Hirsz Dawid Nomberg
Hirsz Dawid Nomberg (jid. הערש דוד נאמבערג; ur. 7 kwietnia 1876 w Mszczonowie, zm. 11 listopada 1927 w Otwocku) – polski pisarz, publicysta, działacz społeczny i polityczny żydowskiego pochodzenia, poseł na Sejm Ustawodawczy w II RP.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| |
Życiorys
edytujBył w dużej części samoukiem. Ukończył jesziwę, wychowywał się w środowisku hebrajskojęzycznym, ale w krótkim czasie zdołał opanować język polski, niemiecki i rosyjski. Studiował na Uniwersytecie w Jenie i Heidelbergu. Początkowo publikował po hebrajsku w gazetach Ha-Cofe, Ha-Dor i Ha-Zman. Później pisał w jidysz. Nakłonił go do tego Icchok Lejb Perec. W 1897 osiadł w Warszawie, gdzie zatrudnił się jako nauczyciel języka hebrajskiego. Jednocześnie pisał dla warszawskich tytułów prasowych wydawanych w jidysz, takich jak Hajnt i Der Moment. W tym czasie związał się z nurtem fołkistowskim. W 1908 roku był uczestnikiem konferencji w Czerniowcach[1].
W 1919 roku został posłem na Sejm Ustawodawczy[2]. Stało się tak, ponieważ mandat piastowany przez innego fołkistę, Noacha Pryłuckiego, został unieważniony. Nomberg wszedł więc w skład izby za niego. W 1920[3] zrezygnował jednak z funkcji posła, motywując swą decyzję chęcią poświęcenia się twórczości literackiej. Nomberga zastąpił Chaim Rasner. Był współtwórcą Związku Literatów i Dziennikarzy Żydowskich w Polsce. W 1921 wyjechał do Stanów Zjednoczonych[4].
Zmarł na gruźlicę i został pochowany na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie (kwatera 31, rząd 2)[5][6]. Jego nagrobek jest dziełem rzeźbiarza Abrahama Ostrzegi[7].
Twórczość
edytujNomberg był znanym nowelistą, krytykiem, felietonistą i publicystą. W swoich utworach skupiał się na opisach życia różnych grup społecznych, głównie ludzi samotnych, zagubionych i biednych, ale także inteligencji i osób młodych. Jego dzieła to także opisy podróży do Ameryki, Palestyny, Europy Zachodniej i ZSRR. Utwory Nomberga drukowane były w zbiorach:
- Dos felieton-buch (jid. Felietony, Warszawa 1924),
- Gezamłe werk (jid. Dzieła zebrane, Warszawa 1922),
- Szriftn (jid. Pisma, Warszawa 1908–1909, 1919, 1926).
Pisał także sztuki teatralne. Szczególnie popularna była jedna z nich – Di miszpoche (jid. Rodzina), wystawiana na scenach teatrów m.in. w Warszawie, Wilnie, Rydze, Berlinie i w USA. Zajmował się również przekładami, tworzył też wiersze dla dzieci oraz kuplety i pieśni.
Przypisy
edytuj- ↑ Rafał Żebrowski, konferencja w Czerniowcach [online], delet.jhi.pl [dostęp 2024-03-23] (pol.).
- ↑ Rudnicki w zbiorczej tabeli omyłkowo podaje, iż Nomberg był posłem Sejmu I kadencji
- ↑ Rudnicki podaje, iż zrezygnował z mandatu w 1921
- ↑ Tak Rudnicki
- ↑ Grób Hirsza Dawida Nomberga w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej
- ↑ Cmentarze m. st. Warszawy. Cmentarze żydowskie. Warszawa: Rokart, 2003. ISBN 83-916419-3-7.
- ↑ Henryk Kroszczor: Cmentarz Żydowski w Warszawie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 20. ISBN 83-01-04304-0.
Bibliografia
edytuj- Zofia Borzymińska, Rafał Żebrowski: Polski słownik judaistyczny. Dzieje, kultura, religia, ludzie. T. 2. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2003, s. 234. ISBN 83-7255-175-8.
- Szymon Rudnicki: Żydzi w parlamencie II Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2004, s. 411-419. ISBN 83-70596-39-8.
Linki zewnętrzne
edytuj- Utwory Hirsza Dawida Nomberga w serwisie Polona.pl