Kryptomeria japońska

Gatunek występuje naturalnie w Japonii i w Chinach, poza tym jest rozpowszechniony w uprawie. W Japonii występuje odmiana var. japonica rosnąca w czystych lub mieszanych lasach od wyspy Kiusiu na południu po północne krańce wyspy Honsiu. Odmiana ta została introdukowana do lasów na wyspie Tajwan oraz w Chinach. W Chinach naturalnie występuje odmiana var. sinensis. Jej zasięg obejmuje prowincje Fujian, Jiangxi, Syczuan, Junnan i Zhejiang, ale jest też sadzona w lasach także w innych prowincjach^[7].

•  
  Kwiaty męskie zebrane w strobilach
•  
  Szyszki i nasiona.
•  
  Listowie
•  
  Drewno
•  
  Pień młodego drzewa, Ogród botaniczny PAN w Powsinie, Polska
•  
  Pień starego drzewa, Tateyama, Japonia

Pokrój

Zimozielone drzewo osiągające zazwyczaj 50 m wysokości, choć znane są okazy sięgające 65 m. Pień jest smukły, osiąga zwykle do 3 m średnicy^[7]. Kształt korony młodych drzew jest piramidalny i luźny, u starszych drzew korona się zagęszcza i przybiera kształt kopulasty^[8]. Konary są zwykle rozpostarte poziomo i wyrastają w okółkach. Rozgałęzienia dalszych rzędów zwykle zwisają, przy czym pędy jednoroczne są zielone. Kora na pniu ma kolor czerwonobrązowy lub ciemnoszary i jest włóknista^[7].

Liście

Szydlaste igły długości 6-18 mm. Igły wyrastające wiosną są krótsze od letnich. Ułożone są skrętolegle w 5 rzędach. Są zwykle mniej lub bardziej zagięte do przodu. Mają barwę zieloną lub niebieskawozieloną. Na wierzchołku są długo zaostrzone, przekrój mają romboidalny, a u nasady długo zbiegają po pędzie^[7][8].

Organy generatywne

Kwiaty są rozdzielnopłciowe. Męskie skupione są w owalne lub owalno-elipsoidalne strobile skupione po 6–35 na końcach dwuletnich pędów. Strobile osiągają od ok. 2,5 do 5, rzadko 8 mm długości. Mają najpierw kolor fioletowoczerwony, dojrzałe żółkną. Strobile składają się z wielu mikrosporofili ułożonych spiralnie i zawierających najczęściej po 4–5 woreczków pyłkowych. Kuliste strobile żeńskie wyrastają pojedynczo lub w skupieniach po kilka. Mają średnicę ok. 1–2 cm. Złożone są z 20–30 łusek nasiennych, których zaostrzone końce odstają. Na szczycie często wyrasta pęczek igieł lub dochodzi do proliferacji – przerośnięcia szyszki przez pęd. Szyszki dojrzewają i drewnieją w ciągu jednego roku, lecz utrzymują się na drzewie jeszcze przez 1–2 lata^[8][7].

Nasiona

Powstają po 2 do 5 na każdej łusce nasiennej. Mają barwę brązową lub ciemnobrązową, długość ok. 4–6 mm i szerokość 2–3 mm. Ich kształt jest nieco nieregularny, zwykle są kanciaste i zaopatrzone w wąskie skrzydełka o szerokości ok. 0,2 mm^[7].

Gatunki podobne

Ze względu na liście roślina przypomina pochodzącą z australijskiej wyspy Norfolk araukarię wyniosłą i rosnącego w Ameryce Północnej mamutowca olbrzymiego. Oba te gatunki różnią się znacząco m.in. budową organów generatywnych. Mamutowiec ma poza tym liście ułożone w trzech rzędach^[8].

Drzewa tego gatunku cenione są jako rośliny ozdobne i surowiec do produkcji bezżywicznego drewna^[8]. Obie odmiany są sadzone w lasach w Azji wschodniej^[7]. Stare okazy rosną w Japonii nierzadko przy pałacach i świątyniach. Gatunek sadzony jest także jako roślina ozdobna poza swoim zasięgiem. W Europie środkowej ze względu na większą mrozoodporność uprawiana jest głównie odmiana japońska var. japonica^[8].