QWERTY

QWERTY – symboliczna nazwa układu liter do alfabetu łacińskiego na klawiaturze maszyny do pisania i komputera, zaczerpnięta od pierwszych sześciu liter w szeregu pod rzędem cyfr, patrząc od lewej.

W pierwszych maszynach do pisania stosowano alfabetyczne ustawienie klawiszy. Jednak przy szybkim pisaniu sąsiedztwo często używanych klawiszy powodowało wzajemne zakleszczanie się ramion z czcionkami. W 1878 r. opatentowano pierwszą maszynę do pisania z układem klawiszy QWERTY. Twórcą układu QWERTY był amerykański dziennikarz i wynalazca Christopher Latham Sholes.

Taki układ czcionek jest efektywniejszy niż alfabetyczny. Mimo że osobom niedoświadczonym trudno jest zapamiętać układ liter, stał się standardowym układem klawiatury we współczesnych urządzeniach. Nie jest to jednak układ gwarantujący najszybsze z możliwych tempo pisania. Istnieją inne sposoby rozmieszczenia klawiszy (np. klawiatura Dvoraka), których układ został zoptymalizowany pod względem szybkości wprowadzania znaków, a nie by uniknąć zakleszczania czcionek (które nie występuje np. w klawiaturach komputerowych). W takich klawiaturach znaki najczęściej występujące po sobie umieszczone są obok siebie, co zmniejsza drogę, jaką mają do pokonania palce przy pisaniu.

Dla poszczególnych języków układy nieznacznie się różnią. Spowodowane jest to dodatkowymi, charakterystycznymi dla danego języka literami diakrytyzowanymi. W Polsce układ klawiatury pozwalający uzyskać dodatkowe polskie znaki nazywa się klawiaturą programisty (w odróżnieniu od klawiatury maszynistki bazującej na układzie QWERTZ). Polskie znaki diakrytyzowane (ą, ć, ę, ł, ń, ó, ś, ź, ż) uzyskuje się najczęściej poprzez równoczesne wciśnięcie klawisza AltGr i litery podobnej do znaku (np. „ę” uzyskuje się kombinacją klawiszy AltGr i E). Wyjątkiem jest litera ź, którą uzyskuje się poprzez wciśnięcie równocześnie klawiszy AltGr oraz X (gdyż kombinacja AltGr i Z daje w wyniku ż). W komputerach typu Macintosh firmy Apple litery ż i ź były zamienione miejscami, w stosunku do swoich odpowiedników z komputerów PC, tj. ⌥ Option+Z dawało Ź, a ⌥ Option+X – Ż. Od systemu Mac OS X 10.5 Leopard układ jest taki sam jak w urządzeniach innych producentów.

Układ programisty poza Polską jest używany także w Czechach i w Rumunii, przy czym rumuński układ programisty jest bardziej podobny do polskiego.

Czeskie litery ze znakami diakrytycznymi (á, č, ě, é, í, ř, š, ů, ú, ý, ž) uzyskuje się poprzez równoczesne wciśnięcie prawego klawisza Alt (lub AltGr) i odpowiednich klawiszy takich jak: 8, 4, 2, 0, 9, 5, 3, ;, [, 7, 6.

Rumuńskie znaki narodowe (â, ă, î, ț, ș) uzyskuje się poprzez równoczesne wciśnięcie klawisza Alt (lub AltGr) i łacińskiej litery, z której wywodzi się dodatkowy rumuński znak.