Janusz Dunin

Urodził się w Wilnie, jako syn lekarza okulisty, jego matką była Helena z Chaszkowskich, bakteriolog, asystent w Zakładzie Bakteriologii USB, jako ostatni po mieczu przedstawiciel kresowego rodu Duninów, herbu Łabędź.^[1] Od 1945 (przesiedlony wraz z rodzicami) mieszkał w Łodzi, gdzie w 1950 r. ukończył I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika. W latach 1950–1955 studiował polonistykę na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W 1957 został zatrudniony w Bibliotece Uniwersyteckiej w Łodzi, gdzie przeszedł wszystkie stopnie zawodowe i naukowe, a w latach 1984-1987 pełnił funkcję dyrektora. W 1968 obronił na Uniwersytecie Łódzkim pracę doktorską na temat Wstęp do literatury świeckiej drugiego rynku wydawniczego w Polsce, a w 1993 zakończył przewód habilitacyjny na podstawie rozprawy Rozwój cech wydawniczych polskiej książki literackiej XIX i XX w. W czasie pracy w BUŁ podejmował prace dydaktyczne szkoląc bibliotekoznawców na Uniwersytecie Łódzkim i Jagiellońskim.

Po zakończeniu kadencji dyrektora BUŁ, po czterdziestu latach służby bibliotecznej w 1997 objął etat w Katedrze Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej, poświęcając się pracy naukowo-badawczej i dydaktycznej. W 1990 awansował na stanowisko profesora nadzwyczajnego, a następnie w 1998 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego UŁ.

Po przejściu na emeryturę, od 2002 aż do śmierci pracował w Wyższej Szkole Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, w Zakładzie Dziennikarstwa oraz Zakładzie Komunikacji Społecznej i Socjologii Mediów, gdzie wykładał edytorstwo.

Mąż Cecylii Dunin, ojciec Kingi Dunin.

Jako samodzielny pracownik naukowy angażował się w życie organizacyjne i przedsięwzięcia zespołowe. Był inicjatorem i redaktorem naczelnym czasopisma „Media. Kultura. Społeczeństwo”, członkiem komitetu redakcyjnego czasopisma „Studia o Książce”, członkiem redakcji „Literatura i kultura popularna”, „Folia Scientiarum Artium et Librorum” Uniwersytetu Łódzkiego oraz czasopism „Znad Wilii” i „Lithuanii”. Był także autorem wielu haseł encyklopedycznych w Polskim słowniku biograficznym, Słowniku pracowników książki polskiej, Słowniku literatury popularnej, Encyklopedii wiedzy o książce (redaktor działu Bibliofilstwo).

Główny nurt jego zainteresowań dotyczył teorii i praktyki komunikowania za pomocą druku – zarówno słowem pisanym, jak i poprzez przekaz ikoniczny. Pisywał nie tylko o książkach i czasopismach, ale m.in. o komiksach, o kartach pocztowych czy o ekslibrisach - jako nośniku treści literackich. Naukowy i publicystyczny dorobek to 29 publikacji zwartych i ponad 500 artykułów. Uczestniczył w krajowych i międzynarodowych konferencjach, w tym także jako autor referatów (Leningrad 1988, Innsbruck 1990, Jerozolima 1991, Bratysława 2000, Dublin 2000, Wilno 2001, Petersburg 2005). Wyjeżdżał na stypendia i staże zagraniczne m.in. do Niemiec, Holandii, Petersburga i Wielkiej Brytanii. Jego prace drukowano w Niemczech, Rosji, Irlandii, Estonii, na Litwie i Słowacji. Wygłaszał i publikował teksty dotyczące cenzury i wolności słowa oraz ideologicznych aspektów komunikacji literackiej. Na konferencji „Piśmiennictwo – systemy kontroli – obiegi alternatywne” (Warszawa IBL PAN l990) wygłosił referat „Odpis jako forma rozpowszechniania tekstów”, który dotyczył najwcześniejszej fazy rozpowszechniania nie ocenzurowanego słowa w PRL.

Był zasłużony w działaniach opozycji antykomunistycznej, walcząc o wolność słowa – zdobywał i zbierał nielegalną literaturę dla Biblioteki UŁ, wspomagał KOR i inne środowiska opozycyjne, w 1981 był jednym z założycieli Solidarności na UŁ. Publikował prace dotyczące stosunków polsko-żydowskich w drukach popularnych oraz historii polskich druków dewocyjnych. Pod jego kierownictwem obroniono m.in. pracę doktorską na temat polityki Kościoła katolickiego w sprawach wydawniczych w dwudziestoleciu międzywojennym. W pracach naukowych zawsze starał się obok kulturowego aspektu publikacji dostrzegać ich problematykę polityczną i ekonomiczną. Ważną dziedzinę zainteresowań stanowi w jego dorobku naukowym także szeroko pojęta regionalistyka. Dotyczy ona dziejów kultury rodzinnego Wilna oraz miasta, w którym mieszkał od 60 lat – Łodzi. Był także bibliofilem i kolekcjonerem – zgromadził duże, wartościowe kolekcje dawnej literatury dziecięcej, literatury jarmarcznej i brukowej, vilnianów, książki artystycznej i ekslibrisów.

Dorobek naukowy stawia go w rzędzie wybitnych współczesnych literaturoznawców i bibliologów, zasłużonych dla nauki polskiej. W uznaniu zasług został uhonorowany Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1990) oraz Nagrodą Prezydenta m. Łodzi (2000), a wcześniej Medalem Uniwersytetu Łódzkiego w Służbie Społeczeństwa i Nauki, Honorową Odznaką PTWK, Złotymi Odznakami ZNP, SBP, UŁ i in.

Bibliografia dorobku piśmienniczego prof. dra hab. Janusza Dunin-Horkawicza znajduje się w publikacji „Pasja książki.Studia poświęcone pamięci profesora Janusza Dunina. Praca zbiorowa pod red. Jacka Ladoruckiego i Magdaleny Rzadkowolskiej” (Łódź 2009 Wydawnictwo Literatura).

• Jacek Ladorucki: Pozostawałem w kręgu książki...: rozmowy z profesorem Januszem Duninem o bibliologii, medioznawstwie i zwyczajnym życiu. Łódź: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej, 2007 ISBN 978-83-7405-247-4;
• Studia o komunikacji społecznej (2004) ISBN 83-7405-160-4;
• Moja Łódź pełna książek (2002) ISBN 83-900619-4-5;
• Wstęp do edytorstwa (2002) ISBN 83-87814-75-X;
• Pismo zmienia świat (1998) ISBN 83-01-12512-8;
• Ucztująca małpa, czyli Czy należy jeść przy czytaniu? (1993) ISBN 83-900866-6-2;
• Książeczki dla grzecznych i niegrzecznych dzieci (1991) ISBN 83-04-03163-9;
• Co było, a nie jest ..., czyli Kilka lat młodości mojej w Wilnie (1990);
• Książka na miarę człowieka (1989);
• Polskie powieściowe serie zeszytowe (współautor Zdzisław Knorowski (1984);
• Philobiblon polski (współautor Cecylia Dunin (1983) ISBN 83-04-01076-3;
• Rozwój cech wydawniczych polskiej książki literackiej XIX-XX wieku (1982) Acta Universitatis Lodziensis. Folia Scientiarum Artium et Libroroum, ISSN 0208-6115; 4;
• Papierowy bandyta – książka kramarska i brukowa w Polsce (1974);
• W Bi-Ba-Bo i gdzie indziej o humorze i satyrze z Miasta Łodzi od Rozbickiego do Tuwima (2010) Wyd. 2 ISBN 83-62409-03-7.

• Słownik pracowników książki polskiej, suplement III. Warszawa 2010, s. 67-68 (autor biogramu: H. Tadeusiewicz);
• Słownik badaczy literatury polskiej; pod red. J.Starnawskiego tom 10. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, 2009;
• Biogram na stronie Stowarzyszenia Wolnego Słowa. slownik-niezaleznidlakultury.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-08-28)].