Mieroszów
Mieroszów (tuż po wojnie Fyrląd Wałbrzyski[2], niem. Friedland in Niederschlesien[3]) – miasto w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie wałbrzyskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Mieroszów, w Kotlinie Mieroszowskiej[4], u podnóża Gór Suchych w Sudetach Środkowych na Dolnym Śląsku. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa wałbrzyskiego.
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
 Mieroszów z lotu ptaka | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Prawa miejskie | |||||
| Burmistrz |
Andrzej Lipiński | ||||
| Powierzchnia |
10,32 km² | ||||
| Populacja (01.01.2023) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
+48 74 | ||||
| Kod pocztowy |
58-350 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
DBA | ||||
Położenie na mapie gminy Mieroszów  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu wałbrzyskiego  | |||||
 50°40′01″N 16°11′23″E/50,666944 16,189722
| |||||
| TERC (TERYT) |
0221064 | ||||
| SIMC |
0984210 | ||||
| Hasło promocyjne: Brama do Polski | |||||
Urząd miejski pl. Niepodległości 158-350 Mieroszów | |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r. miasto zamieszkiwało 3790 osób[1] (650. miejsce w kraju).
Historia
edytujMieroszów uzyskał lokację miejską w 1303 roku[5], ponowioną przed 1326. Ok. 1354 osada uzyskała prawa miejskie, od początku XVI w. znajdowało się w posiadaniu Hochbergów z Książa. W XVII rozwinęło się tkactwo, w 1647 uruchomiono wielki młyn papierniczy. W swojej historii było wielokrotnie niszczone, w 1427 napadli i złupili je husyci, w latach 1584-1585 ludność zdziesiątkowała epidemia, w latach 1630 i 1646 zabudowę niszczyły pożary. W XVIII po wojnach śląskich straciło swoją pozycję i podupadło, w 1880 rozebrano grożący zawaleniem renesansowy ratusz. Niszczała również zabudowa, część kamienic rozebrano, wiele innych przebudowano. W XX wieku Mieroszów stał się zapleczem mieszkaniowym pobliskiego Wałbrzycha. W miejscowości od 8 IX 1944 do 9 V 1945 znajdował się obóz pracy - filia niemieckiego obozu koncentracyjnego Groß-Rosen, w której było uwięzionych ponad 500 polskich i słowackich Żydów, pracujących głównie przy wytwarzaniu śmigieł samolotów w miejscowej fabryce. Pod koniec istnienia obozu przeniesiono tu część więźniów z obozu Arbeitslager Riese. Łączną liczbę więźniów z obu obozów, którzy umarli podczas pobytu w Mieroszowie szacuje się na ponad 120[6]. Po 1945 rozwinął się przemysł drzewny i materiałów budowlanych, uruchomiono Zakłady Przemysłu Lniarskiego Camela[7].
Zabytki
edytujDo wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[8]:
- miasto
- kościół św. Michała Archanioła, z pocz. XVII w., przeb. w pierwszej ćw. XVIII w., kiedyś na miejscu dzisiejszego kościoła stał zamek. Został zbudowany według podań przez księcia świdnicko-jaworskiego Bolka I w końcu XIII wieku. Zamek zniszczyły wojska w czasie wojen husyckich w 1427 roku
- plebania, ul. Kościelna 10, z 1589 r., XIX w.
- poczta, ul. Kopernika 9, z pocz. XIX w.
- dawna szkoła ewangelicka, ul. Kościelna 6, z 1757 r.
- dom, ul. Kościelna 8, z XVIII w.
- dawna szkoła ewangelicka, ul. Kościelna 9, z 1574 r., XVIII w., XIX w.
- barokowe i klasycystyczne kamieniczki:
- dom, ul. Niepodległości 1, z k. XVIII w., pocz. XX w.
- dom, ul. Niepodległości 3/4, z XVII w., pocz. XX w.
- dom, ul. Niepodległości 5, z k. XVII w., pocz. XX w.
- fasada domu, ul. Niepodległości 6, z pocz. XIX w.
- dom, ul. Niepodległości 7, z XVI-XIX w.,
- dom, ul. Niepodległości 17, z 1838 r., pocz. XX w.
- dom, ul. Niepodległości 27, z 1734 r., pocz. XX w.
- dwór, ul. Strzelców 1, z k. XVIII w.
- dawna tkalnia, obecnie żłobek i przedszkole, ul. Wolności 27, z pierwszej poł. XVIII w.
- sąd, ob. gimnazjum, ul. Żeromskiego 30, z l. 1905-1906
inne zabytki:
Demografia
edytujPiramida wieku mieszkańców Mieroszowa w 2014 roku[9].
Ludzie związani z Mieroszowem
edytujMiasto w kulturze
edytujW Mieroszowie w roku 1972 nakręcono serial Gruby, osadzony w realiach pierwszych lat na Ziemiach Odzyskanych. Wydarzenie upamiętnia utworzony w roku 2020 mural oraz skwer nazwany im. Grubego[10].
Wspólnoty wyznaniowe
edytuj- Kościół rzymskokatolicki:
- Świadkowie Jehowy:
- zbór Mieroszów (Sala Królestwa Kowalowa ul. Wałbrzyska 33)[11]
Miasta partnerskie
edytujSport
edytujMieroszów znany jest wśród miłośników sportów lotniczych - znajduje się tam popularne startowisko na górze Jatki(Nowe Siodło) z bardzo dobrym zboczem treningowym dla lotni i paralotni, odpowiednim na południowe wiatry, a także z jedyną rampą lotniową w Polsce[12].
W Mieroszowie działa klub piłkarski TKS Biały Orzeł Mieroszów, w sezonie 2008/2009 występujący w klasie okręgowej podokręgu Wałbrzych.
Komunikacja
edytujDo Mieroszowa kursują autobusy komunikacji miejskiej z Wałbrzycha przez Nowy Glinik, Unisław Śląski, Sokołowsko i Kowalową[13][14]. Od 1 kwietnia 2017 autobus linii 15 kursuje do czeskiego Meziměstí[15].
Znajduje się w nim również stacja kolejowa, przez którą od 28 kwietnia 2018 kursują sezonowe weekendowe pociągi osobowe Kolei Dolnośląskich łączące Polskę z Czechami[16].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b GUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-08-05] (pol.).
- ↑ Pierwsza powojenna mapa Polski wydana przez WIG Sztabu Generalnego w roku 1945.
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ Zygmunt Sarnecki, Bohdan Szarek, Kotlina Kamiennogórska. Przewodnik turystyczny, Wydawnictwo PTTK KRAJ, Warszawa 1994, str.141 ISBN 83-7005-362-9
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 50–51.
- ↑ Filie obozu koncentracyjnego Gross-Rosen. Informator. Muzeum Gross-Rosen, Wałbrzych, rok 2008, str. 27. ISBN 978-83-89824-07-3
- ↑ Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas, Dolny Śląsk - przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 277-278.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 188,189. [dostęp 2012-10-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-29)].
- ↑ Mieroszów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-06], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ 40 lat temu nakręcili tu jeden z najpopularniejszych seriali. Mieszkańcy poświęcili mu właśnie mural i skwer. Gazeta Wyborcza, 2020-07-12. [dostęp 2020-11-22].
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-08].
- ↑ Polski Serwer LeonardoXC, Opis startowiska Mieroszów [online], 2 lipca 2020.
- ↑ ZDKiUM Wałbrzych: Linią 15 do Mieroszowa i Golińska, dostęp: 2014-09-29.
- ↑ ZDKiUM Wabrzych: Rozkład jazdy i mapa komunikacyjna ZDKiUM Wałbrzych, dostęp: 2014-09-29.
- ↑ Czesi nie chcą polskiego autobusu
- ↑ D26, D28 – uruchomienie sezonowych połączeń do Czech, „Koleje Dolnośląskie”, 23 kwietnia 2018 [dostęp 2018-05-14] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-14] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Kotlina Kamiennogórska, Wzgórza Bramy Lubawskiej, Zawory, Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 8, pod red. M. Staffy, Wrocław 1997, s. 231–242.
- A. Fleischer, Festschrift zur 600-Jahrfeier der Stadt Friedland, Bez. Breslau, Friedland 1925.
Linki zewnętrzne
edytuj- Strona Miasta Mieroszów
- Gmina Mieroszów Dawniej i Dziś – serwis poświęcony historii miasta i gminy Mieroszów
- Stare widokówki Mieroszowa. mieroszow.cba.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-11-01)].
- Fyrląd (2), niem. Friedland bei Waldenburg, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 425.