Zając wełnisty

Zając wełnisty

Lepus oiostolus[1]
Hodgson, 1840
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	zajęczaki
Rodzina	zającowate
Rodzaj	zając
Gatunek	zając wełnisty
Synonimy Lepus illuteus Thomas, 1914[2] Lepus oemodias Gray, 1847[2] Lepus qusogensis Cai i Feng, 1982[2] Lepus hypsibius Blanford, 1875[2] Lepus pallipes Hodgson 1842[2] Lepus grahami Howell, 1928[2] Lepus kozlovi Satunin, 1907[2] Lepus sechuenensis de Winton, 1899[2] Lepus przewalskii Satunin, 1907[2] Lepus qinghaiensis Feng, 1982[2] Lepus tsaidamensis Hilzheimer, 1910[2]
Podgatunki
L. o. oiostolus Hodgson, 1840 L. o. sechuenensis de Winton, 1899 L. o. kozlovi Satunin, 1907 L. o. przewalskii Satunin, 1907 L. o. grahami Howell, 1928 L. o. qinghaiensis Cai Guiquan & Feng Zuojian, 1982 L. o. qusogensis Cai Guiquan & Feng Zuojian, 1982
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
najmniejszej troski
Zasięg występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Zając wełnisty^[4] (Lepus oiostolus) – gatunek ssaka z rodziny zającowatych (Leporidae), występujący na Wyżynie Tybetańskiej.

W 1840 roku brytyjski przyrodnik i etnolog Brian Houghton Hodgson po raz pierwszy opisał zająca wełnistego, nadając mu nazwę Lepus oïostolus, w czasopiśmie naukowym „Journal of the Asiatic Society of Bengal”^[5]. Miejsce typowe według oryginalnego opisu to „śnieżny region Himalajów, a może także Tybet”^[5], ograniczone w 1964 roku do południowego Tybetu w Chińskiej Republice Ludowej^[6]. Holotyp znajduje się w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Londynie^[7]. Dwa lata później Hodgson opisał kolejny takson Lepus pallipes, który brytyjski przyrodnik William Thomas Blanford w 1898 roku określił jako dorosłą formę zająca wełnistego^[8]. Obecnie oba taksony są synonimami. Radziecki teriolog Aleksiej Guriejew(inne języki) w 1964 roku umieścił gatunek w podrodzaju Tarimolagus, zaś rosyjski paleontolog Aleksandr Awierjanow(inne języki) w 1998 roku w podrodzaju Eulagos^[9].

Podgatunek przewalskii wcześniej był uznawany za podgatunek zająca stepowego^[10]. Morfologicznie dzieli kilka cech z zającem pustynnym^[11].

Długość ciała (bez ogona) 400–580 mm, długość ogona 65–126 mm, długość ucha 105–115 mm, długość tylnej stopy 102–140 mm, masa ciała 2–4,25 kg^[12]. Samice są nieco większe i cięższe od samców^[13].

Futro jest długie i faliste. Na spodniej części ciała włosy są koloru białego, na stronie grzbietowej ciała kolor waha się od szarawo-brązowego do piaskowo-żółtego. Cechą wyróżniającą gatunek są pośladki odznaczające się kolorystycznie od reszty ciała jaśniejszą srebrzystą sierścią. Ogon zająca wełnistego jest biały z pojedynczym brązowym pasem u góry. Głowa w większości szara^[8], wraz pyszczkiem jest nieco dłuższa niż bliskiego krewnego, zająca płowego^{[potrzebny przypis]}. Kark szary, podobnie jak uszy w dużej mierze zakończone czarnymi końcówkami. Klatka piersiowa rudawa. Nogi są rudawo-siwe^[14] lub rudawe. Podbródek i część brzuszna są głównie białe^[15]. Sierść linieje tylko raz w roku^[13].

Zasięg zająca wełnistego obejmuje większość Wyżyny Tybetańskiej. Jest szeroko rozmieszczony w zachodnich i środkowych Chinach, gdzie występuje w prowincjach Gansu, Qinghai, Syczuan, Tybet, Sinciang i Junnan, a także w północnych Nepalu i Indiach, poprzez Dżammu i Kaszmir oraz Sikkim^[16].

Typowym siedliskiem zająca wełnistego są wysokogórskie tereny trawiaste różnego typu: łąki alpejskie, łąki zaroślowe i zimne regiony pustynne, ale występuje także w górskich lasach iglastych lub mieszanych. Zazwyczaj unika gęstych zarośli. Zakres wysokości wynosi od 3000 do 5300 metrów nad poziomem morza^[13][16].

Zając wełnisty to zwierzę płochliwe i zazwyczaj samotne. Choć bywa aktywny w ciągu dnia, to przeważnie prowadzi nocny tryb życia. Poszczególne osobniki regularnie wracają nocą na te same żerowiska. W ciągu dnia czasami odpoczywa na słońcu w osłoniętym miejscu^[13]. Żeruje głównie na trawach i roślinach zielnych, ale zjada również liście i łodygi małych krzewów^[16].

Sezon rozrodczy rozpoczyna się w kwietniu i trwa do lipca. Dwa mioty rodzą się co roku, przy czym w każdym miocie rodzi się od jednego do dwóch młodych^[16].

Zając wełnisty może być żywicielem pośrednim bąblowca wielojamowego^[16].

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody oceniła zająca wełnistego za gatunek najmniejszego troski, jednak w Indiach jest uważany za zagrożony. Zagrożeniem dla gatunku jest utrata i pogorszenie się siedlisk, jak i ich fragmentacja co uniemożliwia poszczególnym osobnikom odbywanie lokalnych migracji. W niektórych obszarach lokalne polowania wpływają negatywnie na populację^[16].

• Paulo C. Alves, Andrew T. Smith, Klaus Hackländer, Charlotte H. Johnston: Lagomorphs: Pikas, Rabbits, and Hares of the World. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2018. ISBN 978-3-540-72446-9. (ang.).
• William Thomas Blanford. Notes on Lepus oiostolus and L. pallipes from Tibet, and on a Kashmir Macaque. „Proceedings of the General Meetings for Scientific Business of the Zoological Society of London”. 1, 1898-06-01. Londyn: Londyńskie Towarzystwo Zoologiczne. (ang.). 
• Joseph A. Chapman, John E. C. Flux: Rabbits, Hares and Pikas: Status Survey and Conservation Action Plan. IUCN, 1990. ISBN 978-2-8317-0019-9. (ang.).
• Brian Houghton Hodgson. Notice of the Mammals of Tibet, with Description and Plates of some new Species. „Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 11 (110), styczeń-czerwiec 1842. Kalkuta: Bishop’s College Press. (ang.). 
• Brian Houghton Hodgson. On the Common Hare of the Gangetic Provinces, and the Sub-Hemalaya; with a slight notice of a strictly Hemalayan species. „Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 9 (108), lipiec-grudzień 1840. Kalkuta: Bishop’s College Press. (ang.). 
• Robert S. Hoffman, Andrew T. Smith: Order Lagomorpha. W: Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference. Wyd. 3. T. 1. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2005. ISBN 0-8018-8221-4. (ang.).
• Andrew T. Smith: A Guide to the Mammals of China. Princeton (New Jersey): Princeton University Press, 2010. ISBN 978-1-4008-3411-2. (ang.).