Szorowie

Obecnie Szorowie wyznają prawosławie. Zachował się jednak szamanizm i animizm. Zgodnie z tradycyjnym światopoglądem Szorów, świat podzielony jest na trzy sfery – ziemię Ulgena, naszą ziemię oraz świat podziemny. Ulgen włada 9 niebiosami. Na siódmym niebie znajdują się gwiazdy i księżyc, na ósmym słońce, a na dziewiątym żyje sam Ulgen, który wraz ze swoim bratem – Erlikiem, stworzyli obecny świat i ludzi.

W skład folkloru szorskiego wchodzą przede wszystkim eposy, baśnie, legendy, wróżby, przysłowia i pieśni. Szorskie eposy i pieśni są ściśle powiązane z twórczością muzyczno-poetycką. Utwory te wykonywany przy akompaniamencie instrumentu strunowego, nazywanego „komus”, który posiadał dwie struny i wykonywany był z drewna wierzby lub cedru. Gatunki szorskiego folkloru w swojej treści i ideach odzwierciedlają głównie ich tryb życia.

Większość Szorów posługuje się językiem szorskim, jednak ponad 40% uważa rosyjski za swój język ojczysty. Do niedawna w języku szorskim istniały dwa dialekty: mraski (grupa języków wschodniotureckich) i kondomski (grupa języków zachodniotureckich).

Pierwsze pisemne wzmianki o Szorach pojawiły się w XVII wieku, kiedy to Rosjanie zajęli obszary górnego biegu rzeki Tom. Aż do rewolucji październikowej głównym ich zajęciem było rybołówstwo i przemysł futrzany, a niektóre grupy zajmowały się także prostą uprawą ziemi, hodowlą bydła, handlem i transportem. Rzemiosłem zajmowały się głównie kobiety. Najbardziej rozwinięte było tkactwo i plecenie sieci. Powszechnie zajmowano się także przeróbką skór i drewna (podczas przygotowywania siodeł, nart, łodzi, mebli, naczyń i innych przedmiotów użytku codziennego). Ponadto, duże znaczenie miało kowalstwo oraz wydobywanie i topienie rudy żelaznej (stąd rosyjska nazwa północnych Szorów – „kowalscy Tatarzy”).

Tradycyjne szorskie stroje do XX wieku były szyte tylko w zamkniętych południowych ułusach. Mieszkali w domach z okrągłym dachem, półziemiankach, szałasach, a na północy także w izbach.

W latach 40. XX wieku rozpoczął się proces osłabiania etnicznej asymilacji Szorów. W pierwszej połowie XX wieku powstały na terenach zamieszkiwanych przez Szorów północnych kołchozy, w których pracowali ludzie z różnych grup etnicznych. Dopiero w 1960 roku część Szorów przeniosła się na tereny obwodu kemerowskiego.

Obecnie obserwuje się stopniowy zanik kultury szorskiej. Dlatego Szorowie starają się nadal kultywować dawne zwyczaje – m.in. święto Olgudeka, będącego praojcem Szorów lub święto Pajram, podczas których odbywają się zawody sportowe, wykonuje się pieśni i eposy.

Większość Szorów zajmuje się gospodarstwem i tradycyjnym przemysłem. Jednak mieszkający na wsi uznawani są za bezrobotnych. W miastach (Tasztagoł, Nowokuźnieck) zajmują się obsługą ruchu turystycznego.

W 1989 roku, m.in. w celu zachowania kultury i tradycji Szorów, powstał Szoriański Park Narodowy^[1].

• Michaił Kujukow