Theobald von Bethmann Hollweg

Theobald Theodor Friedrich Alfred von Bethmann Hollweg (1856–1921) – niemiecki polityk konserwatywny, kanclerz Rzeszy i premier Prus w latach 1909–1917.

• Historia świata nie zna przykładu narodu, który zginął, gdyż wysiłek obronny wyczerpał jego siły, ale wiele takich, które upadły, bo dla dobrobytu i luksusu zaniedbały swoją obronność. Naród, moi panowie, który nie jest wystarczająco ofiarny albo sam nie wydaje się wystarczająco bogaty, aby utrzymać własne zbrojenia, pokazuje, że jego rola się skończyła.
  • Opis: fragment debaty nad polityką obronną w Reichstagu, 1913.
  • Źródło: Dobrobyt albo obronność, przeł. Henryk Stanke, w: Wielkie mowy historii, t. 2

• Nikt nie wie, czy przyszłość przyniesie jakieś zmiany. Jak sądzę, w porównaniu do czasów sprzed 25 lat są obecnie szanse na to, żeby gabinety wielkich mocarstw, które są ośrodkami aspiracji wojennych, swoje ambicje raczej łagodziły, a nie zaostrzały. Nikt nie może sobie wyobrazić rozmiarów światowej pożogi, nieszczęść i zniszczeń, jakie przyniosłaby wojna. Wszystkie wojny przeszłości byłyby wobec niej dziecinną igraszką. Żaden odpowiedzialny mąż stanu nie byłby gotów lekkomyślnie przyłożyć lont do beczki prochu. Takie skłonności zmalały.
  • Opis: fragment debaty nad polityką obronną w Reichstagu, 1913.
  • Źródło: Dobrobyt albo obronność, przeł. Henryk Stanke, w: Wielkie mowy historii, t. 2
  • Zobacz też: I wojna światowa

• Same przeciwieństwa rasowe nie doprowadzą do wojny pomiędzy nami a Rosją. My w każdym razie jej na pewno nie rozpętamy, a obecni władcy Rosji też tego nie zrobią. Ja w to nie wierzę. Ale, moi panowie, zarówno rosyjscy mężowie stanu, a i my także wiemy, że panslawistyczne tendencje, które niepokoiły już Bismarcka, uzyskały dzięki zwycięstwom Słowian bałkańskich potężny impuls. Zwycięstwa Bułgarów nad Turkami są w pewnych kręgach świętowane wręcz jako zwycięstwo idei słowiańskich nad germańskimi. To właśnie te tendencje – poza realnymi konfliktami interesów – doprowadziły do napięć, jakie pojawiły się tej zimy pomiędzy Austro-Węgrami a Rosją.
  • Opis: fragment debaty nad polityką obronną w Reichstagu, 1913.
  • Źródło: Dobrobyt albo obronność, przeł. Henryk Stanke, w: Wielkie mowy historii, t. 2

• Silne i świadome swej potęgi Niemcy będą gwarantem pokoju.
  • Opis: fragment debaty nad polityką obronną w Reichstagu, 1913.
  • Źródło: Dobrobyt albo obronność, przeł. Henryk Stanke, w: Wielkie mowy historii, t. 2

• Świstek papieru.
  • Scrap of paper. (ang.)
  • Opis: z listu do ambasadora – Williama Edwarda Goschena (4 sierpnia 1914) o brytyjskiej gwarancji neutralności Belgii.
  • Źródło: Henryk Markiewicz i Andrzej Romanowski, Skrzydlate słowa, wyd. PIW, Warszawa 1990, ISBN 8306011414, s. 54
  • Zobacz też: papier

• Wszystkie moje wysiłki [w celu utrzymania pokoju] zostały udaremnione. I to przez kogo? Przez Anglię. A dlaczego? Z powodu neutralności Belgii. Czy ta neutralność, do której pogwałcenia zostaliśmy zmuszeni, walcząc o własną egzystencję, naprawdę jest powodem do wojny światowej? Niemcy, cesarz i rząd kochają pokój. Przystępujemy do tej wojny z czystym sumieniem. Anglia natomiast ponosi ogromną odpowiedzialność.
  • Opis: oświadczenie złożone brytyjskiemu ambasadorowi z powodu rozpętania I wojny światowej.
  • Źródło: Przemowa do ambasadora Wielkiej Brytanii, 1914, Tomasz Małkowski, Jacek Rześniowiecki, Historia III. Podręcznik do klasy III gimnazjum, s. 237.