Joanna Bator

Studiowała kulturoznawstwo na Uniwersytecie Wrocławskim. Ukończyła także Szkołę Nauk Społecznych przy Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Jej doktorat w dziedzinie filozofii poświęcony był filozoficznym aspektom feministycznych teorii i dyskusji, jaką feministki prowadziły z psychoanalizą i postmodernizmem. Była to jedna z pierwszych w Polsce prac na ten temat.

W latach 1999–2008 Joanna Bator pracowała jako adiunkt w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN, w latach 2007–2011 wykładała również w Polsko-Japońskiej Wyższej Szkole Technik Komputerowych i kilku innych warszawskich uczelniach. W tym czasie przebywała na stypendiach w Middlesex University w Londynie, dwukrotnie w New School for Social Research w Nowym Jorku i trzykrotnie w Tokio jako stypendystka JSPS, Cannon Foundation in Europe oraz Japan Foundation. Pisała felietony i eseje w prasie polskiej i polonijnej – zawsze jako „wolny strzelec”. Jurorka międzynarodowej Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego w latach 2012–2014.

Jest znawczynią i wielbicielką japońskiej kultury. Efektem pierwszego dwuletniego pobytu Joanny Bator w Japonii była książka Japoński wachlarz (2004, 2011). W 2013 pojawił się na rynku jej zbiór esejów i felietonów Rekin z Parku Yoyogi. W jej powieściach jest również wiele odniesień i inspiracji związanych z japońską kulturą. W sumie spędziła w Japonii cztery lata.

Od 2011 Joanna Bator nie jest związana z żadną instytucją naukową i poświęca się głównie pisaniu. Pierwsza powieść, Piaskowa Góra (2009), przyniosła jej sukces w Polsce i za granicą, który ugruntowała następna – Chmurdalia (2010). Jej kolejna powieść Ciemno, prawie noc ukazała się w 2012 i została nagrodzona Nagrodą Literacką „Nike”. Następnie Bator opublikowała kolejny esej intymny pt. Wyspa Łza w 2014 i powieść Rok Królika w 2015. Jesienią 2017 ukazała się jej pierwsza japońska powieść pt. Purezento.

W 2012 Joanna Bator skrytykowała Wikipedię w „Gazecie Wyborczej”, kiedy nie pozwolono jej poprawić daty swoich urodzin w Wikipedii, błędnie podanej w innych źródłach^[5]. Powodem było niepowołanie się przez autorkę na weryfikowalne źródła zewnętrzne. Dariusz Jemielniak, analizując ten incydent zauważa, że stanowi on przykład niezrozumienia zasad Wikipedii przez społeczeństwo^[6]. Była to pierwsza w Polsce tak głośna krytyka nowych mediów przez twórców literatury, która doprowadziła do dyskusji w licznych mediach^[7][8].

Felietonistka „Gazety Wyborczej” i „Pani”; publikowała w: „Bluszczu”, „Czasie Kultury”, „Kulturze i Społeczeństwie”, „Twórczości”, „Tygodniku Powszechnym”. Autorka prac naukowych, esejów, powieści i opowiadań.

• 2001 – Feminizm, postmodernizm, psychoanaliza, Gdańsk, Słowo/obraz terytoria
• 2002 – Kobieta, powieść, Warszawa, Twój Styl
• 2004 – Japoński wachlarz, Warszawa, Twój Styl
• 2009 – Piaskowa Góra, Warszawa, wydawnictwo W.A.B. (powieść nominowana do Nagrody Literackiej „Nike” oraz Nagrody Literackiej Gdynia^[9], niemiecki przekład znalazł się w finale międzynarodowej nagrody literackiej przyznawanej przez Haus der Kulturen der Welt oraz fundację Elementarteilchen – German International Literary Award)
• 2010 – Chmurdalia, Warszawa, Wydawnictwo W.A.B. (powieść w finale Nagrody Literackiej „Nike”)
• 2011 – Japoński wachlarz. Powroty, Warszawa, Wydawnictwo W.A.B.
• 2012 – Ciemno, prawie noc, Warszawa, Wydawnictwo W.A.B. (za tę powieść autorka otrzymała Nagrodę Literacką „Nike” w 2013)^[10].
• 2014 – Rekin z parku Yoyogi, Warszawa, Wydawnictwo W.A.B.
• 2015 – Wyspa Łza, Kraków, Wydawnictwo Znak
• 2016 – Rok królika, Kraków; Wydawnictwo Znak
• 2017 – Purezento, Kraków; Wydawnictwo Znak
• 2020 – Gorzko, gorzko, Kraków; Wydawnictwo Znak
• 2022 – Ucieczka niedźwiedzicy, Kraków; Wydawnictwo Znak

Książki redagowane:

• 2007 – Ucieleśnienia. Język, praktyka, reprezentacja (z A. Wieczorkiewicz), Warszawa, IFIS
• 2008 – Ucieleśnienia II. Płeć między ciałem i tekstem (z A. Wieczorkiewicz), Warszawa, IFIS

Za Japoński wachlarz (2004, 2011) uhonorowana została Nagrodą Wydawców i Nagrodą im. Beaty Pawlak w 2005^[11]. Jej Piaskowa Góra była nominowana do Nagrody Literackiej „Nike” 2010^[12] oraz Nagrody Literackiej Gdynia a niemiecki przekład znalazł się w finale Niemieckiej Międzynarodowej Nagrody Literackiej. Finał Nagrody Literackiej „Nike” 2011 za Chmurdalia^[13]. Laureatka Nagrody Literackiej „Nike” (2013) za powieść Ciemno, prawie noc^[14]. W 2015 została odznaczona Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[15]. W 2018 wraz z tłumaczką Esther Kinsky otrzymała Nagrodę Literacką im. Hermanna Hessego (Calwer Hermann-Hesse-Preis(inne języki))^[16]. W 2024 została laureatką Austriackiej Nagrody Państwowej dla twórców literatury europejskiej^[17].

Jurorka międzynarodowej Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego.

• Strona Joanny Bator w Wydawnictwie Grupa Wydawnicza Foksal
• Profil w Książki onet.pl. ksiazki.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
• Profil w Książkach wp.pl