Car-bomba
Car-bomba (ros. Царь-бомба, ozn. AN602[1] lub RDS-220[2]) – największa dotąd zdetonowana lotnicza bomba wodorowa. Jej moc według źródeł amerykańskich wynosiła około 58 megaton, według źródeł rosyjskich (dostępnych po 1992 roku) 50 megaton. Była to bomba termojądrowa, zbudowana i zdetonowana przez Związek Radziecki. Zdetonowano ją 30 października 1961 roku w archipelagu Nowej Ziemi (73°51'N 54°30'E), położonym na Oceanie Arktycznym. 27-tonowa bomba zrzucona była przez specjalnie do tego celu przystosowany samolot Tupolew Tu-95W.
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ |
swobodnie opadająca |
| Przeznaczenie | |
| Historia | |
| Data konstrukcji |
1961 |
| Dane techniczne | |
| Długość |
8 m |
| Średnica |
2,1 m |
| Masa |
27 ton |
| Równoważnik trotylowy |
50–58 Mt (zależnie od źródła) |
Historia
Bombę wykonano na specjalne polecenie Nikity Chruszczowa jedynie w celu demonstracji siły. W ośrodku Arzamas-16 zaprojektował i skonstruował ją zespół pod kierownictwem Julija Charitona, z udziałem między innymi Andrieja Sacharowa. Przygotowania do konstrukcji bomby wodorowej trwały w zasadzie od końca lat 40. XX wieku, ale ostateczny etap – w związku z jesiennym zjazdem partii komunistycznej, na którym Chruszczow chciał zameldować o eksperymencie – trwał zaledwie cztery miesiące. Działając pod presją czasu, zespół wybrał sprawdzone wcześniej rozwiązania bazujące na konfiguracji Tellera-Ulama.
W pierwotnych założeniach była to trzystopniowa bomba o mocy 100 Mt. Ostatecznie została zmodyfikowana przez zastąpienie ołowiem warstw uranu oddzielających poszczególne stopnie, dzięki czemu ograniczono jej moc do 50 Mt i bardzo mocno zmniejszono opad promieniotwórczy po wybuchu, gdyż ok. 97% energii wybuchu pochodziło z reakcji termojądrowej[3][4].
Konstrukcja
Jako środek przenoszenia zastosowano największy w tym czasie bombowiec strategiczny Tu-95. Ze względu na gabaryty ładunku samolot musiał zostać specjalnie przystosowany do jego podwieszenia. Car-bomba została zrzucona z wysokości 10 500 m na specjalnym spadochronie nylonowym (ważącym niemal 800 kg); detonacja nastąpiła na wysokości 4000 m. Kula ognista miała promień około 4000 m i niemal dosięgła powierzchni ziemi. Mimo zmniejszenia mocy bomby część skalistych wysepek, w pobliżu których dokonano detonacji, wyparowała, a sam wybuch był odczuwalny nawet na Alasce. O sile wybuchu świadczy fakt, iż fala sejsmiczna nim wywołana (rejestrowana przez sejsmografy) okrążyła Ziemię trzy razy, oraz to, że był on widoczny z odległości prawie 900 km. Promieniowanie cieplne było w stanie spowodować oparzenia trzeciego stopnia w odległości 100 km od miejsca eksplozji. Grzyb atomowy miał około 60 km wysokości i 30–40 km średnicy.
Czas przemian jądrowych wynosił 39 nanosekund, wydzieliło się w nich 2,1×1017 J energii, co daje moc średnią 5,4×1024 W – równą w przybliżeniu 1% mocy wydzielanej na powierzchni Słońca[5]. Szacuje się także, że energia ta była dziesięciokrotnie większa niż łączna energia wszystkich bomb użytych podczas II wojny światowej i była nieco większa od energii, która zostałaby wytworzona przy anihilacji 2,3 kg materii.
Car-bomba miała znaczenie tylko polityczne (element odstraszania) oraz do pewnego stopnia badawcze. Gigantyczna masa (27 ton) czyniła ją w zasadzie bezużyteczną, jeśli chodzi o zastosowanie praktyczne.
Nazwa bomby
Nazwa bomby została utworzona przez analogię do innych słynnych osiągnięć rosyjskiej myśli technicznej:
- Car-kołokoł – największy na świecie dzwon
- Car-puszka (1586) – największa w historii armata ładowana od przodu
- Car-tank – ogromny prototypowy rosyjski pojazd opancerzony.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Tsar Bomba – King of the Bombs – 57,000,000 Tonnes of TNT. wweapons.blogspot.com, 5 października 2011. [dostęp 2012-05-13]. (ang.).
- ↑ Big Ivan, The Tsar Bomba (“King of Bombs”). nuclearweaponarchive.org, 3 września 2007. [dostęp 2012-05-13]. (ang.).
- ↑ Big Ivan, The Tsar Bomba (“King of Bombs”). The World's Largest Nuclear Weapon [online], www.nuclearweaponarchive.org, 3 września 2007 [dostęp 2020-10-03] (ang.).
- ↑ The monster atomic bomb that was too big to use [online], BBC, 16 sierpnia 2017 [dostęp 2020-10-03] (ang.).
- ↑ Krzysztof Jahn: Parametry fizyczne i budowa Słońca. [dostęp 2011-09-08].