Marinha do Brasil
Marinha do Brasil – marynarka wojenna Brazylii odpowiedzialna za prowadzenie operacji morskich na Atlantyku, istnieje od uzyskania przez kraj niepodległości od Portugalii w 1822.
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Siły zbrojne | |
| Data utworzenia |
1822 |
| Prefiks |
(brak) |
| Bandera |
|
| Proporzec |
|
W 2012 roku posiadła około 100 okrętów i 85 statków powietrznych. W 2000 roku odkupiono od Francji lotniskowiec „Foch” (wszedł do służby jako „São Paulo”), a główne okręty stanowiło sześć brytyjskich fregat typu Niterói i pięć niemieckich okrętów podwodnych typu 209. Dawniej marynarka wykorzystywała także lotniskowiec typu Colossus oraz cztery amerykańskie fregaty typu Garcia. W 2011 roku w Brazylii rozpoczęto budowę pierwszego z czterech nowych okrętów podwodnych typu Scorpène[1], w 2012 zakupiono też trzy wyprodukowane w Wielkiej Brytanii duże patrolowce typu Port of Spain[2].
W ubiegłych latach ze służby wycofano dwie fregaty rakietowe typu 22: w 2004 roku „Dodswortha”, a w 2015 roku „Bosísio”[3], a w 2016 i 2017 dwie korwety rakietowe typu Inhaúma. Z powodu braku funduszy na remont w 2017 roku podjęto decyzję o wycofaniu ze służby lotniskowca A12 São Paulo do 2020[4]. W jego miejsce pozyskano 20-letni ex-brytyjski śmigłowcowiec HMS „Ocean”, na którym banderę podniesiono 29 czerwca 2018 pod nazwą PHM (Porta-Helicópteros Multipropósito) Atlântico (A140)[5].
Historia
edytujXIX wiek
edytujMarynarka Brazylii została utworzona na początku XIX wieku z pomocą metropolii kolonialnej – Portugalii, gdy portugalska rodzina królewska przeniosła się do Brazylii, tworząc Zjednoczone Królestwo[6]. Następnie Brazylia ogłosiła w 1822 roku niepodległość jako Cesarstwo Brazylii. W połowie XIX wieku miała silną jak na Amerykę Południową marynarkę składającą się z żaglowych i parowych okrętów wielkości fregat i korwet[6]. Marynarka brazylijska odegrała istotną rolę w wojnie, działając na wielkich rzekach podczas wojny z Paragwajem w latach 1865-1870, poczynając od bitwy u ujścia Riachuelo na Paranie[7]. Potrzeba walki z umocnieniami paragwajskimi spowodowała, że Brazylia nabyła lub zbudowała do końca wojny aż 11 przybrzeżnych okrętów pancernych (w tym pięć zamówionych pierwotnie w Europie przez Paragwaj) i sześć monitorów rzecznych typu Para[7].
Po wojnie paragwajskiej flota zyskała duży prestiż, lecz budowano niewiele nowych okrętów[7]. Do czasu obalenia cesarstwa i proklamowania republiki w 1889 roku wzbogaciła się o dwa pełnomorskie pancerniki wieżowe („Riachuelo” i „Aquidaban”), trzy pancerniki przybrzeżne i nieliczne mniejsze okręty, w tym torpedowce[8]. Na początku lat 90. zbudowano pierwsze nieliczne krążowniki pancernopokładowe[9]. Reputację floty podważył jej zbrojny bunt antyrządowy w latach 1893–94, zakończony stłumieniem[6]. Po nim w połowie lat 90. zamówiono z większych okrętów tylko dwa niewielkie pancerniki obrony wybrzeża typu Deodoro i jeden krążownik[8].
Lata 1900–1945
edytujDopiero w 1904 roku, w związku ze wzbogaceniem kraju, Brazylia uchwaliła nowy program rozbudowy floty[10]. W jego wykonaniu przede wszystkim zbudowano w 1910 roku w Wielkiej Brytanii dwa pancerniki najnowszej generacji drednotów typu Minas Gerais, na krótko będąc najpotężniejszymi okrętami tej klasy na świecie[10]. Zbudowano też w Europie dwa szybkie krążowniki zwiadowcze typu Bahia, dziesięć niszczycieli (typu Para) i trzy okręty podwodne[10]. Pociągnęło to za sobą regionalny wyścig zbrojeń i wzmocnienie marynarki argentyńskiej i następnie chilijskiej[11].
22 listopada 1910 roku doszło do kilkudniowego buntu na pokładach głównych okrętów, z powodów społecznych i ekonomicznych, który znowu przyhamował rozwój marynarki[10]. Zrezygnowano wówczas z trzeciego, jeszcze większego pancernika, który sprzedano na etapie budowy[10]. Brazylia początkowo była neutralna podczas I wojny światowej, lecz pod jej koniec 24 października 1917 roku przyłączyła się do wojny po stronie ententy[10]. Jej krążowniki i niszczyciele operowały u wybrzeży północno-zachodniej Afryki, a pancerniki miały być wysłane do Wielkiej Brytanii, ale nie ukończyły remontu przed końcem wojny[10]. Liczebność marynarki po wojnie sięgnęła 10 tysięcy ludzi[10].
Po I wojnie światowej w marynarce Brazylii zaczęły odciskać się amerykańskie wpływy szkoleniowe i organizacyjne[12]. W latach 20. z bardziej wartościowych okrętów zakupiono jednak tylko niszczyciel z demobilu brytyjskiego oraz zbudowany we Włoszech okręt podwodny „Humaita”[12]. Najsilniejszą flotą w Ameryce Południowej stała się wówczas marynarka Argentyny, mimo to plany wypożyczenia Brazylii sześciu starszych niszczycieli amerykańskich w 1937 roku spotkały się z protestem Argentyny przeciw naruszaniu równowagi sił[13]. Dopiero pod koniec lat 30. Brazylia zakupiła trzy mniejsze okręty podwodne w zamian za wycofane stare, oraz podjęła budowę we własnych stoczniach sześciu niewielkich stawiaczy min i trzech niszczycieli typu Marcílio Dias według projektu amerykańskiego, ukończonych podczas II wojny światowej[12]. Zamówiono także w Wielkiej Brytanii sześć niszczycieli typu H, nie dostarczonych jednak z powodu wybuchu wojny[12]. Zamiast nich Brazylia podjęła budowę sześciu niszczycieli typu Acre, ukończoną dopiero po wojnie[12].
31 sierpnia 1942 roku Brazylia przystąpiła do II wojny światowej po stronie aliantów. Jej marynarka była używana głównie do patrolowania i eskorty konwojów na południowym Atlantyku, ale także brała udział w kampanii afrykańskiej i włoskiej[12]. Do 1943 roku USA przekazały jej 16 ścigaczy okrętów podwodnych typów PS i SC, a w latach 1944-45 osiem niszczycieli eskortowych typu DET[12]. Największą stratą był stary krążownik „Bahia”, który zatonął na skutek wybuchu 4 lipca 1945 roku[12].
Po II wojnie światowej
edytujPo wojnie, dzięki okrętom nabytym od sojuszników i nowo zbudowanym niszczycielom, marynarka Brazylii zrównała się z marynarką Argentyny. W 1951 roku Brazylia kupiła dwa amerykańskie krążowniki lekkie typu Brooklyn budowy przedwojennej (takie same pary okrętów nabyły w tym czasie też Argentyna i Chile)[14]. W 1956 roku Brazylia jako pierwsza w Ameryce Południowej nabyła od Wielkiej Brytanii lotniskowiec: „Minas Gerais” (typu Colossus), z tym że osiągnął on gotowość po modernizacji w połowie lat 60, nieco później po argentyńskim „Independencia”[15].
Okręty
edytuj- Lotniskowce (1)
- Fregaty (6)
- Okręty podwodne (5)
- Korwety (3)
- Okręty desantowe (4)
Okręt desantowy typu Newport (1)
Okręty desantowe typu Round Table (2)
Okręty desantowe typu Foudre (1)
- Niszczyciele min (6)
- Okręty patrolowe (40)
Okręty patrolowe typu Macaé (3)
Korwety typu Imperial Marinheiro (1)
Aviação Naval Brasileira (lotnictwo morskie)
edytuj| Samolot | Typ | Wersja | Oznaczenie | Liczba[16] | Uwagi |
|---|---|---|---|---|---|
| samolot szturmowy | A-4KU TA-4KU |
AF-1B AF-1C |
18 3 |
W 1998 od Kuwejtu odkupiono 23 sztuki (poamerykańskie A-4M), lokalnie Falcão. Embraer zmodernizuje dziewięć AF-1B i trzy AF-1C do wersji A-4BR[17]. 26 lipca 2016 roku zderzyły się dwa samoloty AF-1B, jeden został uszkodzony, a drugi – utracony[18]. Wycofane jako samoloty pokładowe wraz z lotniskowcem „São Paulo”. | |
| samolot transportowy | C-1A | KC-2 | 0 | W 2010 odkupiono 6 sztuk (2 kolejne na części) do zaopatrywania lotniskowca, 4 modernizowane do wersji latającej cysterny KC-2 Turbo Trader z nowymi silnikami, dostawy 2018-2019. Wycofane jako samoloty pokładowe wraz z lotniskowcem „São Paulo”. | |
| śmigłowiec ZOP/SAR | SH-3D ASH-3H |
SH-3D SH-3A |
4 3 |
||
| śmigłowiec ZOP | Mk.21 Mk.21A |
AH-11 SAH-11 |
8 4 |
||
| śmigłowiec ZOP | S-70B | MH-16 | 6 | ||
| śmigłowiec użytkowy | HB 350B HB 355 |
UH-12 UH-13 |
19 9 |
Wersja jedno- i dwusilnikowa AS350/AS355, lokalna nazwa Esquilo. | |
| śmigłowiec wielozadaniowy | AS332F1 | UH-14 | 5 | ||
| śmigłowiec wielozadaniowy | AS532 | UH-14 | 2 | ||
| śmigłowiec wielozadaniowy | EC725 | UH-15 | 1 | zamówiono 15 | |
| śmigłowiec szkolny | 206B3 | IH-6B | 17 |
Przypisy
edytuj- ↑ Ruszyła budowa Scorpene w Brazylii [online], altair.com.pl, 23 lipca 2011 [dostęp 2012-05-29] [zarchiwizowane z adresu 2012-07-17] (pol.).
- ↑ Patrolowce dla Brazylii [online], altair.com.pl, 3 stycznia 2012 [dostęp 2012-05-29] [zarchiwizowane z adresu 2012-04-13] (pol.).
- ↑ Łukasz Golowanow, Brazylia sprzedaje starą fregatę [online], konflikty.pl, 4 października 2015 [dostęp 2016-11-24].
- ↑ Demobilizacja lotniskowca São Paulo. Altair, 19 lutego 2017.
- ↑ PHM Atlântico w linii. Altair, 3 lipca 2018.
- ↑ a b c Conway’s All the world’s fighting ships 1860–1905 1979 ↓, s. 405-406
- ↑ a b c Nikołaj Mitiuckow. Pierwsze pancerniki Brazylii. „Okręty Wojenne”. Nr 1/2011. XVIII (105), s. 8-17, styczeń – luty 2011. Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X.
- ↑ a b Conway’s All the world’s fighting ships 1860–1905 1979 ↓, s. 406-411.
- ↑ Conway’s All the world’s fighting ships 1860–1905 1979 ↓, s. 406-410.
- ↑ a b c d e f g h Conway’s All the world’s fighting ships 1906–1921 1985 ↓, s. 403-406
- ↑ Conway’s All the world’s fighting ships 1906–1921 1985 ↓, s. 400, 407.
- ↑ a b c d e f g h Conway’s All the world’s fighting ships 1922–1946 1980 ↓, s. 416-418
- ↑ Conway’s All the world’s fighting ships 1922–1946 1980 ↓, s. 419.
- ↑ Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 1995 ↓, s. 6, 31, 50.
- ↑ Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 1995 ↓, s. 5, 29-31.
- ↑ World Air Forces 2013, 11 grudnia 2012, flightglobal.com. flightglobal.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-13)]. Dostęp: 2012-12-15
- ↑ Maciej Hypś, Postępy modernizacji brazylijskich A-4 [online], konflikty.pl, 27 maja 2015.
- ↑ Łukasz Golowanow, Katastrofa brazylijskiego Skyhawka [online], konflikty.pl, 30 lipca 2016.
Bibliografia
edytuj- Conway’s All the world’s fighting ships 1860–1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene Kolesnik (red.). Londyn: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 0-85177-133-5. (ang.).
- Conway’s All the world’s fighting ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). Londyn: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
- Conway’s All the world’s fighting ships 1922–1946. Robert Gardiner, Roger Chesneau (red.). London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
- Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).