Pierre Messmer

Absolwent École nationale de la France d’outre-mer (1937), szkoły kształcącej kadry administracji kolonialnej. W 1936 ukończył École nationale des langues orientales vivantes, szkołę specjalizującą się w zakresie orientalistyki. Uzyskał również licencjat z prawa (1936) i doktorat w tej dziedzinie (1939)^[2].

W 1937 powołany do służby wojskowej^[2]. W momencie podpisania zawieszenia broni z Niemcami służył w piechocie kolonialnej. Znalazł się w grupie Francuzów, która przejęła włoski statek towarowy, a następnie przez Gibraltar przedostała się do Londynu^[3]. Pierre Messmer dołączył do sił Wolnej Francji generała Charles’a de Gaulle’a. Przydzielony do 13 Półbrygady Legii Cudzoziemskiej. Uczestniczył w kampaniach w Erytrei, Syrii, Libii i Tunezji^[2]. Dołączył następnie do sztabu generała w Londynie^[3]. Brał udział w kolejnych działaniach wojennych – lądowaniu w Normandii i wyzwoleniu Paryża. W sierpniu 1945 przybył do Indochin Francuskich (zrzucono go na spadochronie nad Tonkinem); został tam pojmany przez członków organizacji Việt Minh. W październiku tegoż roku uciekł z niewoli i przedostał się do Hanoi^[2][4].

Zdemobilizowany, przeszedł do pracy w administracji kolonialnej. Był sekretarzem generalnym międzyresortowego komitetu do spraw Indochin (1946) i dyrektorem gabinetu wysokiego komisarza w Indochinach (1947–1948). Na początku lat 50. przeniesiony do Afryki. Zajmował kolejno stanowiska administratora mauretańskiego regionu Adrar (1950–1952), gubernatora Mauretanii (1952–1954) i gubernatora Wybrzeża Kości Słoniowej (1954–1956). W 1956 powołany na dyrektora gabinetu ministra do spraw terytoriów zamorskich Gastona Defferre. Jeszcze w tym samym roku powrócił do Afryki. Był wysokim komisarzem w Kamerunie (1956–1958), Francuskiej Afryce Równikowej (1958) oraz Francuskiej Afryce Zachodniej (1958–1959)^[2][4]. Lata jego urzędowania przypadły na okres dekolonizacji^[3][4].

W lutym 1960 Charles de Gaulle mianował go ministrem obrony. Pierre Messmer urząd ten sprawował nieprzerwanie do czerwca 1969 w sześciu kolejnych gabinetach, którymi kierowali Michel Debré, Georges Pompidou i Maurice Couve de Murville^[5]. Początek pełnienia tej funkcji przypadł na końcowe lata wojny algierskiej zakończonej uznaniem niepodległości Algierii. Jako minister obrony odpowiadał także za przeprowadzony w latach 60. proces reorganizacji francuskiej armii^[3]. W okresie rozruchów zapoczątkowanych w maju 1968 odradzał prezydentowi użycie wojska^[3].

W międzyczasie w 1968 został wybrany do Zgromadzenia Narodowego IV kadencji z departamentu Mozela. Działał wówczas w gaullistowskiej Unii Demokratów na rzecz Republiki^[1]. W okresie prezydentury Georges’a Pompidou powrócił do rządu. Od lutego 1971 do lipca 1972 był ministrem stanu oraz ministrem do spraw departamentów i terytoriów zamorskich w gabinecie, którym kierował Jacques Chaban-Delmas^[5].

W lipcu 1972 Pierre Messmer został nowym premierem Francji. Stanowisko to zajmował do maja 1974, stojąc w tym czasie na czele trzech kolejnych rządów^[5]. Gdy nowym prezydentem został Valéry Giscard d’Estaing, funkcję premiera przejął Jacques Chirac^[5].

Pierre Messmer pozostał przez kilkanaście kolejnych lat aktywnym politykiem. Powrócił do wykonywania mandatu deputowanego V kadencji, który uzyskał w wyborach w 1973^[1]. Odnawiał go w kolejnych wyborach z 1978, 1981 i 1986, zasiadając w niższej izbie francuskiego parlamentu do 1988^[1]. Do 1989 pozostawał merem Sarrebourga (stanowisko to objął w 1971). W latach 1978–1979 pełnił funkcję przewodniczącego rady regionalnej Lotaryngii^[2]. W latach 1979–1980 był posłem do Parlamentu Europejskiego I kadencji^[6]. W 1981 kierował krajowym komitetem wsparcia Jacques’a Chiraca w wyborach prezydenckich. Od 1986 do 1988 w Zgromadzeniu Narodowym przewodniczył grupie Zgromadzenia na rzecz Republiki (nowej partii gaullistowskiej powołanej w drugiej połowie lat 70.)^[4].

W 1988 został członkiem Académie des sciences morales et politiques, w latach 1995–1998 pełnił funkcję jej stałego sekretarza. W 1999 powołany w skład Akademii Francuskiej, wszedł na miejsce zajmowane uprzednio przez Maurice’a Schumanna^[2]. Od 1999 przez kilka lat zajmował stanowisko kanclerza Instytutu Francji^[4].

Odznaczony m.in. Orderem Wyzwolenia^[4], Legią Honorową I klasy^[2], Krzyżem Wojennym, Medalem Ruchu Oporu, Krzyżem Kombatanta, Medalem Uciekinierów z Niewoli^[1] oraz Orderem Odrodzenia Polski I klasy^[7].