Lozanna

Według danych z 31 grudnia 2021 miasto liczyło 141 418 mieszkańców, jest czwartym pod względem liczby ludności miastem Szwajcarii. W 2021 roku 41,9% populacji gminy stanowiły osoby urodzone poza Szwajcarią^[1]. Najliczniejszą grupę obcokrajowców reprezentują Francuzi (18%), Portugalczycy (17%) oraz Włosi (11%). Połowa gospodarstw domowych jest zamieszkana przez jedną osobę, około 20% stanowią pary z dziećmi. Obszar aglomeracji miasta liczy około 400 000 mieszkańców^[2].

W przeciągu 28 lat (od 1990^[3]) w Lozannie odnotowano ponad 8% wzrost liczby mieszkańców^[a].

Miasto położone jest na stoku opadającym ku jezioru, o mocno urozmaiconej powierzchni. Dawne Cité było usytuowane na wyniosłym wzgórzu i zupełnie odwrócone od jeziora, od którego oddziela je głęboka dolina potoku Flon. Wykopaliska archeologiczne wykazały, że miejsce to było zamieszkane przez człowieka już w neolicie^[4]. Na pd.-zach. od Cité, na terenie dzisiejszej dzielnicy Vidy, w II wieku p.n.e. istniała osada pochodzenia celtyckiego o nazwie Lousonna, otoczona drewnianą palisadą^[2][5], która wkrótce stała się jednym z 12 miast Helwetów^[6]. Przebiegał tu szlak handlowy z Italii do Galii^[5].

Po zwycięstwie nad Helwetami pod Bibracte w 58 p.n.e. Rzymianie zbudowali na tym miejscu obóz wojskowy, który nazwali Lausanna. Po upadku Cesarstwa Rzymskiego, Lozanna została przeniesiona na bardziej obronne wzgórza^[2]. Miastem, które wkrótce powstało, władali od połowy V w. Burgundowie, po czym weszło ono w skład państwa Franków. Po podziale państwa frankońskiego w 843 wybrzeża Jeziora Genewskiego weszły w skład Królestwa Italii z Lotaryngią króla Lotara. Od 888 Lozanna należała do królestwa Burgundii (Arelatu), od 1033 w ramach Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Po upadku królestwa Burgundii w XIII w. miastem władali rezydujący w zamku Chillon hrabiowie sabaudzcy, a od 1416 roku – książęta sabaudzcy^[6].

Pod koniec VI w. powstało w Lozannie biskupstwo, a biskup Lozanny stał się jednym z największych panów feudalnych ówczesnej Szwajcarii. W średniowieczu duże znaczenie religijne miasta szło w parze z jego pozycją polityczną i ekonomiczną. W tym czasie Lozanna rozrosła się o dzielnice skupione wokół placów: Place du Bourg, Place de la Palud, Place de St-Pierre, Place de St-François, Place de St-Laurent, w których skupiał się handel i działalność rzemieślnicza^[4]. Znaczenie Lozanny jako ośrodka handlowego rosło^[5]. Około 1200 r. liczyła ona ponad 2 tysiące mieszkańców^[6]. W XIII w. w mieście ulokowały się klasztory wielu zakonów^[4]. W 1173 rozpoczęto budowlę gotyckiej katedry NMP (Notre-Dame) – jej poświęceniu w 1275 przez księcia-biskupa Wilhelma de Champvent towarzyszyła msza dziękczynna, którą odprawił papież Grzegorz X, a w uroczystości uczestniczył Rudolf Habsburg^[4] (w 1938 koncertował tu Ignacy Paderewski)^[5]. W latach 1400–1430 wybudowano z cegły i piaskowca zamek Saint-Maire^[7].

W 1529 roku do Lozanny przybywa pochodzący z Delfinatu jeden z najwybitniejszych humanistów francuskich tamtych czasów i jednocześnie zwolennik reformacji, Wilhelm Farel^[4]. W 1536 roku Lozannę, a później cały obecny kanton Vaud zajęło zbrojnie Berno, które już wcześniej przyjęło reformację protestancką^[2]. Kościoły katolickie, z wyjątkiem katedry i kościoła pod wezwaniem Św. Franciszka, uległy likwidacji^[4].

W 1723 r. berneńczycy krwawo stłumili próbę mieszkańców kraju Vaud uzyskania niepodległości. Przywódca ruchu, major Abraham Davel, został skazany na śmierć i ścięty 24 kwietnia 1723 r. w Vidy^[4].

W 1797 miasto ze swoimi wojskami odwiedził Napoleon Bonaparte^[2].

W 1803 utworzono kanton Vaud ze stolicą w Lozannie^[2]. Do rozwoju turystyki, przyczyniło się otwarcie linii kolejowej w 1856^[8].

W okresie I wojny światowej Lozanna była jednym z ośrodków, wokół których grupowała się polska emigracja polityczna. 15 sierpnia 1917 z inicjatywy przebywającego tu wówczas Romana Dmowskiego został w Lozannie założony Komitet Narodowy Polski.

W latach 1922–1923 obradująca w tym mieście konferencja międzynarodowa opracowała traktat pokojowy po wojnie grecko-tureckiej.

 

W Lozannie funkcjonuje dwadzieścia muzeów, jest to m.in.: Muzeum Olimpijskie (Musée olympique), Collection de l’Art Brut (dzieła twórców samouków), Kantonalne Muzeum Archeologiczno-Historyczne (Musée cantonal d’archéologie et d’histoire), Kantonalne Muzeum Sztuk Pięknych (Musée cantonal des Beaux-Arts), Photo Elysée (muzeum poświęcone fotografii), Muzeum Geologiczne (Musée cantonal de géologie), Muzeum Historyczne Lozanny (Musée historique Lausanne), Muzeum i Kantonalny Ogród Botaniczny (Musée et jardins botaniques cantonaux) oraz Kantonalne Muzeum Zoologii^[12].

 

• Uniwersytet (UNIL)
• Politechnika Federalna

Miasto jest węzłem drogowym i kolejowym, funkcjonuje tu również port lotniczy Lozanna-La Blécherette oraz stacja kolejowa Lausanne. Do 1964 w mieście jeździły tramwaje. Obecnie do środków komunikacji publicznej zalicza się trolejbusy i metro.

Przez teren miasta przebiegają autostrada A9 oraz drogi główne nr 1, nr 9, nr 5, nr 134, nr 138, nr 141, nr 148 i nr 150.

W Lozannie swoją siedzibę ma Międzynarodowy Komitet Olimpijski oraz Centrum Studiów Olimpijskich. Swoją główną siedzibę światową ma tu również Trybunał Arbitrażowy ds. Sportu. W mieście rozgrywany jest mityng lekkoatletyczny Athletissima.

Obiekt	Przeznaczenie	Zdjęcie
Stade Olympique de la Pontaise	wielofunkcyjny

Miejscowość partnerska:

•   Osijek, Chorwacja

• Mirwais Ahmadzaï (1960), muzyk
• Alejo Carpentier (1904), pisarz
• Stéphane Chapuisat (1969), piłkarz
• Benjamin Constant (1767), pisarz
• Jean-François Leuba (1934), prawnik
• Ludovic Magnin (1979), piłkarz
• Marie-Gaïané Mikaelian (1984), tenisistka
• Théophile Alexandre Steinlen (1859), malarz
• Karol Sycylijski (1938), książę Kalabrii
• Roger Verey (1912), wioślarz
• Michał Żółtowski (1915), pisarz^[13]