X-Men: Ewolucja

X-Men: Ewolucja (oryg. X-Men: Evolution) – amerykański superbohaterski serial animowany z 2000 roku na podstawie serii komiksów o drużynie superbohaterów o tej samej nazwie wydawnictwa Marvel Comics. Twórcami serialu byli Marty Isenberg i Robert Skir; Boyd Kirkland pełnił funkcję showrunnera, a Bob Forward nadzorował pracę nad scenariuszem. W oryginalnej wersji językowej głównym postaciom głosów użyczyli: David Kaye, Scott McNeil, Kirsten Williamson, Kirby Morrow, Venus Terzo, Brad Swaile, Maggie Blue O’Hara, Meghan Black, Neil Denis, Colleen Wheeler, Noel Fisher, Michael Dobson, Richard Ian Cox, Christopher Judge, Michael Kopsa i Kelly Sheridan.

Serial opowiada o nastolatkach próbujących dopasować się do otaczającego ich świata. Posiadając niezwykłe zdolności wskutek mutacji genetycznych, stawiają czoła trudnościom, równocześnie natrafiając na różne zagrożenia, które spotykają przeciętnych nastolatków. Opiekuje się nimi profesor Charles Xavier, mutant, który uczy ich używania swoich mocy dla czynienia dobra i ochrony wszystkich ludzi^[1].

X-Men: Ewolucja zadebiutował 4 listopada 2000 roku w Stanach Zjednoczonych na antenie The WB w paśmie Kids’ WB. Serial zakończono po czterech sezonach. Wyemitowane zostały 52 odcinki, a ostatni – 25 października 2003 roku. W Polsce emitowany był na kanale Cartoon Network.

• David Kaye jako Charles Xavier / Profesor X^[2][3][4] oraz En Sabah Nur / Apocalypse^[5]
• Scott McNeil jako Logan / Wolverine^[2][3][4]
• Kirsten Williamson jako Ororo Munroe / Storm^[2][3][4]
• Kirby Morrow jako Scott Summers / Cyclops^[2][3][4]
• Venus Terzo jako Jean Grey^[2][3][4]
• Brad Swaile jako Kurt Wagner / Nightcrawler^[2][3][4]
• Maggie Blue O’Hara jako Katherine „Kitty” Pryde / Shadowcat^[2][3]
• Meghan Black jako Rogue^[2][3][4]
• Neil Denis jako Evan Daniels / Spyke^[2][3][4]
• Colleen Wheeler jako Raven Darkholme / Mystique^[2][3]
• Christopher Grey jako Lance Alvers / Avalanche^[2][3][4]
• Noel Fisher jako Todd Tolansky / Toad^[2][3][4]
• Michael Dobson jako Fred J. Dukes / Blob^[2][3][4] oraz Caliban^[5]
• Richard Ian Cox jako Pietro Maximoff / Quicksilver^[2][3][4]
• Christopher Judge jako Erik Lensherr / Magneto^[2][3][4]
• Michael Kopsa jako Henry „Hank” McCoy / Beast^[6][3]
• Kelly Sheridan jako Wanda Maximoff / Scarlet Witch^[6][3]

Pierwszy sezon serialu X-Men: Ewolucja zadebiutował 4 listopada 2000 roku w Stanach Zjednoczonych na antenie The WB w paśmie skierowanym do dzieci, Kids’ WB. 12 maja 2001 roku pojawił się ostatni, trzynasty odcinek pierwszego sezonu. Drugi sezon liczył siedemnaście odcinków i emitowany był od 29 września 2001 do 11 maja 2002 roku. Trzynastoodcinkowy trzeci sezon serialu pojawił się pomiędzy 14 września 2002 a 23 sierpnia 2003. Czwarty ostatni sezon, który został skrócony do dziewięciu odcinków zadebiutował 30 sierpnia 2003 roku. Ostatni, pięćdziesiąty drugi odcinek serialu wyemitowano 25 października tego samego roku^[3]. W Polsce serial emitowany był na kanale Cartoon Network w bloku programowym Toonami^[9].

W latach 2003–2006 Warner Home Video wydało trzy pierwsze sezony na nośniku DVD^[3]. 29 września 2003 roku pojawił się pierwszy sezon na czterech oddzielnie wydanych płytach, zatytułowanych: UnXpected Changes, Xplosive Days, X Marks the Spot oraz Xposing the Truth^[10]. Podobnie wydany został drugi sezon: Mutants Rising (23 kwietnia 2003)^[11], Powers Revealed (10 lutego 2004)^[12], Enemies Unveiled (29 czerwca 2004)^[13], Mystique’s Revenge (23 listopada 2004)^[14]. Natomiast trzeci sezon został wydany w całości 23 maja 2006 roku jako X-Men: Evolution: The Complete Third Season^[15].

Od 12 listopada 2019 roku X-Men: Ewolucja jest jednym z seriali dostępnych na Disney+ w Stanach Zjednoczonych i w innych krajach, gdzie serwis jest dostępny^[16].

W 2002 roku Marvel Comics wydało dziewięcio-zeszytową serię komiksów na podstawie serialu ze scenariuszem Devina Graysona i Jaya Faerbera. Seria ta ostatecznie została skasowana wskutek niskiej sprzedaży^[3].

W styczniu 2000 roku pojawiła się informacja, że przygotowywany jest serial animowany o X-Menach dla stacji The WB w ich paśmie dla dzieci Kids’ WB^[17]. W marcu ujawniono, że nad serialem będą pracować Robert Skir, Marty Isenberg i Boyd Kirkland oraz studio Film Roman^[18]. W kwietniu oficjalnie poinformowano, że stacja zamówiła pierwszy sezon serialu zatytułowanego X-Men Evolution. Marvel Studios i Film Roman wyprodukują serial, Avi Arad i Rick Ungar zostali jego producentami wykonawczymi, a Bob Forward będzie głównym scenarzystą^[1]. Kirkland został showrunnerem serialu^[3] i producentem^[19]. John Bush, John Hyde i Stan Lee pełnili również role producentów wykonawczych^[19]. W maju Forward ujawnił, że pierwszy sezon, składający się z trzynastu odcinków, zadebiutuje jesienią tego samego roku^[20]. Muzykę do produkcji skomponował William Kevin Anderson^[3].

W sierpniu poinformowano, że w serialu głosów użyczą: Kirby Morrow jako Cyclops, Venus Terzo jako Jean Grey, Brad Swaile jako Nightcrawler, Megan Black jako Rogue, Neil Denis jako Spyke, Scott McNeil jako Wolverine, David Kaye jako Profesor Xavier, Kristen Williamson jako Storm, Michael Dobson jako Blob, Richard Ian Cox jako Quciksilver, Christopher Grey jako Avalanche, Noel Fisher jako Toad, Colleen Wheeler jako Mystique, Christopher Judge jako Magneto i Michael Donovan jako Sabretooth^[4]. Nagrania aktorów odbyły się latem w Vancouver, a reżyserował je Karl Willem^[21].

Pasmo Kids’ WB dla dzieci było nastawione na konkretną grupę demograficzną, przez co adaptacja komiksu musiała przejść pewne zmiany. Stonowano podejście do przemocy, aby dostosować do obowiązujących przepisów prawnych dotyczących programów telewizyjnych dla dzieci. Aby nawiązać kontakt z młodszą publicznością, wiek wielu postaci został zredukowany z młodych dorosłych do nastolatków; skupiono się na uczniach, a nie na dorosłych ludziach. W przeciwieństwie do komiksów, w serialu edukacja mutantów nie odbywała się w szkole Xaviera, ale w pobliskiej szkole publicznej. Kilka postaci stworzonych na potrzeby serialu weszło później do kanonu komiksów. Były to między innymi Evan Daniels / Spyke (siostrzeniec Storm) oraz X-23. Kirkland, Steve Gordon i Frank Paur zaprojektowali większość postaci^[3].

W trakcie produkcji serialu nie było wiadomo, kiedy stacja zamówi kolejny sezon^[3]. Decyzje były podejmowane na ostatnią chwilę, co utrudniało producentom planowanie kolejnych sezonów z dużym wyprzedzeniem i opowiadanie satysfakcjonującej historii. W marcu 2001 roku serial został przedłużony o drugi sezon^[22], który został wydłużony do siedemnastu odcinków^[6]. W lutym 2002 roku stacja zamówiła trzeci, trzynastoodcinkowy, sezon^[23], a rok później – czwarty – skrócony do 9 odcinków^[24]. W styczniu 2004 roku poinformowano, że The WB zdecydowało się zakończyć serial po czterech sezonach^[25].

Scenariusz do odcinków wspólnie z Forwardem i Kirklandem napisali: Greg Johnson, Simon Furman, Katherine Lawrence, Adam Beechen, Christy Marx, Randy Littlejohn, Pamela Hickey, Dennys McCoy, Len Uhley, Cydne Clark, Steven Granat, Doug Molitor, Brian Swenlin, William Forrest Cluverius, Nick Dubois, Michael Merton, Jules Dennis, Sean Roche i Marsha Griffin^[3].

Serial spotkał się z przeważnie pozytywną reakcją krytyków. W serwisie Rotten Tomatoes 71% z 7 recenzji pierwszego sezonu uznano za pozytywne, a średnia ocen wystawionych na ich podstawie wyniosła 4,7/10^[26].

Pete Imbesi z CBR.com ocenił, że to, „co odróżnia X-Men: Ewolucja od wszystkich innych animowanych adaptacji X-Men do tej pory, to skupienie się przede wszystkim na rozwoju postaci i relacjach. Historia X-Men sprawia, że ​​łatwo zapomnieć, że korzenie serii opierają się na dramacie nastolatków, dynamice postaci i czuciu się jak outsider”^[7]. Ewan Paterson z What Culture stwierdził, że serial „może nie zdobył takiej samej ilości nagród, jak jego starszy odpowiednik (i może nie ma równie dobrej czołówki), ale jest to zdecydowanie jeden z najlepszych seriali na podstawie komiksów tej epoki”^[27]. Phillip Stephens z serwisu Pajiba napisał, że X-Men: Ewolucja „Nie jest to świetny serial, ale dobry i dostarcza mnóstwo zabawy dla wielbicieli X-Menów”^[28]. James Hunt z Den of Geek ocenił, że „Niektóre z jego pomysłów były całkiem dobre (...) Niestety, scenariusz na początku nie był do końca trafiony i poprawiał się trochę zbyt wolno, aby przekonać pasjonatów zniechęconych lekceważeniem materiału źródłowego”^[29]. Ken Tucker z „Entertainment Weekly” stwierdził, że X-Men: Ewolucja „oferuje słabo narysowane i napisane przygody komiksowych mutantów”^[30].

• John Kenneth Muir: The encyclopedia of superheroes on film and television. Wyd. 2nd ed. Jefferson, N.C.: McFarland & Co, 2008. ISBN 978-0-7864-3755-9. OCLC 227191877. [dostęp 2021-11-26]. (ang.).

• X-Men: Ewolucja w bazie Filmweb
• X-Men: Ewolucja w bazie IMDb (ang.)