Tuber

Grzyby podziemne. Pod powierzchnią ziemi wytwarzają bulwiaste owocniki (askokarpy), z widocznym po przekrojeniu labiryntowym wzorem obłoczni (hymenium). Okrywy askokarpów są gładkie lub brodawkowane. Zarodniki trufli (askospory), wytwarzane w ilości po 1–6 w każdym worku, są okrągławe lub eliptyczne, zabarwione żółtobrązowawo, o powierzchni siatkowatej lub kolczastej^[4][5].

Grzyby mikoryzowe. Wytwarzanie owocników pod ziemią ma zalety i wady. Zaletą jest to, że nie są tak narażone na czynniki atmosferyczne, pasożyty i niszczenie ich przez zwierzęta. Wadą jest utrudnienie rozsiewania się zarodników. Młode owocniki są bezwonne, podczas dojrzewania wytwarzają jednak coraz bardziej intensywny zapach i przemieszczają się coraz wyżej, u niektórych gatunków nawet nieco wystając ponad powierzchnię. Zapach zwabia niektóre zwierzęta (np. dziki i wiewiórki), które rozgrzebując ziemię i zjadając owocniki trufli równocześnie rozsiewają jej zarodniki^[6].

Niektóre gatunki trufli są najbardziej poszukiwanymi i najdroższymi grzybami jadalnymi na świecie^[6]. Należą do nich np. trufla biała (Tuber magnatum) i trufla letnia (Tuber aestivum). Ich zapach jest tak intensywny, że zazwyczaj nie stanowią samodzielnego dania, lecz przyprawę do innych dań. Z powodu trudności w odszukaniu trufle są bardzo drogie; w 1994 jeden funt trufli czarnej sprzedawano za 250-500 dolarów USA. Czasami uprawia się trufle pod starymi dębami^[7].

Odszukanie trufli przez człowieka jest zadaniem bardzo trudnym. Zajmują się tym nieliczni hobbyści mający duże doświadczenie i wiedzę o ich występowaniu. Często używa się do tego celu specjalnie tresowanych psów^[7] lub świń.

W Polsce chroniona prawnie jest tylko trufla wgłębiona, pozostałe gatunki nie podlegają ochronie i dopuszczone są do obrotu^[8].

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Tuberaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Rodzaj Tuber został pierwotnie opisany przez Piera Micheli, natomiast poprawnie zdiagnozowany taksonomicznie po raz pierwszy przez Friedricha Wiggersa w „Primitiae florae holsaticae” z 1780 (jako „Fungus subglobosus succo pulposo repletus.”), gdzie do tego rodzaju został zaklasyfikowany (pod nazwą Tuber gulosorum) opisany wcześniej przez Karola Linneusza takson Lycoperdon tuber^[9].

Synonimy naukowe: Aschion Wallr., Delastreopsis Mattir., Ensaluta Zobel, Lespiaultinia Zobel, Loculotuber Trappe, Mukagomyces S. Imai, Oogaster Corda, Terfeziopsis Harkn., Tuber P. Micheli, Tuberium Raf., Vittadinion Zobel^[10].

Niektóre gatunki

• Tuber aestivum Vittad. – trufla letnia
• Tuber bituminatum Berk. & Broome
• Tuber bonnetii Roum.
• Tuber borchii Vittad. – trufla Borcha, t. biaława
• Tuber brumale Vittad. – trufla zimowa
• Tuber dryophilum Tul. & C. Tul. – trufla dębowa
• Tuber excavatum Vittad. – trufla wydrążona
• Tuber ferrugineum Vittad. – trufla rdzawa
• Tuber foetidum Vittad.
• Tuber macrosporum Vittad. – trufla wielkozarodnikowa
• Tuber maculatum Vittad. – trufla plamista
• Tuber magnatum Pico – trufla biała
• Tuber melanosporum Vittad. – trufla czarnozarodnikowa
• Tuber mesentericum Vittad. – trufla wgłębiona
• Tuber nitidum Vittad. – trufla lśniąca
• Tuber puberulum Berk. & Broome – trufla omszona
• Tuber rapaeodorum Tul. & C. Tul. – trufla rzepiasta
• Tuber rufum Pico – trufla ruda
• Tuber scleroneuron Berk. & Broome
• Tuber separans Gilkey
• Tuber sinense X.L. Mao

Wykaz gatunków i nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum. Obejmuje on tylko gatunki zweryfikowane o potwierdzonym statusie. Oprócz wyżej wymienionych na liście Index Fungorum znajdują się gatunki niezweryfikowane^[1]. Nazwy polskie według M.A. Chmielt^[2] oraz atlasów grzybów