Marcin Gortat

Początkowo uprawiał piłkę nożną i lekkoatletykę, osiągając lokalne sukcesy – w 2000 został mistrzem Łodzi w skoku wzwyż, a w 2001 z drużyną piłkarską ŁKS Łódź zdobył mistrzostwo regionu łódzkiego. Karierę koszykarską rozpoczął dopiero w wieku 18 lat. Po kilku miesiącach od debiutu dostał powołanie do kadry Polski U-20, w której rozegrał 10 meczów. Podczas turnieju we Francji został dostrzeżony przez skautów klubu Rhein Energie Köln i w 2003 trafił do Niemiec. W klubie z Kolonii występował do 2007, zdobywając w 2005 mistrzostwo kraju i trzykrotnie puchar krajowy. Występował także na parkietach Euroligi^[2].

28 czerwca 2005 w nowojorskiej Madison Square Garden wziął udział w drafcie NBA i został wybrany w II rundzie z numerem 57. przez Phoenix Suns (z Dallas Mavericks przez New Orleans Hornets). Nowy klub szybko oddał go jednak do Orlando Magic.

W rozgrywkach NBA zadebiutował 1 marca 2008 przeciwko New York Knicks (118:92), przebywając na boisku przez 2 minuty i 21 sekund, zdobywając 2 punkty, zaliczając zbiórkę i faul. 5 marca 2008 w meczu z Washington Wizards Gortat zdobył 4 punkty oraz miał dwie zbiórki w ataku. W ostatnim meczu sezonu zasadniczego, 16 kwietnia 2008, zagrał 28 minut, zdobył 12 punktów oraz 11 zbiórek.

W sumie Gortat w sezonie zasadniczym pojawił się na parkiecie w 6 meczach grając średnio ponad 6 minut, podczas których notował na swoim koncie średnio 3 punkty i niecałe 3 zbiórki. Znalazł się w składzie Orlando na decydujące o mistrzostwie rozgrywki play-off.

Pierwszy występ Marcina Gortata w fazie play-off NBA miał miejsce 22 kwietnia 2008. Gortat rozegrał 4 minuty w wygranym jednym punktem meczu z Toronto Raptors. Podczas tych 4 minut nie oddał rzutu, miał jedną ofensywną zbiórkę. W przegranym meczu nr 3 z Toronto Gortat oddał jeden rzut z gry (celny). W meczu nr 4 w ciągu 10 minut Gortat nie oddał rzutu, zaliczając jedną zbiórkę w obronie, a Orlando mecz wyraźnie wygrało. W meczu nr 5 w ciągu 4 minut zanotował jedną zbiórkę, a Orlando Magic pokonało Toronto Raptors, kończąc serię wynikiem 4:1 i awansując do półfinału Konferencji Wschodniej.

W półfinale Konferencji Wschodniej Orlando Magic spotkało się z Detroit Pistons. W pierwszym, przegranym przez Magic, meczu drugiej rundy Gortat zagrał 13 minut, notując 2 punkty, 2 zbiórki oraz blok na Chaunceyu Billupsie. W drugim meczu z Detroit Gortat nie grał. W meczu numer 3 Marcin Gortat zagrał 4 minuty, podczas których zanotował 2 punkty, zbiórkę w ataku oraz 2 bloki. W meczu numer 4 Gortat zagrał 3 minuty, notując 4 punkty, blok i zbiórkę w obronie. W meczu numer 5 Gortat pojawił się na boisku na 4 minuty, zanotował zbiórkę w obronie oraz faul. Magic przegrało serię 1:4.

W play-offach wystąpił w ośmiu meczach, średnio po 6 minut, podczas których notował 1,3 punktu oraz 1 zbiórkę na mecz. W ostatnich spotkaniach Magic reprezentant Polski znalazł się w rotacji przed Adonalem Foyle'em, wywalczając sobie pozycję pierwszego zmiennika Dwighta Howarda.

Latem 2008 wziął udział w lidze letniej w barwach Orlando Magic. Podczas 2008 Orlando Pro Summer League został wybrany do drugiej piątki turnieju (12,8 punktu, 8,6 zbiórki, 2,4 bloku na mecz).

Sezon 2008/2009 zaczął jako pierwszy zmiennik graczy podkoszowych. Szybko jednak przegrał rywalizację z Tonym Battie i grywał jedynie w końcówkach rozstrzygniętych już spotkań. Przełom nastąpił w meczu z Phoenix Suns – dzięki kontuzji lidera Orlando Magic i czołowego centra ligi Dwighta Howarda – kiedy to zmieniający go Gortat zdobył 8 punktów (3/4 z gry, 2/2 z wolnych), 6 zbiórek oraz blok, a przede wszystkim pracował w obronie utrudniając grę zawodnikowi Phoenix Suns – Amar’e Stoudemire.

13 grudnia 2008, jako pierwszy Polak w historii, rozpoczął mecz w pierwszej piątce zespołu NBA. Orlando wygrało z Utah Jazz 103:94. Gortat w ciągu 30 minut zdobył 4 punkty, 4 zbiórki, 4 bloki oraz przechwyt i udanie powstrzymywał centra Jazz Turka Mehmeta Okura (2/12 z gry).

15 grudnia 2008 ponownie pojawił się w pierwszej piątce Orlando Magic w meczu z Golden State Warriors. Podczas 28 minut spędzonych na parkiecie zanotował 16 punktów (7/13 z gry, 2/2 z wolnych) oraz 13 zbiórek, 3 bloki i asystę, a Orlando pokonało Golden State Warriors 109:98^[3].

Osiągnięcia Marcina Gortata na koniec sezonu zasadniczego: 63 rozegrane mecze, w tym 3 w pierwszej piątce (12,6 minuty na mecz), 239 zdobytych punktów (3,8 na mecz), 286 zbiórek (4,5 na mecz), 53 bloki (0,8 na mecz), 4 double-doubles.

30 kwietnia 2009 Gortat po raz pierwszy wyszedł w pierwszej piątce w fazie playoff w meczu 6. przeciwko 76ers, zastępując zawieszonego Howarda. Zaliczył wtedy 11 punktów, 15 zbiórek, 4 przechwyty i 2 asysty w ciągu 40 minut, a Magic wyeliminował 76ers. W play-offach 2009 Magic z Marcinem Gortatem w składzie pokonali kolejno Philadelphia Sixers 4-2, Boston Celtics 4-3 i Cleveland Cavaliers (z LeBronem Jamesem) w finale Konferencji Wschodniej 4-2, aby dotrzeć do finałów NBA 2009. W finale Magic przegrali 1-4 z Los Angeles Lakers, a Gortat wystąpił we wszystkich pięciu meczach, jako pierwszy i, jak na razie, jedyny Polak w historii^[4].

Z końcem fazy play-off wygasł dotychczasowy kontrakt z Orlando Magic. Już na samym początku okna transferowego w NBA do agenta Gortata zgłosił się prezes klubu Houston Rockets oferując zarobki na poziomie 5 milionów dolarów. Wstępny kontrakt Gortat podpisał jednak z zespołem Dallas Mavericks. Po tygodniu Orlando Magic wyrównało złożoną przez Mavericks ofertę opiewającą na 34 mln dolarów za pięć lat, doprowadzając do przedłużenia kontraktu z Gortatem^[5].

W trakcie sezonu pełnił rolę etatowego zmiennika Dwighta Howarda, ani razu nie wychodząc w pierwszej piątce, ale zaliczając aż 81 meczów. Statystyki na koniec sezonu: 81 rozegranych meczów (13,4 minuty na mecz), 293 zdobytych punktów (3,6 na mecz), 341 zbiórek (4,2 na mecz), 70 bloków (0,9 na mecz). Drużyna dotarła do finału konferencji, gdzie przegrała z Celtics 2-4.

 

18 grudnia 2010 roku Gortat uczestniczył w wymianie między Magic a Suns. Do klubu z Arizony razem z Gortatem przeszli Vince Carter i Mickael Pietrus, natomiast w odwrotną stronę Jason Richardson, Hedo Türkoğlu oraz Earl Clark.

Polak zadebiutował w drużynie Suns 23 grudnia 2010 w meczu przeciwko Miami Heat, przebywając na parkiecie przez 18 minut; w tym czasie rzucił 4 punkty (d2 z 5 rzutów z gry), zaliczył 4 zbiórki oraz 2 faule^[6]. Drugi występ w drużynie „Słońc” rozegrał 26 grudnia w przegranym 103:108 meczu przeciwko Los Angeles Clippers; spędził na boisku 27 minut, zdobył 11 punktów i miał 5 zbiórek i 1 blok^[7]. 19 stycznia 2011, w meczu z Cleveland Cavaliers zdobył swoje pierwsze double-double w barwach klubu z Phoenix, notując 16 punktów i 12 zbiórek. Gortat 30 stycznia w meczu z New Orleans Hornets pobił swój rekord sezonu oraz występów w NBA ustanowiony zaledwie 2 dni wcześniej z Boston Celtics (19 punktów oraz 17 zbiórek) zdobywając 25 punktów będąc zarazem rezerwowym w tym meczu. Ponadto Gortat zebrał 11 piłek i zaliczył kolejne double-double.

6 marca 2013 podczas meczu z Toronto Raptors doznał kontuzji prawej stopy, która wyeliminowała go z gry na resztę sezonu^[8].

W trakcie gry Gortata w Phoenix Suns drużyna ani razu nie wystąpiła w play-offach.

25 października 2013 Gortat razem z Shannonem Brownem, Malcolmem Lee i Kendallem Marshallem zostali wymienieni do Washington Wizards za Emekę Okafora i chroniony wybór w pierwszej rundzie draftu 2014^[9]. W sezonie 2013/14 wystąpił w 81 meczach, jedynie w pierwszym z nich wystąpił w roli rezerwowego. Znalazł się na 9. miejscu zarówno wśród zbierających jak i blokujących całego sezonu. Uzyskał 37 double-doubles.

Wizards z Gortatem w składzie zajęli 5. miejsce w konferencji wschodniej i zakwalifikowali się do Playoffs po raz pierwszy od 6 lat. W pierwszej rundzie zmierzyli się z Chicago Bulls, rywalizację wygrali 4:1. W drugiej rundzie play-offów naprzeciw nim stanęli gracze Indiany Pacers. 13 maja 2014 w piątym meczu rywalizacji Gortat ustanowił rekord kariery play-offów pod względem punktów, zdobywając ich 31^[10], miał ponadto 16 zbiórek. Washington przegrali z Indianą 2:4.

10 lipca 2014 podpisał nowy 5-letni kontrakt z Wizards wart 60 milionów dolarów^[11].

Podczas występów w Wizards drużyna z Gortatem w składzie czterokrotnie występowała w fazie play-off, w sezonach: 2013-2014 (2. runda), 2014-2015 (2. runda), 2016-2017 (2. runda), 2017-2018 (1. runda)^[12].

26 czerwca 2018 Gortat trafił do Los Angeles Clippers w zamian za Austina Riversa^[13]. W Clippers wystąpił w 47 meczach, w tym w 43 w pierwszej piątce, grając przeciętnie 16 minut; statystyki za ten rok: 5,0 punktów, 5,6 zbiórek, 1,4 asyst, 0,5 bloków^[14].

7 lutego 2019 ogłoszono jego zwolnienie z drużyny poprzez wykupienie kontraktu przez klub^[15][16]. Ostatni mecz na parkietach NBA Marcin Gortat rozegrał 5 lutego 2019 w wygranym meczu przeciwko Charlotte Hornets, w czasie 13 minut nie zdobył punktu, miał 7 zbiórek i 1 asystę^[17]. Po roku nieobecności na amerykańskich parkietach, na początku 2020 zawodnik ogłosił zakończenie kariery^[18]. Na parkietach NBA Marcin Gortat zarobił ponad 95 milionów dolarów.

 

Na zgrupowanie reprezentacji Polski seniorów został po raz pierwszy powołany przez selekcjonera Andrzeja Kowalczyka, a w biało-czerwonych barwach zadebiutował w wieku 20 lat – 13 sierpnia 2004 we Wrocławiu, w wygranym 84:59 towarzyskim meczu z Portugalią, w którym zdobył 5 punktów. W roku 2004, w eliminacjach do Mistrzostw Europy 2005 rozegrał 2 spotkania (średnia 5,5 min. i 2 pkt. na mecz). W 2005 rozegrał 6 spotkań w ramach rundy wstępnej kwalifikacji do Mistrzostw Europy 2007. W zasadniczej fazie eliminacji do tego turnieju oraz w samych mistrzostwach już nie wziął udziału. W 2009 był jej podporą podczas ME 2009. W sumie wystąpił w niej do tej pory w 63 meczach (stan na 23 sierpnia 2013).

 

Wychowywał się na łódzkich Bałutach, jako syn boksera Janusza Gortata (dwukrotnego medalisty olimpijskiego: brąz 1972 i 1976) oraz wielokrotnej reprezentantki Polski w siatkówce Alicji Gortat^[19]. Po rozwodzie rodziców mieszkał z matką^[20]. Od strony ojca ma przyrodniego brata Roberta oraz siostrę Małgorzatę^[20].

W młodości pasjonowała go piłka nożna^[20][21]. W czwartej klasie szkoły średniej (technikum mechaniczne) zrezygnował z dalszej edukacji i wyjechał do Kolonii na pierwszy kontrakt^[21]. Jest zadeklarowanym katolikiem i twierdzi, że: „wiara w Boga pozwala mu być prawym człowiekiem”^[22]. Zna trzy języki obce: angielski, niemiecki i serbski^[23]. W 2017 został Honorowym Obywatelem Miasta Łodzi^[24].

Na podstawie doniesień mediów, wiadomo że spotykał się z aktorką Alicją Bachledą-Curuś^[25]. W 2019 związał się z politolog Żanetą Stanisławską^[26], którą poślubił wiosną 2021^[27][28]. Żaneta Gortat-Stanisławska prowadzi biznes w branży beauty i wychowuje córkę z poprzedniego małżeństwa. Oboje mają liberalne poglądy polityczne.

Jest wielkim fanem motoryzacji, w czasie kariery w NBA posiadał samochód BMW M5 E60, Mercedes W221 S65 AMG, Bentley.

Od 2022 posiada również obywatelstwo amerykańskie, o czym poinformował 4 listopada 2024 w rozmowie z TVP Info.

Był członkiem honorowego komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed wyborami prezydenckimi w Polsce w 2015^[29]. Brał udział m.in. w: kampanii społecznej przeciwko dopalaczom „Tylko słabi gracze biorą dopalacze”^[30], kampanii „Pij mleko! Będziesz wielki”, reklamie drogerii Rossmann^[31] oraz sieci Play^[32].

W 2017 nakładem Wydawnictwa WAM ukazała się książka Katarzyny Olubińskiej Bóg w wielkim mieście będąca zbiorem wywiadów, m.in. z Marcinem Gortatem^[33].

W 2024 wspomógł finansowo klub Pogoń Prudnik, którego hala „Obuwnik” w Prudniku została zniszczona przez powódź^[34].

Na podstawie^{[35][36][37][38]}, o ile nie zaznaczono inaczej.

NBA

• Wicemistrzostwo NBA (2009)
• Wybór w drafcie NBA (w 2005 z numerem 57.)
• Trzeci Polak, który zagrał w NBA (po Lampem i Trybańskim)
• Zawodnik tygodnia Konferencji Wschodniej NBA (28.12.2015)^[39]
• Pierwszy Polak, który:
  • zagrał w play-off NBA
  • osiągnął double-double w NBA
  • rozpoczął mecz NBA w składzie podstawowym swojego zespołu
• Pierwszy Polak, którego drużyna:
  • wygrała finał konferencji NBA
  • zagrała w finale NBA
• Lider play-off NBA w skuteczności rzutów z gry (2009)^[40]

Drużynowe

• Mistrzostwo Niemiec (2006)
• Puchar Niemiec (2004, 2005, 2007)
• Uczestnik rozgrywek:
  • Euroligi (2006/2007 – 8. miejsce w grupie A)
  • Eurocup (2003/2004 – TOP 16, 2004/2005 – TOP 16)

Indywidualne

• Laureat Złotych Koszy w kategorii: Koszykarska Osobowość Roku (2009)^[41]

Reprezentacja

• Uczestnik:
  • Eurobasketu (2009 – 9. miejsce, 2013 – 21. miejsce, 2015 – 11. miejsce)
  • kwalifikacji do Eurobasketu:
    • 2005, 2011, 2013
    • U–20 (2004)
• Lider Eurobasketu w zbiórkach (2009)

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 2018^[42][43][44]
• Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju” – 2012^[45]
• Order Uśmiechu – 2017^[46]
• Medal Świętego Brata Alberta – 2017^[47]
• laureat X edycji konkursu Wybitny Polak – 2019^[48]

Na podstawie Basketball-Reference.com (ang.)

• Oficjalna strona Marcina Gortata. [dostęp 2018-01-14].
• Profil i statystyki Marcina Gortata w portalu nba.com. [dostęp 2018-01-14].