Plakat
Plakat (z niderl. plakaat, z fr. placard ‘tablica z afiszem’[1]) – rodzaj wyrobu poligraficznego zaliczany do akcydensów. Druk jednostronny dużego formatu (co najmniej A3), o charakterze informacyjnym, ale czasem również propagandowym służący do umieszczania w stałych, publicznych miejscach (rozklejany, umieszczany w witrynach)[potrzebny przypis].
Historia
edytujPlakat powstał w XVII/XVIII wieku i początkowo był uważany za rodzaj reklamy. Rozwinął się wraz z szybkim postępem technik graficznych. W okresie przedwojennym plakat traktowany był jako indywidualna wypowiedź artystyczna[2]. Jego rozwój przypada na lata 60. i 70. XX wieku[3].
Wyjściową formą plakatu jest afisz. Plakat tym różni się od afiszu, że nie jest wykonany ze składu, lecz w całości stanowi formę graficzną. Zadrukowywany jest z reguły na całej powierzchni papieru i najczęściej posiada bogatą kolorystykę. Elementy graficzne co najmniej dorównują informacji tekstowej, z reguły jednak dominują. Napisy są często przetworzone artystycznie.
O ile typowy afisz, jako druk czysto informacyjny, jest zazwyczaj jedynie rodzajem rzemiosła, to forma plakatu jest również jedną z dziedzin sztuki.
Do druku plakatów służy produkowany wyłącznie w tym celu papier plakatowy.
Typologia plakatu
edytujAnaliza plakatu umożliwia jego typologię ze względu na przeznaczenie, jak i formę graficzną komunikatu.
- plakaty zewnętrzne – nośnik reklamy outdoorowej. Pierwszy taki plakat zewnętrzny o wymiarach powyżej 50 stóp kwadratowych powstał w 1835 roku w Nowym Jorku, w pracowni Jareda Bella, gdzie drukowano zwyczajne plakaty na potrzeby cyrku[4];
- plakaty propagandowe;
- plakaty awangardowe, porewolucyjne – oddziaływały na odbiorcę poprzez graficzną grę skojarzeń i wykorzystanie fotomontażu;
- plakaty teatralne;
- plakaty filmowe;
- plakaty muzyczne;
- plakaty sportowe;
- plakaty księgarskie – traktowane jako reklama lokalizowana w punktach sprzedaży publikacji;
- plakaty reklamowe;
- plakaty polskiej szkoły plakatu[5].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Andrzej Bańkowski: Etymologiczny słownik języka polskiego. T. 2: L–P. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 596. ISBN 83-01-13017-2.
- ↑ Barbara Krasińska, Afisz a plakat – problemy definicji. Wstęp do badań, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis | Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia”, 14 (0), 2017, DOI: 10.24917/20811861.14.13, ISSN 2300-3057 [dostęp 2018-12-07].
- ↑ D. Folga-Januszewska. Oto sztuka polskiego plakatu. 2017.
- ↑ IGRZ: Reklama zewnętrzna w Polsce. (pol.).
- ↑ A. Żbikowska - Migoń, Encyklopedia książki, 2017, s. 390.
Bibliografia
edytuj- J. Cygańska, Plakat, [w:] Encyklopedia współczesnego bibliotekarstwa polskiego, pod red. K. Głombiowskiego, B. Świderskiego, H. Więckowskiej, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1976, s. 240–242.
- Plakat,[w:] Encyklopedia wiedzy o książce, pod red. A. Birkenmajera, B. Kocowskiego, J. Trzynadlowskiego, Wrocław-Warszawa-Kraków 1971, k. 1900.
- Tadeusz Kowalski (opr.), Polski plakat filmowy, Filmowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1957
Linki zewnętrzne
edytuj- Muzeum Plakatu w Wilanowie. info.galerie.art.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-27)].
- Baza danych polskich plakatow filmowych
- Rene Wanner’s Poster Page
- Pigasus – Polish Poster Gallery
- The Polish Poster: from Young Poland through the Second World War: Holdings in the Prints and Photographs Division, Library of Congress