Życie Siemianowic | autor = Śląska Biblioteka Cyfrowa | opublikowany = www.sbc.org.pl | język = pl | data dostępu = 2020-10-11}}</ref>,
* ''Nowe Echo Siemianowic'' (miesięcznik)<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.facebook.com/echosiemianowic | tytuł = Nowe ECHO Siemianowic | opublikowany = www.facebook.com | język = pl | data dostępu = 2020-10-11}}</ref>,
Linia 846 ⟶ 787:
== Oświata ==
{{osobny artykuł|Oświata w Siemianowicach Śląskich}}
[[Plik:Siemianowice Śl. - Centrum (36).jpg|thumb|
Według stanu z 31 grudnia 2018 roku w Siemianowicach Śląskich znajdowało się: 19 przedszkoli, do których uczęszczało 2112 dzieci, 14 szkół podstawowych, w których uczyło się 4870 uczniów, 8 liceów ogólnokształcących, w których kształciło się 526 uczniów, 2 technika z 459 uczniami i 3 szkoły branżowe I stopnia, do których uczęszczało 127 uczniów. Pod względem poziomu wykształcenia mieszkańców Siemianowic Śląskich, według danych z [[Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011|Narodowego Spisu Powszechnego z 2011 roku]], 15,7% obywateli posiadało wykształcenie wyższe, 2,3% policealne, 31,4% średnie ogólnokształcące i zawodowe, 27,8% zasadnicze zawodowe, a reszta mieszkańców miała wykształcenie na niższym poziomie{{r|SiemWliczbach}}.
[[Plik:Siemianowice Śl. - Centrum (246).jpg|mały|Bud. I Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Śniadeckiego]]
Historycznie pierwsza przykościelna szkoła na obszarze obecnych Siemianowic Śląskich powstała w 1421 roku w [[Michałkowice|Michałkowicach]] w miejscu dzisiejszego skrzyżowania [[Ulica Kościelna w Siemianowicach Śląskich|ulicy Kościelnej]] i [[Ulica Elizy Orzeszkowej w Siemianowicach Śląskich|ulicy Elizy Orzeszkowej]], przy michałkowickim, nieistniejącym obecnie kościele{{odn|Halor|2000|s=178}}. Pierwsza jednoklasowa szkoła w Siemianowicach została założona w 1830 roku (obecnie jest to Szkoła Podstawowa nr 1 im. Mikołaja Kopernika). Pierwsza szkoła w [[Huta Laura (Siemianowice Śląskie)|Hucie Laury]] powstała w 1841 roku (obecnie Szkoła Podstawowa nr 3 im. Tadeusza Kościuszki){{odn|Halor|2000|s=181}}. 3 stycznia 1861 roku na prywatnej posesji powstała szkoła ewangelicka{{odn|Halor|2000|s=182}}. W 1875 roku powołano szkołę żydowską, a w 1895 roku pierwsze gimnazjum. Z uwagi na rozwój gospodarczy obszaru Siemianowic Śląskich, zaczęły powstawać również szkoły zawodowe – w 1885 roku szkoła przemysłowa, w 1895 roku kupiecka, a w 1900 szkoła górnicza i gospodarstwa domowego{{odn|Rechowicz|1969|s=39}}.
Po przyłączeniu obszaru Siemianowic Śląskich do [[II Rzeczpospolita|Polski]], 3 września 1922 roku powołano pierwsze polskie szkoły średnie: żeńskie liceum im. św. Teresy od Dzieciątka Jezus i męską szkołę realną im. św. Stanisława Kostki. Szkołę realną przemianowano w 1925 roku na Gimnazjum im. Jana Śniadeckiego{{odn|Halor|2000|s=187}}. Łącznie, w 1930 roku w Siemianowicach Śląskich znajdowało się 11 siedmioklasowych szkół powszechnych, 3 szkoły średnie, 4 szkoły dokształcające i zawodowe oraz 8 ochronek{{odn|Rechowicz|1969|s=129}}. W 1936 roku w Siemianowicach Śląskich powstał Uniwersytet Powszechny, który został otoczony opieką przez Związek Młodzieży Powstańczej{{odn|Rechowicz|1969|s=279}}.
W czasie II wojny światowej zlikwidowano polskie szkolnictwo, zastąpione przez niemieckie. Po opuszczeniu Siemianowic przez wojska niemieckie, już 4 lutego 1945 roku zaczęto nauczanie w Szkole Podstawowej nr 1, a 5 lutego tego samego roku w bytkowskiej szkole. 8 marca 1945 roku rozpoczęto naukę w Państwowym Liceum i Gimnazjum im. J. Śniadeckiego{{odn|Rechowicz|1969|s=280}}. Założono też dwie szkoły zawodowe{{odn|Rechowicz|1969|s=281}}. W 1968 roku do 20 szkół podstawowych w mieście uczęszczało 9549 uczniów{{odn|Rechowicz|1969|s=282}}.
== Religia ==
[[Plik:Siemianowice Śl. - Michałkowice (88).jpg|lewo|mały|[[Kościół św. Michała Archanioła w Siemianowicach Śląskich|Kościół parafialny]] [[Parafia św. Michała Archanioła w Michałkowicach|parafii św. Michała Archanioła]] w [[Michałkowice|Michałkowicach]]]]
Początki działalności religijnej na obszarze obecnych Siemianowic Śląskich datuje się na przełom XIII i XIV wieku. Wówczas to przypuszczalnie założono [[Parafia św. Michała Archanioła w Michałkowicach|parafię]] i wybudowano pierwszy drewniany kościół w [[Michałkowice|Michałkowicach]]{{odn|Halor|2000|s=178}}. Około 1770 roku na terenie [[Pałac w Siemianowicach Śląskich|pałacu w Siemianowicach]] została założona prywatna kaplica pałacowa{{odn|Halor|2000|s=179}}, która w 1829 roku została zatwierdzona do kultu. Był to wówczas pierwszy na obszarze wsi rycerskiej Siemianowice obiekt sakralny{{odn|Halor|2000|s=180}}. 21 października 1787 roku w Michałkowicach został konsekrowany nowy murowany kościół{{odn|Halor|2000|s=180}}. 19 listopada 1868 roku została erygowana [[lokalia]] siemianowicka, wydzielona z michałkowickiej parafii. W tym samym dniu poświęcono pierwszy siemianowicki cmentarz przy obecnej ulicy Cmentarnej (dotychczas mieszkańców Siemianowic chowano na cmentarzu w Michałkowicach){{odn|Halor|2000|s=183}}. W 1893 roku rozpoczęto budowę [[Kościół Marcina Lutra w Siemianowicach Śląskich|kościoła ewangelickiego]], poświęconego 20 lutego 1895 roku{{odn|Halor|2000|s=185}}. W latach 1902–1904 w Michałkowicach w miejscu barokowej świątyni powstał nowy [[Neoromanizm|neoromański]] [[Kościół św. Michała Archanioła w Siemianowicach Śląskich|kościół św. Michała Archanioła]]. W 1914 roku w Laurahucie rozpoczęto budowę [[Kościół św. Antoniego z Padwy w Siemianowicach Śląskich|kościoła św. Antoniego z Padwy]]{{odn|Halor|2000|s=186}}.
[[Plik:Siemianowice Śl. - Centrum (210).jpg|thumb|[[Kościół Krzyża Świętego w Siemianowicach Śląskich|Kościół Krzyża Świętego]] przy [[Ulica Powstańców w Siemianowicach Śląskich|ulicy Powstańców]] w [[Centrum (Siemianowice Śląskie)|Siemianowicach]]]]
[[Plik:Siemianowice Śl. - Bytków (12).jpg|thumb|[[Kościół Ducha Świętego w Siemianowicach Śląskich|Kościół Ducha Świętego]] przy ulicy Węglowej w [[Bytków|Bytkowie]]]]
Po II wojnie światowej, w 1951 roku nastąpiło poświęcenie [[Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Siemianowicach Śląskich|kościoła Wniebowzięcia NMP]] w [[Przełajka|Przełajce]]{{odn|Halor|2000|s=188}}. W 1980 roku powołano [[Parafia Ducha Świętego w Bytkowie|parafię Ducha Św.]] w Bytkowie, a 22 marca 1981 roku erygowano [[Parafia Zmartwychwstania Pańskiego w Siemianowicach Śląskich|parafię Zmartwychwstania Pańskiego]]. W 1990 roku erygowano samodzielną [[Parafia Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Bańgowie|parafię]] przy [[Kościół katolicki w Polsce|Kościół rzymskokatolicki]] ([[Dekanat Siemianowice Śląskie]]):
* [[Parafia św. Michała Archanioła w Michałkowicach|parafia św. Michała Archanioła]] (ul. Kościelna 1)<ref>{{Cytuj stronę | url = http://michalkowice.ihs.pl/kontakt/ | tytuł = Kontakt | autor = Rzymsko-Katolicka Parafia św. Michała Archanioła | opublikowany = michalkowice.ihs.pl | język = pl | data dostępu = 2020-10-11}}</ref>,
* [[Parafia Zmartwychwstania Pańskiego w Siemianowicach Śląskich|parafia Zmartwychwstania Pańskiego]] (ul. Michałkowicka 37a)<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.zmartwychwstanie-siemianowice.pl/kontakt.html | tytuł = Kontakt | autor = Rzymskokatolicka Parafia Zmartwychwstania Pańskiego | opublikowany = www.zmartwychwstanie-siemianowice.pl | język = pl | data dostępu = 2020-10-11}}</ref>,
* [[Parafia Krzyża Świętego w Siemianowicach Śląskich|parafia Krzyża Świętego]] (ul. Powstańców 2)<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.krzyz.siemianowice.pl/ | tytuł = Kontakt | autor = Rzymskokatolicka Parafia Krzyża Świętego | opublikowany = www.krzyz.siemianowice.pl | język = pl | data dostępu = 2020-10-11 | archiwum = https://web.archive.org/web/20200216184848/http://www.krzyz.siemianowice.pl/ | zarchiwizowano = 2020-02-16
* [[Parafia św. Antoniego z Padwy w Siemianowicach Śląskich|parafia św. Antoniego z Padwy]] (ul. ks. Jana Kapicy 2)<ref>{{Cytuj stronę | url = https://swantoni.my.wiara.pl/temat/swiety-antoni/z-zycia-parafii/Kontakt-z-parafia | tytuł = Kontakt | autor = SIEMIANOWICE ŚLĄSKIE, Świętego Antoniego z Padwy | opublikowany = swantoni.my.wiara.pl | język = pl | data dostępu = 2020-10-11}}</ref>,
* [[Parafia Ducha Świętego w Bytkowie|parafia Ducha Świętego]] (ul. Węglowa 7a)<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.parafia.bytkow.pl/kontakt.html | tytuł = Kontakt | autor = Rzymskokatolicka Parafia p.w. Ducha Świętego | opublikowany = www.parafia.bytkow.pl | język = pl | data dostępu = 2020-10-11}}</ref>,
Linia 871 ⟶ 817:
* [[Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Przełajce|parafia Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny]] (ul. Żniwna 2)<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.parafiaprzelajka.siemianowice.pl/?kontakt | tytuł = Kontakt | autor = SIEMIANOWICE ŚLĄSKIE - PRZEŁAJKA, Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny | opublikowany = www.parafiaprzelajka.siemianowice.pl | język = pl | data dostępu = 2020-10-11}}</ref>
* [[Parafia Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Bańgowie|parafia Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny]] (ul. Polna 17)<ref>{{Cytuj stronę | url = https://archidiecezjakatowicka.pl/o-diecezji/parafie/32-siemianowice-slaskie/266-nawiedzenia-najswietszej-maryi-panny-siemianowice-slaskie-bangow | tytuł = Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny - Siemianowice Śląskie Bańgów | autor = Archidiecezja katowicka | opublikowany = archidiecezjakatowicka.pl | język = pl | data dostępu = 2020-10-11}}</ref>.
[[Kościół Ewangelicko-Augsburski w Rzeczypospolitej Polskiej|Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP]]:
* [[Parafia Ewangelicko-Augsburska w Siemianowicach Śląskich|Parafia Ewangelicko-Augsburska]] (ul. Stanisława Wyspiańskiego 4)<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.mmj.pl/~peasiemianowice/ | tytuł = Parafia Ewangelicko-Augsburska w Siemianowicach Śląskich | opublikowany = www.mmj.pl | język = pl | data dostępu = 2020-10-11}}</ref>.
[[Świadkowie Jehowy]]<ref>{{jw|data dostępu=2020-10-11}}</ref>:
Linia 880 ⟶ 826:
== Sport i rekreacja ==
[[Plik:Siemianowice Slaskie Michal sport complex.jpg|thumb|[[Kompleks Sportowy „Michał”|Kompleks sportowy
Działalność sportowo-rekreacyjna na obszarze Siemianowic Śląskich zaczęła rozwijać się w okresie przedwojennym. Do wybuchu [[I wojna światowa|I wojny światowej]] istniało kilka organizacji sportowych{{odn|Rechowicz|1969|s=290}}. W lipcu 1897 roku zostało założone siemianowickie gniazdo [[Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”|Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”]]{{odn|Halor|2000|s=185}}. W 1905 roku został założony Siemianowicki Klub Pływacki. Jego staraniem w 1909 roku rozpoczęto budowę krytej pływalni, ukończonej w 1911 roku{{odn|Halor|2000|s=186}}. W latach międzywojennych działały trzy kluby: [[Iskra Siemianowice Śląskie|„Iskra”]], „Śląsk” oraz „07”{{odn|Rechowicz|1969|s=290}}. W tym czasie główną dyscypliną sportową była [[piłka nożna]]{{odn|Rechowicz|1969|s=291}}. Jednym z bardziej znanych działaczy i zawodników sportowych był mieszkający w latach 1926–1932 w Siemianowicach Alfred Hamburger – zapaśnik i gimnastyk. Był on w tym czasie naczelnikiem [[Dzielnica Śląska Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”|„Sokoła” Dzielnicy Śląskiej]] i Gniazda Siemianowice. W czasie II wojny światowej działalność sportowa w mieście została zawieszona{{odn|Rechowicz|1969|s=291}}.
Po wyzwoleniu miasta z [[Okupacja niemiecka ziem polskich (1939–1945)|niemieckiej okupacji]], 8 marca 1945 roku odbyło się pierwsze zebranie organizacyjne klubu sportowego ''Siemianowiczanka'', a 20 marca 1945 roku rozegrano pierwszy mecz piłki nożnej z klubem [[Baildon Katowice|KS „Baildon” Katowice]]. W tym samym roku powstały także: klub sportowy kopalni „Siemianowice” oraz Górniczy Klub Sportowy „Wyzwolenie”, który skupiał mieszkańców Bytkowa i Michałkowic. W wyniku fuzji klubu sportowego „Motor” oraz klubu kopalni „Siemianowice” w 1957 roku powstał klub „Górnik”{{odn|Rechowicz|1969|s=291}}.
[[Plik:Siemianowice Slaskie golf course.jpg|thumb|Pole golfowe [[Śląski Klub Golfowy|Śląskiego Klubu Golfowego]] przy ulicy Sowiej]]
[[Plik:Siemianowice Slaskie Siemion 2020.jpg|mały|[[Kompleks Sportowy „Siemion”
[[Plik:Siemianowice Śląskie, łaźnia miejska 03.JPG|mały|Wnętrze siemianowickiej [[Łaźnia Miejska w Siemianowicach Śląskich|Pływalni Miejskiej]] (przed modernizacją)]]
„Siemianowiczanka” w 1946 roku działała w 14 sekcjach, a do końca lat 60. XX wieku ostało się 8, z czego najbardziej znana była sekcja hokeja na trawie. Z klubu pochodziło kilku reprezentantów Polski, a Wiktor Ziaja był reprezentantem Polski w tej dyscyplinie na [[Letnie Igrzyska Olimpijskie 1960|Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Rzymie w 1960 roku]]{{odn|Rechowicz|1969|s=293}}. W mieście dalej są kontynuowane tradycje sportowe. W 2005, 2008 i 2010 roku w [[Kompleks Sportowy „Siemion”|kompleksie sportowym „Siemion”]] zorganizowano Mistrzostwa Europy w Hokeju na Trawie w różnych kategoriach wiekowych. W mieście też odbył się mecz [[Reprezentacja Polski w futsalu mężczyzn|futsalowej reprezentacji Polski]] z [[Reprezentacja Węgier w futsalu mężczyzn|drużyną węgierską]]. Organizowane są tu imprezy cykliczne, w tym Bieg Uliczny im. Wojciecha Korfantego, [[Tour de Pologne]] czy też [[Silesia Marathon]]<ref name="Sport">{{Cytuj stronę | url = http://old.siemianowice.pl/sport/ | tytuł = Miasto Sportu i Rekreacji | autor = Urząd Miasta Siemianowice Śląskie | opublikowany = old.siemianowice.pl | język = pl | data dostępu = 2021-01-08}}</ref>.
W 2016 roku w Siemianowicach Śląskich działało łącznie 16 klubów sportowych, które zrzeszały 2066 członków w 23 sekcjach sportowych{{r|SiemWliczbach}}. Najważniejsze z nich to:
* Miejski Klub Sportowy Siemianowiczanka – założony 20 marca 1945 roku<ref>{{Cytuj | url = http://www.90minut.pl/skarb.php?id_klub=1255 | tytuł = MKS Siemianowice Śląskie | opublikowany= www.90minut.pl | język= pl | data dostępu= 2020-10-11}}</ref>; obejmuje sekcję [[Piłka nożna|piłki nożnej]]<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = MKS Siemianowiczanka |data = |data dostępu = 2021-01-08 |opublikowany = ciaciana.eu |url = http://ciaciana.eu/ |język = pl}}</ref>,
*
* [[Futsal Club Siemianowice Śląskie|Futsal Club 2016 Siemianowice Śląskie]] – klub [[futsal]]owy założony w 1995 roku pod nazwą
* UKS
* Międzyszkolny Klub Sportowy
* [[Górnik Siemianowice Śląskie|Volley Club
Ośrodki sportowe:
* Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji
** [[Kompleks Sportowy „Siemion”
** [[Kompleks Sportowy „Michał”
** Kompleks Sportowy
* Pływalnia Miejska – mieści się w zabytkowym [[Łaźnia Miejska w Siemianowicach Śląskich|budynku Łaźni Miejskiej]]; posiada 25-metrowy basen kryty z zapleczem szatniowym, salką fitness i siłownią; osobno znajduje się boisko wielofunkcyjne Sporcik ze sztucznej nawierzchni{{odn|Studium...|2019|s=57}}.
Obiekty sportowo-rekreacyjnie w swoim zarządzie ma również Siemianowicka Spółdzielnia Mieszkaniowa. Są to m.in.
== Opieka zdrowotna ==
[[Plik:Siemianowice Śląskie - Szpital Miejski 01.jpg|thumb|Szpital Miejski w Siemianowicach Śląskich przy [[Ulica 1 Maja w Siemianowicach Śląskich|ulicy 1 Maja]]]]
Początki zorganizowanej opieki zdrowotnej na obszarze Siemianowic Śląskich sięgają 1858 roku, kiedy to założono [[Górnośląska Spółka Bracka|Spółkę Bracką]] górników siemianowickich kopalń. Grunt pod szpital został zakupiony w 1866 roku. Szpital Spółki Brackiej został oddany do użytku 1 listopada 1868 roku{{odn|Halor|2000|s=182}}. W 1900 roku szpital górniczy rozbudowano{{odn|Halor|2000|s=185}}. W latach międzywojennych na terenie Siemianowic działały szpital Spółki Brackiej oraz zakład leczniczy huty „Laura”. W sumie w mieście znajdowało się 200 łóżek szpitalnych{{odn|Rechowicz|1969|s=297}}. W 1945 roku otwarto szpital nr 2 w dawnym szpitalu hutniczym, posiadający wówczas 80 łóżek{{odn|Rechowicz|1969|s=298}}. W 1947 roku w gmachu przy obecnej [[Ulica Jana Pawła II w Siemianowicach Śląskich|ulicy Jana Pawła II]] zlokalizowano oddział położniczy dla [[Powiat katowicki|powiatu katowickiego]]. Obecnie jest on siedzibą Centrum Leczenia Oparzeń{{odn|Halor|2000|s=185}}, otwartego w 1998 roku w adaptowanym do tego celu gmachu oddziału ginekologiczno-położniczego Szpitala Miejskiego nr 1{{odn|Halor|2000|s=190}}.
Do 1950 roku prócz jednej wówczas istniejącej powstały trzy nowe przychodnie rejonowe, a w 1957 roku otwarto dwie następne przychodnie zakładowe. W 1968 roku w Siemianowicach Śląskich obsługiwało 113 lekarzy (w tym 28 dentystów), 28 dyplomowanych farmaceutów i 185 pielęgniarek. W tym samym czasie funkcjonowało 5 poradni rejonowych oraz 12 specjalistycznych, a także 6 aptek{{odn|Rechowicz|1969|s=299}}.
Siemianowicki Szpital Miejski powstał na bazie szpitali, które uruchomiono w latach międzywojennych. Szpital nr 1 przy ul. Jana Pawła II 1a – powstał na bazie szpitala Spółki Brackiej, Szpital Miejski przy [[Ulica 1 Maja w Siemianowicach Śląskich|ul. 1 Maja]] 9 – na bazie zakładu leczniczego ówczesnej huty „Laura”(późniejsza [[Huta Jedność|Huta „Jedność”]]){{odn|Rechowicz|1969|s=297}}. W mieście znajduje się również jedna z najnowocześniejszych w [[Europa|Europie]] i najnowocześniejsza w [[Polska|Polsce]] klinika leczenia oparzeń, która powstała w [[Budynek szpitala Spółki Brackiej w Siemianowicach Śląskich|zabytkowym budynku szpitala Spółki Brackiej]], tuż obok Szpitala Miejskiego{{odn|Halor|2000|s=182}}.
== Przypisy ==
Linia 930 ⟶ 881:
* {{Cytuj | odn = tak | autor = [[Antoni Halor]] | tytuł = Przewodnik siemianowicki. Wędrówki po mieście i okolicy | wydanie = pierwsze | miejsce = Siemianowice Śląskie | wydawca = Urząd Miasta Siemianowice Śląskie | data = 2000 | isbn = 83-913068-1-X | język = pl}}
* {{Cytuj | odn = tak | autor = Jakub Halor | tytuł = Zarys historii dróg żelaznych w Siemianowicach Śląskich | url = https://muzeum.siemianowice.pl/media/2972/siemianowicki-rocznik-muzealny-nr-7.pdf | czasopismo = Siemianowicki Rocznik Muzealny | numer = 7 | miejsce = Siemianowice Śląskie | wydawca = Muzeum Miejskie w Siemianowicach Śląskich | data = 2008 | issn = 1644-8154 | język = pl}}
* {{Cytuj | odn = {{odn/id|Opis...|2003}} | tytuł = Opis istniejącego stanu poszczególnych elementów środowiska. Etap I programu ochrony środowiska zgodnie z wymaganiami ustawy Prawo ochrony środowiska wraz z programem gospodarki odpadami dla miasta Siemianowice Śląskie | url = http://www.um.siemianowice.pl/glowna/ekologia/ochrona_01.pdf | opublikowany = www.um.siemianowice.pl | data = 2003 | język = pl | archiwum = https://web.archive.org/web/20211101151907/http://www.um.siemianowice.pl/glowna/ekologia/ochrona_01.pdf | zarchiwizowano = 2021-11-01}}
* {{Cytuj | odn = {{odn/id|Opracowanie...|2019}} | tytuł = Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe na potrzeby studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Siemianowice Śląskie | url = https://bip.msiemianowicesl.finn.pl/res/serwisy/pliki/21459898?version=1.0 | miejsce = Siemianowice Śląskie | data = 2019 | język = pl}}
* {{Cytuj | odn = tak | autor = Małgorzata Pędzińska | tytuł = Gminny Program Opieki nad Zabytkami Siemianowic Śląskich do 2022 roku | miejsce = Siemianowice Śląskie | data = 2019 | opis = Załącznik Nr 1 do uchwały Nr 170/2019 Rady Miasta Siemianowic Śląskich z dnia 19 grudnia 2019 r. | język = pl |url = https://bip.msiemianowicesl.finn.pl/res/serwisy/pliki/22884984?version=1.0}}
Linia 936 ⟶ 887:
* {{Cytuj | odn = tak | tytuł = Siemianowice. Zarys rozwoju miasta | redaktor = [[Henryk Rechowicz]] | miejsce = Katowice | wydawca = Śląski Instytut Naukowy w Katowicach. Wydawnictwo „Śląsk” | data = 1969 | język = pl}}
* {{Cytuj | odn = {{odn/id|Studium...|2019}} | tytuł = Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Siemianowice Śląskie | url = https://bip.msiemianowicesl.finn.pl/res/serwisy/bip-siemianowicesl/komunikaty/_046_360049.pdf?version=3.0 | miejsce = Siemianowice Śląskie | data = 2019 | opis = Załącznik do Uchwały nr 74/2019 Rady Miasta Siemianowic Śląskich z dnia 23 maja 2019 r. w sprawie uchwalenia zmiany „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Siemianowice Śląskie” | język = pl}}
{{Miasta województwa śląskiego}}
| |||