Królewskie Holenderskie Siły Powietrzne

 

Początki sił powietrznych Holandii sięgają 1886 roku, kiedy to sformowano pierwszą jednostkę balonową. We wrześniu 1911 roku przeprowadzono pierwsze ćwiczenia o eksperymentalnym charakterze z użyciem samolotów, a 1 lipca 1913 królewskim dekretem powołano do życia Dywizję Lotniczą Królewskiej Armii Holenderskiej stacjonującą na lotnisku w Soesterberg. Na początku swego istnienia dywizja posiadała jeden samolot zbudowany przez Marinusa van Meela, do którego w kilka miesięcy później dołączyły zakupione od Francji samoloty Farman. Przed wybuchem I wojny światowej w Holandii pojawiły się samoloty Nieuport i Caudron. W dniu wybuchu wojny, w której Holandia pozostała krajem neutralnym, lotnictwo liczyło 5 samolotów i 42 żołnierzy. Uruchomiono nowe bazy w Arnhem, Gilze en Rijen, Venlo i Vlissingen. 18 sierpnia 1917 roku powstał Oddział Lotnictwa Morskiego (Marine-Luchtvaartdienst). W latach 1920–1930 lotnictwo holenderskie liczyło 25 samolotów myśliwskich, 146 samolotów rozpoznawczych, dwa samoloty szkolne i trzy transportowe. Nowymi samolotami uzupełniano siły powietrzne w koloniach na Dalekim Wschodzie. W 1938 roku doszło do reorganizacji lotnictwa w wyniku czego powstała Służba Lotnicza Wojsk Lądowych.

 

10 maja 1940 roku Niemcy zaatakowały Holandię, w dniu ataku siły powietrzne liczyły 122 samolotów różnych typów, w tym:

• 9 Fokker T.V
• 28 Fokker D.XXI
• 23 Fokker G.I
• 11 Douglas 8A-3N
• 24 Fokker C.V
• 11 Fokker C.X
• 16 Koolhoven F.K. 51

 

Podczas walk nad Holandią Luftwaffe utraciło ponad 350 samolotów w wyniku bezpośrednich walk z holenderskimi pilotami, od ognia obrony przeciwlotniczej i utraconych w wyniku awarii technicznych. Straty były wysokie również po stronie holenderskiej, prawie 95% pilotów zginęło. Za walkę podczas niemieckiej inwazji królowa Wilhelmina odznaczyła wojskowe lotnictwo holenderskie Orderem Wojskowym Wilhelma, najwyższym odznaczeniem wojskowym. Przed kapitulacją Holandii wielu pilotom udało się uciec do Wielkiej Brytanii, ewakuowano również 9 wodnosamolotów Fokker T.VIII, z których 1 czerwca 1940 roku sformowano 320 Dywizjon Obrony Wybrzeża RAF. W 1943 przeszedł pod dowództwo lotnictwa bombowego i brał udział w bombardowaniu Niemiec. Z personelu holenderskiego lotnictwa morskiego utworzono również drugi dywizjon obrony wybrzeża 321 Squadron RAF, który od 1942 roku działał na Dalekim Wschodzie. W 1941 roku na terenie Jackson Army Airbase w Stanach Zjednoczonych otwarto szkołę lotniczą szkolącą holenderskich pilotów.

Królewskie Holenderskie Siły Powietrzne Indii Wschodnich (Militaire Luchtvaart van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger) operujące w holenderskich koloniach w momencie japońskiej inwazji 1 marca 1942 roku dysponowało około 120 samolotami myśliwskimi, były wśród nich zakupione w Stanach Zjednoczonych Brewster F2A Buffalo, Curtiss-Wright CW-22, Curtiss-Wright CW-21, Curtiss P-36 Hawk i pięć samolotów bombowych Douglas DB-7. Szybkość i siła nacierających wojsk japońskich szybko przełamała opór Holendrów, którzy znaleźli schronienie w Australii i Cejlonie. Uratowani holenderscy piloci zasilili 321 Dywizjon RAF a w Australii utworzyli 18 i 119 Dywizjon RAAF latający na samolotach B-25 Mitchell i 120 Dywizjon RAAF, latający na samolotach Curtiss P-40 Warhawk, w Anglii powstał 322 Dywizjon RAF latający na samolotach Supermarine Spitfire. W brytyjskim lotnictwie morskim walczył 860 Dywizjon Fleet Air Arm, latający na samolotach Fairey Swordfish.

 

W 1947 roku utworzono Sztab Sił Powietrznych, w 1950 roku holenderskie siły powietrzne umożliwiły kobietom służbę w swojej formacji na nie bojowych stanowiskach. W wyniku przeprowadzonej reorganizacji w dniu przystąpienia Holandii do NATO 27 marca 1953 roku siły powietrzne stały się samodzielną częścią sił zbrojnych jako Królewskie Holenderskie Siły Powietrzne. Do końca lat 50. na wyposażeniu Dowództwa Obrony Powietrznej (Commando Lucht Verdediging) służyły Glostery Meteory. Po wstąpieniu do NATO utworzono Dowództwo Lotnictwa Taktycznego (Commando Tactische Luchtstrijdkrachten), które w ramach amerykańskiego programu wspierania sił zbrojnych krajów zaprzyjaźnionych (Mutual Defense Aid Program) otrzymało samoloty Republic F-84 Thunderjet. W latach 1956–1968 wykorzystywano również Hawkery Huntery, a do 1964 roku – F-86 Sabre’y.

W 1962 roku rozpoczęło się przezbrajanie dywizjonów myśliwskich na samolot Lockheed F-104 Starfighter, który służył aż do 1983 roku, w 1969 pojawił się Canadair CF-5 wykorzystywany do 1992 roku. Od 1979 roku aż do dzisiaj podstawowym myśliwcem KLu jest General Dynamics F-16 Fighting Falcon. Holandia musiała wymienić samoloty poprzedniej generacji. Zamówiono 75 egzemplarzy jednomiejscowych i 30 szkolnych. NF-5A/B zbliżone do maszyn kanadyjskich ze zmianami w konstrukcji skrzydeł. Wzmocniono je i wprowadzono sterowane elektrycznie klapy. Umożliwiło zwiększenie udźwigu. Pierwsze dostawy rozpoczęły się w 1969 roku i trwały do 1973 roku. W trakcie eksploatacji samoloty poddawane były modyfikacjom, takim jak: dodanie wyrzutni flar i dipoli oraz ostrzeżenia o opromieniowaniu radarem. W trakcie eksploatacji utracono 17 samolotów. Ostatnie z nich wycofano w 1991 roku^[3].

W 2012 roku z powodu oszczędności rozwiązano 311. Eskadrę eksploatują ten typ^[4]. W 2013 roku Holandia posiadała cztery eskadry wykorzystujące F-16: 322. i 323. Eskadrę w bazie Leeuwarden oraz 312. i 313. w Uden-Volkel.

3 stycznia 2014 roku Ministerstwo Obrony Holandii ogłosiło plan zakupu F-35A Lightning II. Otrzymać je mają 322. Dywizjon który będzie stacjonować w Holandii i 323. Dywizjon, który ma być w Stanach Zjednoczonych w ramach projektu szkolenia. Łącznie zamówienie wyniesie 37 myśliwców^[5].

15 grudnia 2015 roku w bazie Breda-Gilze Rijen odbyła się oficjalna uroczystość wycofania ze służby śmigłowców Alouette III. Holandia dysponowała 72 maszynami tego typu, które po raz pierwszy pojawiły się w 1964 roku. Ostatnia czwórka, A-247, A-275, A-292 i A-301, formalnie zakończyła służbę 31 grudnia 2015 roku^[6].

Pierwsze powojenne starcie holenderskich sił powietrznych z przeciwnikiem miało miejsce w Nowej Gwinei Holenderskiej. 18 grudnia 1961 roku Indonezja zaatakowała holenderską kolonię. Holenderskie lotnictwo zgrupowane w Dowództwie Obrony Powietrznej Nowej Gwinei (Commando Luchtverdediging Nederlands Nieuw-Guinea) dysponowało dwunastoma samolotami Hawker Hunter i dwoma śmigłowcami Aérospatiale Alouette II uzupełnionymi po roku kolejnymi dwunastoma Hunterami. 1 października 1962 zawarto pokój, na mocy którego Holendrzy wycofali się z Nowej Gwinei, a region przeszedł pod administrację ONZ. Holenderskie Siły Powietrzne są aktywnym uczestnikiem operacji bojowych prowadzonych przez NATO. W latach 1992–1995 holenderskie F-16 brały udział w operacji Deny Flight nad terytorium Bośni i Hercegowiny, w 1995 roku wzięły udział w operacji Deliberate Force, a w 1999 roku w lotach bojowych nad Serbią i Kosowem biorąc udział w operacji Allied Force, podczas której 24 marca 1999 roku holenderski F-16 zestrzelił MiGa-29. W październiku 2002 roku holenderskie F-16 wraz z samolotami z Danii i Norwegii, wspierane przez holenderski KC-10 Extender wylądowały w bazie Manas w Kirgistanie aby udzielić wsparcia lotniczego siłom biorącym udział w operacji Enduring Freedom w Afganistanie. 31 sierpnia 2006 roku holenderski pilot zginął w katastrofie biorąc udział w operacji Mountain Thrust podczas wspierania brytyjskich żołnierzy walczących w prowincji Helmand. Sześć F-16 operujących z włoskiej bazy na Sardynii wzięło udział w operacji Odyssey Dawn nad Libią. Na początku 2013 roku w Mazar-i Szarif w afgańskiej prowincji Kunduz stacjonowały cztery F-16^[7].

Zdjęcie	Samolot	Producent	Typ	Liczba sztuk	Uwagi
Samoloty
	Lockheed Martin F-16AM/BM Fighting Falcon	Holandia/  Stany Zjednoczone	Myśliwiec wielozadaniowy	61	213 zbudowanych na licencji przez Fokkera, 37 sprzedano Chile, 9 sprzedano Jordanii, 37 utracono, 45 w rezerwie, pozostałe wycofano.
	F-35A Lightning II	Stany Zjednoczone	Myśliwiec wielozadaniowy	2	Dwa testowe w USA, planowany zakup 37 maszyn[8].
	Pilatus PC-7 Turbo Trainer	Szwajcaria	Samolot szkoleniowy	13
	Lockheed C-130H-30 Hercules	Stany Zjednoczone	Samolot transportowy	4	2 C-130H-30 i 2 ex-amerykańskie EC-130Q przebudowane do C-130H.
	McDonnell Douglas KC-10 Extender	Stany Zjednoczone	ciężki samolot transportowo-tankujący	2	Wykorzystywane do transportu wojska i tankowania F-16. Dwa DC-10 przebudowano za 96 mln USD na latające cysterny w 1995.
	Gulfstream IV	Stany Zjednoczone	transport VIP	1
	Dornier Do 228	Niemcy	samolot patrolowy	2
Śmigłowce
	Agusta-Bell 412	Włochy	śmigłowiec SAR	3
	Boeing AH-64D Apache	Stany Zjednoczone	śmigłowiec szturmowy	28	Zakupiono 30, 1 rozbił się w 2004 w USA, 1 rozbił się w 2014 w Mali. Zmodernizowane do standardu Longbow Block II.
	Eurocopter AS 532U2 Cougar Mk2	Francja	śmigłowiec wielozadaniowy	8	Zakupiono 17, ale 9 przeniesiono do rezerwy z powodu oszczędności.
	Boeing CH-47D/F Chinook	Stany Zjednoczone	ciężki śmigłowiec transportowy	17	7 CH-47C odkupiono od Kanady i przebudowano na CH-47D, do nich dokupiono 6 nowych CH-47D, z 13 CH-47D 2 utracono. Sześć nowych CH-47F.
	NHI NH-90NFH	Unia Europejska	morski śmigłowiec wielozadaniowy	10	Zamówiono 12 do bazowania na fregatach dla zastąpienia Lynxów i 8 dla zastąpienia Couguarów.

 

 

 

 

 

 

Myśliwce/Myśliwsko-bombowe

•   Nieuport 11
•   Fokker D.XXI - 36 w latach 1936—1940.
•   Fokker G.I Jachtkruiser - 36 w latach 1939—1940.
•   Douglas 8A-3N - 18 w latach 1939—1940.
•   Supermarine Spitfire Mk.IX - 35 w latach 1946—1954.
•   North American P-51 Mustang - 39 w latach 1946—1950.
•   Gloster Meteor F Mk IV - 60 w latach 1948—1957.
•   Gloster Meteor F Mk VIII - 160 w latach 1950—1959.
•   Republic F-84 Thunderjet - 166 F-84G, 20 F-84E w latach 1952—1956.
•   Republic F-84F Thunderstreak - 143 w latach 1955—1970.
•   Hawker Hunter F Mk 4 - 96 w latach 1956—1964.
•   Hawker Hunter F Mk 6 - 93 w latach 1957—1968.
•    North American F-86D/K Sabre "Kaasjager" - 57/6 w latach 1956—1964.
•     Lockheed TF-104G/RF-104G/F-104G Starfighter - 138 w latach 1962—1984.
•    Canadair NF-5A/B - 75/30 w latach 1969—1991.
•    Fokker F-16A/B Block 1/5/10/15/OCU - 177/36 w latach 1979—2003 (zmodernizowane do MLU, sprzedane lub wycofane).

Bombowce/Rozpoznawcze

•   Farman MF.11
•   Fokker C.V - 142 w latach 1924—1940.
•   Fokker C.X - 20 w latach 1934—1940.
•   Fokker T.V - 15 w latach 1938—1940.
•   North American B-25 Mitchell - 139 w latach 1942—1950.
•   Republic RF-84 Thunderjet - 21 od 1952.
•   RF-84F Thunderflash - 24 od 1956.

Patrolowe

•   Fokker F27 - 2 w latach 1981—2000.
•   Fokker F-60U - 2 w latach 2005—2007.

Treningowe

•   Koolhoven F.K. 51 - 16+ w latach 1936—1940.
•   De Havilland Tiger Moth - 56 w latach 1946—1960.
•   North American T-6 Texan - 200 w latach 1946—1968.
•   Fokker S-11 Instructor - 39 w latach 1948—1973.
•   Gloster Meteor T.Mk.VII - 45 w latach 1948—1959.
•   T-33A Shooting Star - 60 w latach 1953—1972.
•   Fokker S.14 Machtrainer - 20 w latach 1955—1967.
•   Hawker Hunter T.Mk.7 - 20 w latach 1958—1968.

Transportowe/użytkowe

•   de Havilland DH-89B Dominie - 4 w latach 1944—1956.
•   British Taylorcraft Auster Mk.3 - 20 w latach 1946—1952.
•   Avro Anson Mk.1 - 25 w latach 1947—1953.
•   Piper PA-18 Super Cub L-18C/L-21A/L-21B - 162 w latach 1952—1976.
•   Douglas C-47 Skytrain od 1949.
•   Beechcraft T-7 Navigator - 28 w latach 1950—1953.
•   de Havilland Canada DHC-2 Beaver - 9 w latach 1956—1974.
•   Fokker F-27 Friendship/Troopship - 12 w latach 1960—1996.
•   Fokker F-50 - 2 w latach 1996—2011 (VIP).
•   McDonnell Douglas DC-10-30CF - 1 w latach 2011—2014.

Śmigłowce

•   Hiller H-23 Raven - 36 w latach 1955—1964.
•   Aérospatiale Alouette II - 8 w latach 1959—1966.
•   Aérospatiale Alouette III SA 316B - 77 w latach 1963—2015.
•   Bölkow Bo 105 - 30 w latach 1975—2004.
•   Westland Lynx - 6 Mk.25, 10 Mk.27, 8 Mk.81 w latach 1978—2012.
•   Boeing CH-47D Chinook - 13 od 1995.
•   Hughes AH-64A Apache - 12 w latach 1996—2001 (wypożyczone).

• Lindsday Peacock: Lotnictwo wojskowe świata. OTiK, 1994. ISBN 83-900902-2-8. Brak numerów stron w książce
• Michał Gajzler, Northrop F-5 A/B Freedom Fighter Cz. 2, str. 60-61; Lotnictwo 4 (2016), ISSN 1732-5323

• Oficjalna strona Holenderskich Sił Powietrznych