Pewel Ślemieńska

Pewel Ślemieńska położona jest w południowej Polsce, w województwie śląskim, w gminie Świnna. Do roku 1973 – kiedy to powstała Gmina Świnna – Pewel Ślemieńska należała do Gminy Ślemień.

Pewel Ślemieńska leży na zboczach Pasma Pewelskiego, które według J. Kondrackiego jest częścią Beskidu Makowskiego (dawniej Beskid Średni)^[6].

Przez Pewel przepływa rzeka Pewlica, która wpada do Koszarawy. Wójt żywiecki – Andrzej Komoniecki wspomina o tej rzece w swoim Dziejopisie: Ósma Pewlica, a ta płynie przez wieś przezwaną Pewlą Ślemieńską, a wykapem swoim wychodzi od wierzchowin przezwanych Czeretnik albo z lasu Kozłowa wypływa^[7].

Z Pewlą Ślemieńską sąsiadują następujące miejscowości: Pewel Mała, Mutne Pewel Wielka, Ślemień i Gilowice.

Pewel Ślemieńska najprawdopodobniej została założona na przełomie XVI i XVII wieku – jednak dokładną datę trudno jest ustalić. W 1595 roku wieś Pewla położona w powiecie śląskim województwa krakowskiego była własnością kasztelana sądeckiego Krzysztofa Komorowskiego^[8]. A. Urbaniec w swojej książce „Tam, gdzie początek wody” pisze, że Państwo Ślemieńskie powstało w 1608, a Pewel Ślemieńską wymienia się jako jedną ze wsi wchodzącą w skład tego Państwa^[9].

O wsi Pewli wspomina także Jan Komorowski (kasztelan połaniecki) w swoim akcie nadania mieszczanom żywieckim lasu Kiełbasów i lasu Łyska z polem Oklem oraz prawa nadania małego polowania i rybołówstwa na rzece Koszarawie:

A granice w tym będą mieli opisane, naprzód ten z wierzchu opisany, Okiel, jako jest sam w sobie ze starodawna zamierzony, między rolami miejskimi a sporyskimi, a kopcem narożnym od granic moszczańskich, potem od tego kopca granicami moszczańskimi w górę aż po potok, na którym granica rychwałdzka stanęła, a potem tym potokiem w górę granicami rychwałdzkimi do kopca, a od tego kopca zasię do drugiego kopca, a od tego kopca zasię w górę aż do wierchu Łyski, gdzie także kopiec jest usuty, potem od tego kopca wierchem Łyski do kopca narożnego od Rychwałdu, a od tego kopca wprzejmo do potoka, mianowicie Świnnej, od wsi Pewli, a potem w dół tym potokiem aż do drugiego kopca, który jest usuty nad potokiem między tąż Łyską a między wierchem Praszywka, a potem na dół tym potokiem aż do Koszarawy rzeki, a potem aż po granice sporyskie, tego wszystkiego ciż zwyż pisani mieszczanie moi żywieccy mają uywać i bronić, chronić wszelakim sposobem jako swego własnego gruntu i dziedzictwa

^[7]

• Zespół Szkolno-Przedszkolny im. ks. B. Markiewicza oraz Gimnazjum im. M. Skłodowskiej-Curie, Mieszkańcy Pewli Ślemieńskiej starali się o budowę szkoły do początku XX wieku. Dopiero w 1930 gmina podjęła decyzję o budowie czteroklasowej szkoły. W 1937 r. zostały wykończone dwie pierwsze sale lekcyjne. Po zakończeniu II wojny światowej podjęto decyzję o poszerzeniu szkoły i dobudowaniu piętra. Dalsza rozbudowa szkoły miała miejsce w 1967 roku natomiast po 1991 roku zmieniono formę pokrycia dachu w rezultacie czego powstało poddasze z nowymi salami lekcyjnymi. Do 2004 roku w budynku mieściła się szkołą podstawowa wraz z przedszkolem. Od 2004 roku w budynku szkoły znajduje się Zespół Szkolno-Przedszkolny oraz od 2012 r. także Gimnazjum,
• Na terenie Pewli Ślemieńskiej działa dziecięco-młodzieżowy zespół „Hajduki”,
• Parafia Matki Bożej Królowej Polski – zanim powstała parafia w Pewli Ślemieńskiej mieszkańcy należeli do parafii św. Mikołaja w Rychwałdzie. Dziś parafia ma kościół, którego budowa została ukończona na przełomie jesieni i zimy 1981. Pierwsza msza w nowej świątyni została odprawiona 24 grudnia 1981 r. Parafia rzymskokatolicka z kościołem pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny Królowej Polski została erygowana w 1983^[10] (na terenie Pewli Ślemieńskiej największą grupę stanowią wyznawcy religii rzymskokatolickiej – jednak nie należy zapominać, że we wsi mieszkali i mieszkają osoby związane z innymi religiami),
• Ochotnicza Straż Pożarna, jak pisze A. Urbaniec, Impulsem do założenia OSP był tragiczny pożar stodoły, w 1930 roku, w którym zginęło dwoje małych dzieci. Zorganizowanie OSP było pierwszym przejawem zespołowego działania^[9]. W 1938 został powołany komitet budowy remizy, która została ukończona w latach 50. XX wieku (budowa została przerwana z powodu II Wojny Światowej). Dalsza rozbudowa remizy została zakończona w 1966 roku. Także w 1966 OSP przejęła nadzór nad lokalną orkiestrą dętą,
• Ludowy Klub Sportowy Pewel Ślemieńska – rok założenia 1996 (występujący obecnie w A klasie),
• Rancho Adama – gospodarstwo agroturystyczne,
• W latach siedemdziesiątych XX wieku na terenie Pewli Ślemieńskiej istniała Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna, do której należała większość rolników. Po przemianach ustrojowych w 1989 spółdzielnia przestała istnieć, a jej grunty wróciły do pierwotnych właścicieli.

• Pewel Mała, Pewel Wielka, Pewelka