Krzysztof Pomian

Urodził się w 1934 jako Krzysztof Purman^[2]. Jego rodzice byli Polakami żydowskiego pochodzenia. Ojciec Stefan Purman był działaczem komunistycznym, jednym z założycieli KPP, bratem Henryka i Leona. W trakcie II wojny światowej Krzysztof Pomian został wywieziony z rodziną do Kazachstanu, gdzie w łagrze zmarł jego ojciec. Do Polski powrócił wraz z matką w 1946^[3]. Wkrótce po wojnie matka zmieniła nazwisko na Pomian, przedwojenny pseudonim jej męża^[2].

W latach 1952–1957 Pomian studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego. Na tym samym wydziale obronił pracę doktorską (1965) i habilitacyjną (1968) oraz pracował jako adiunkt w Katedrze Historii Filozofii Narodowej. Był członkiem Związku Młodzieży Polskiej^[4]. W 1966 po wygłoszeniu krytycznego wobec partii referatu został wykluczony z PZPR, do której należał od czasów studenckich. W 1968 stracił pracę na uczelni za poparcie udzielone uczestnikom wydarzeń marcowych^[3]. W latach 1969–1972 był zatrudniony w Zakładzie Rękopisów Biblioteki Narodowej^[5], następnie wyjechał do Francji^[6]. W grudniu 1975 podpisał List 59, protest przeciwko zmianom w konstytucji^[7].

W 1984 został profesorem w Centre national de la recherche scientifique (CNRS). W 1998 otrzymał tytuł profesora nauk humanistycznych^[8]. W 1999 objął stanowisko profesora na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. W 2001 został dyrektorem tworzonego w Brukseli Muzeum Europy. W 2010 wszedł w skład Komitetu Doradczego Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność^[6].

Jest autorem prac o filozofii współczesnej oraz związkach filozofii z polityką, m.in. zbioru esejów Filozofowie w kręgu polityki. W latach 2020–2022 we Francji wydano jego trzytomową publikację pt. Le Musée, une histoire mondiale, poświęconą historii i kształtowaniu się instytucji muzeum^[9].

Jego żoną była Grażyna Pomian^[10].

W 2012 został przez prezydenta Bronisława Komorowskiego odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski^[11]. W 1993 uhonorowano go Krzyżem Komandorskim tego orderu^[12].

Doktor honoris causa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej (2003)^[13] i Uniwersytetu Gdańskiego (2024)^[14]. Otrzymał Nagrodę Publicystyczną im. Juliusza Mieroszewskiego (1985)^[15] oraz Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (2017)^[16].

• Filozofia i socjologia XX wieku (współautor), Wiedza Powszechna, Warszawa 1962.
• Przeszłość jako przedmiot wiary: historia i filozofia w myśli średniowiecza, PWN, Warszawa 1968.
• Człowiek pośród rzeczy: szkice historycznofilozoficzne, Czytelnik, Warszawa 1973.
• Les archives: du Trésor des chartes au caran, Gallimard , Paryż 1980.
• L'orde du temps, Gallimard , Paryż 1984.
• Europa i jej narody (współautor), PIW, Warszawa 1992.
• Przeszłość jako przedmiot wiedzy, Fundacja „Aletheia”, Warszawa 1992.
• Zbieracze i osobliwości: Paryż – Wenecja XVI–XVIII wiek, PIW, Warszawa 1996.
• Drogi kultury europejskiej: trzy studia, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 1996.
• Wenecja w kulturze europejskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2000.
• W kręgu Giedroycia, Czytelnik, Warszawa 2000.
• Oblicza dwudziestego wieku: szkice historyczno-polityczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2002.
• Filozofowie w świecie polityki. 1, Eseje 1957–1974, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2004.
• Historia – nauka wobec pamięci (współautor), Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2006.
• Le Musée, une histoire mondiale. Tome 1: Du trésor au musée, Gallimard, Paryż 2020.
• Le Musée, une histoire mondiale. Tome 2: L’ancrage européen, 1789–1850, Gallimard, Paryż 2021.
• Le Musée, une histoire mondiale. Tome 3: Du trésor au musée, 1850–2020, Gallimard, Paryż 2022.

• Patrycja Dołowy: Tytuły, które były dla mnie w życiu ważne, to tytuły moich książek – rozmowa z prof. Krzysztofem Pomianem, laureatem nagrody FNP 2017. fnp.org.pl, 21 grudnia 2017. [dostęp 2017-12-25].