Żołna wschodnia: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m →Linki zewnętrzne: kat. |
|||
(Nie pokazano 26 wersji utworzonych przez 13 użytkowników) | |||
Linia 1:
{{Zwierzę infobox
|nazwa zwyczajowa = Żołna wschodnia
|
|
|zoolog = [[John Latham (ornitolog)|Latham]], 1801
|okres istnienia =
|grafika =
|opis grafiki = Podgatunek ''ceylonicus'', [[Sri Lanka]]
|typ = [[strunowce]]
Linia 11:
|gromada = [[ptaki]]
|podgromada = [[Neornithes]]
|
|rząd = [[kraskowe]]
|rodzina = [[żołny]]
|rodzaj = ''[[Merops]]''
|gatunek =
|synonimy =
* ''Merops viridis''{{r|wym}}
* ''Merops aegyptius''{{r|wym}}
* ''Merops torquatus''{{r|wym}}
* ''Merops cyanophrys'' <small>(Cabanis & Heine, 1860)</small>
|mapa występowania = Merops orientalis distribution.PNG▼
* ''Merops viridissimus'' <small>Swainson, 1837</small>
|status IUCN = LC
|IUCN id =
▲ |mapa występowania = Merops orientalis distribution.PNG
|opis mapy występowania = Zasięg występowania w ujęciu systematycznym obejmującym tylko 4 podgatunki
|wikispecies = Merops orientalis
|commons = Category:Merops orientalis
}}
'''Żołna wschodnia''' (''Merops orientalis'') – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny [[żołny|żołn]] (Meropidae). Ma bardzo szeroki zasięg występowania, rozciągający się w [[Afryka|Afryce]] od [[Egipt]]u po [[Sudan Południowy]] (na tym kontynencie głównie [[
[[Plik:MeropsOrientalis.svg|thumb|240px|Porównanie osobnika dorosłego, młodocianego oraz jednego z podgatunków - ''cyanophrys'']]▼
[[Plik:Bee-eaters-01.jpg|thumb|240px|Para żołn wschodnich, [[Koczin]], [[Indie]]]]▼
▲'''Żołna wschodnia''' (''Merops orientalis'') – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny [[żołny|żołn]]. Ma bardzo szeroki zasięg występowania, rozciągający się w [[Afryka|Afryce]] od [[Egipt]]u po [[Sudan Południowy]] (na tym kontynencie głównie [[Sahel (region geograficzny)|Sahel]]), w [[Azja|Azji]] od [[Bliski Wschód|Bliskiego Wschodu]] poprzez [[Półwysep Arabski]] po [[Wietnam]] i [[Kambodża|Kambodżę]]. Niezagrożona wyginięciem.
== Taksonomia ==
[[Plik:African Green Bee-eater, Dagana, Senegal 1.jpg|lewo|mały|Żołna szmaragdowa często uznawana jest za osobny gatunek ''M. viridissimus'']]
[[Plik:Arabian Green Bee-eater (Merops cyanophrys), Israel.jpg|mały|lewo|Żołna niebieskolica także bywa uznawana za osobny gatunek (''M. cyanophrys'')]]
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami [[Binominalne nazewnictwo gatunków|nazewnictwa binominalnego]] opisał [[John Latham (ornitolog)|John Latham]] w roku 1801. Nadał mu uznawaną obecnie przez [[Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny|IOC]] nazwę ''Merops orientalis''. [[Holotyp]] pochodził z [[Imperium Marathów]] (obecnie część [[Indie|Indii]]){{r|hbwa|oryg|oryg2}}.
W tradycyjnym ujęciu systematycznym do ''Merops orientalis'' zalicza się 8 lub 9 [[Podgatunek|podgatunków]] – np. w wydanym w 2003 roku 6. tomie ''[[Handbook of the Birds of the World]]'' wyróżniono ich 8{{r|hbw6}}; dziewiąty podgatunek ''ceylonicus'' bywał uznawany za synonim [[Podgatunek nominatywny|podgatunku nominatywnego]]{{r|hbw6|botw}}. Tradycyjne ujęcie systematyczne do tej pory stosują autorzy ''Kompletnej listy ptaków świata''{{r|Mielczarek&Kuziemko}}. Coraz większą popularność zyskuje jednak nowsze ujęcie systematyczne, w którym do ''Merops orientalis'' należą tylko cztery azjatyckie podgatunki, a pozostałe wyodrębniane są do dwóch osobnych gatunków: dwa podgatunki z Półwyspu Arabskiego (''cyanophrys'' i ''muscatensis'') jako ''Merops cyanophrys'', a podgatunki afrykańskie (''viridissimus'', ''flavoviridis'' i ''cleopatra'') jako ''Merops viridissimus''{{r|hbwa|botw|ioc|hbwcheck7}}.
Proponowany podgatunek ''nadjanus'' włączony jest w ''muscatensis''{{r|hbw6}}.
== Podgatunki i zasięg występowania ==
* '''żołna szmaragdowa'''{{r|Mielczarek&Kuziemko}} – ''M. o. viridissimus'' <small>Swainson, 1837</small> – [[Senegal]] do północnej i centralnej [[Etiopia|Etiopii]]
* ''M. o.
* ''M. o.
* '''żołna niebieskolica'''{{r|Mielczarek&Kuziemko}} – ''M. o.
* ''M. o.
* ''M. o. beludschicus'' <small>Neumann, 1910</small> – południowy [[Iran]] do północno-zachodnich Indii
* '''żołna wschodnia'''{{r|Mielczarek&Kuziemko}} – ''M. o. orientalis'' <small>Latham, 1801</small> – zachodnie Indie na wschód do [[Bangladesz]]u
* ''M. o. ceylonicus'' <small>Whistler, 1944</small> – [[Sri Lanka]]
* ''M. o. ferrugeiceps'' <small>Anderson, 1879</small> – północno-wschodnie Indie do południowo-centralnych [[
Środowisko życia stanowią obszary zalesione z porozrzucanymi drzewami i krzewami, w okolicach strumieni lub wybrzeży. Spotykany również w obszarach pustynnych z [[akacja]]mi i [[daktylowiec właściwy|daktylowcami]], na wydmach i niedaleko ogrodów{{r|o-b}}. Występuje na wysokości do
== Morfologia ==
▲[[Plik:MeropsOrientalis.svg|thumb|240px|Porównanie osobnika
Długość ciała wynosi 26-28 cm, z czego około 10 cm stanowi ogon. Rozpiętość ciała waha się między 29 i 30 cm, zaś masa ciała to 15-20 g{{r|o-b}}. Dla dorosłego samca z Egiptu pozostałe wymiary są następujące: dziób około 2,4 cm, skrzydło 9,2 cm, środkowe sterówki 13,5 cm (pozostałe 7,4 cm), skok 1,1 cm. U ''beludschicus'' sterówki (nieśrodkowe) mają około 6 cm{{r|o-b}}. U osobników dorosłych wierzch ciała intensywnie zielony, zaś czoło, wierzch głowy i górna część grzbietu mają barwę rudozłotą. Niższa część grzbietu, kuper i bardziej wewnętrzne lotki II rzędu szarozielone lub zielononiebieskie. Lotki I rzędu na wewnętrznych chorągiewkach rude, zaś na zewnętrznych intensywnie zielone. Lotki II rzędu z wyjątkiem tych najbliższych tułowia posiadają czarne plamy na końcu. Sterówki matowozielone, dwie środkowe silnie wydłużone, obrzeżenia chorągiewek wewnętrznych rudawe. Spód ciała jasnozielony. Występuje czarna półobroża na gardle i czarny pasek biegnący przez oko. Pod przepaską przez oczy biegnie jasnoniebieski pasek. Gardło i brzuch posiadają niebieski lub niebieskozielony odcień. Dziób czarniawy, tęczówka szkarłatna, nogi i stopy ołowianoszare. Samice różnią się jedynie brakiem barwy niebieskiej na spodzie ciała oraz węższym niebieskim paskiem pod okiem{{r|wym}}. U osobników młodocianych brak półobroży, są również bardziej matowe i jaśniejsze, od spodu niemal białe{{r|o-b}}.▼
▲[[Plik:Bee-eaters-01.jpg|thumb|240px|Para żołn wschodnich, [[Koczin]], [[Indie]]]]
▲Długość ciała wynosi
== Behawior ==
[[Theodor von Heuglin]] pisał o afrykańskich przedstawicielach żołny wschodniej, że w grupach rodzinnych lub w parach przesiadują w zaroślach [[trojeść|trojeści]] (''Asclepias''). Natomiast [[Thomas Caverhill Jerdon|T.C. Jerdon]], odnosząc się do osobników z Indii, opisał gatunek następująco:
{{Cytat
}}▼
Niekiedy również pożywienie zbiera z gałęzi{{r|wym}}. Wśród zdobyczy
== Lęgi ==
Okres lęgowy trwa od marca do czerwca, zależnie od regionu nawet do sierpnia. W Afryce i na Półwyspie Arabskim występują pojedyncze gniazda, w Indiach odnotowuje się luźne kolonie, większe w [[Mjanma|Mjanmie]] i [[Pakistan]]ie
Gniazdo mieści się w zagłębieniu w ziemi wykopanym przez oba ptaki z pary, w afrykańskiej części zasięgu w płaskiej ziemi lub niskim zboczu, zaś w pozostałych partiach w skarpie. Tunel ma długość
Zniesienie liczy
== Status zagrożenia ==
W [[Czerwona księga gatunków zagrożonych|Czerwonej księdze gatunków zagrożonych]] [[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN)]] od 2014 roku stosowane jest ujęcie systematyczne, w którym [[takson]] ten podzielony został na trzy gatunki. IUCN każdy z nich zalicza do kategorii [[gatunek najmniejszej troski|najmniejszej troski]] (LC, ''Least Concern''){{r|iucn|iucn2|iucn3}}. Całkowita populacja nie jest znana, lecz prawdopodobnie ma trend wzrostowy{{r|iucn|iucn2|iucn3}}.
<references>
<ref name="
<ref name="
<ref name="hbw6">{{cytuj książkę | tytuł = Handbook of the Birds of the World | tom =
<ref name=hbwa>{{cytuj | url = https://www.hbw.com/species/asian-green-bee-eater-merops-orientalis | autor = H. Fry, E. de Juana, P. Boesman, G.M. Kirwan | data = 2020 | tytuł = <em>Asian Green Bee-eater</em> (Merops orientalis) | praca = del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). <em>Handbook of the Birds of the World Alive</em> | opublikowany = Lynx Edicions, Barcelona | archiwum = http://archive.is/DmYrn | zarchiwizowano = 2020-05-10}}</ref>
<ref name="wym">{{cytuj książkę | url = http://www.biodiversitylibrary.org/page/37202506#page/235/mode/1up | tytuł = A history of the birds of Europe : including all the species inhabiting the western palaearctic region | autor = Henry Eeles Dresser | strony = 171 | rok = 187-1781 | tom = 5}}</ref>▼
<ref name=hbwcheck7>{{cytuj | url = http://datazone.birdlife.org/userfiles/file/Species/Taxonomy/Handbook%20of%20the%20Birds%20of%20the%20World%20and%20BirdLife%20International%20Digital%20Checklist%20of%20the%20Birds%20of%20the%20World_Version_7.pdf | autor = * HBW and BirdLife International | data = grudzień 2022 | tytuł = Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 7 | data dostępu = 2023-09-20}}</ref>
<ref name="pdf">{{cytuj pismo | url = http://www.idosi.org/wjz/wjz4%283%292009/2.pdf | tytuł = Observations on Nest-sites, Eggs and Nestling Growth Patterns of the Small Bee-eater ''Merops orientalis'' L. in India | autor = Asokan ''et al.'' | czasopismo = World Journal of Zoology | wolumin = 4 | wydanie = 3 | rok = 2009 | strony = 163-168 | issn = 1817-3098}}</ref>▼
<ref name="ioc">{{Cytuj | url = https://www.worldbirdnames.org/bow/todies/ | tytuł = IOC World Bird List (v13.2) | autor = F. Gill, D. Donsker , P. Rasmussen (red.) | język = en | data dostępu = 2023-09-20}}</ref>
▲}}
<ref name="iucn2">{{IUCN|id=22725894|nazwa=Merops cyanophrys |data dostępu=2023-09-20}}</ref>
<ref name="iucn3">{{IUCN|id=22725888|nazwa=Merops viridissimus |data dostępu=2023-09-20}}</ref>
<ref name="Mielczarek&Kuziemko">Systematyka i nazwy polskie za: {{cytuj |autor = P. Mielczarek, M. Kuziemko |url = http://listaptakow.eko.uj.edu.pl/nonpasserines3.html#Meropidae |tytuł = Rodzina: Meropidae Rafinesque, 1815 – żołny – Bee-eaters (wersja: 2023-04-08)|opublikowany = Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego |praca = Kompletna lista ptaków świata |data dostępu = 2023-09-20}}</ref>
<ref name="oryg">{{Cytuj | autor = J. Latham | tytuł = Supplementum Indicis ornithologici, sive systematis ornithologiae | url = https://www.biodiversitylibrary.org/item/313412#page/39/mode/1up | data = [1801] | s = xxxiii | język = la}}</ref>
<ref name="oryg2">{{Cytuj | autor = J. Latham | tytuł = Supplement II to the General synopsis of birds | url = https://www.biodiversitylibrary.org/item/103837#page/174/mode/1up | data = 1801 | s = 152.7 | język = en}}</ref>
▲<ref name="wym">{{cytuj książkę | url =
▲<ref name="pdf">{{cytuj
</references>
== Linki zewnętrzne ==
* {{Cytuj | url = https://ebird.org/species/grnbee3 | tytuł = <em>Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy (4 podgatunki azjatyckie)</em> | praca = eBird | opublikowany = Cornell Lab of Ornithology | język = en}}
* {{Cytuj | url = https://ebird.org/species/grnbee2 | tytuł = <em>Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy – żołna niebieskolica</em> M. (o.) cyanophrys | praca = eBird | opublikowany = Cornell Lab of Ornithology | język = en}}
* {{Cytuj | url = https://ebird.org/species/grnbee1 | tytuł = <em>Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy – żołna szmaragdowa</em> M. (o.) viridissimus | praca = eBird | opublikowany = Cornell Lab of Ornithology | język = en}}
{{Kontrola autorytatywna}}
[[Kategoria:Żołny]]
[[Kategoria:Ptaki Afryki]]
[[Kategoria:Ptaki Azji]]
[[Kategoria:Taksony opisane przez Johna Lathama]]
[[Kategoria:Gatunki i podgatunki zwierząt nazwane w 1801 roku]]
|