Tu-95

Tu-95

Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Producent	Zakłady Lotnicze „Aviakor”
Konstruktor	Biuro konstrukcyjne Andrieja Tupolewa
Typ	Samolot bombowy
Konstrukcja	metalowa
Załoga	7 (2 pilotów, 2 nawigatorów, mechanik pokładowy, strzelec-radiotelegrafista, operator systemów walki elektronicznej)
Historia
Data oblotu	12 listopada 1952
Lata produkcji	1952–1994
Liczba egz.	500+
Dane techniczne
Napęd	4 x turbośmigłowe silniki Kuzniecow NK 12
Moc	4 × 15000 KM
Wymiary
Rozpiętość	50,04 m
Długość	49,1 m
Wysokość	13,30 m
Powierzchnia nośna	289,9 m²
Masa
Własna	80 000 kg
Startowa	185 000 kg
Do lądowania	135 000 kg
Paliwa	ok. 75 000 kg
Osiągi
Prędkość maks.	830 km/h
Pułap	13 500 m
Pułap praktyczny	10 500 m
Zasięg	bez tankowania w powietrzu – 10500 km z jednokrotnym tankowaniem w powietrzu – 14100 km
Długotrwałość lotu	bez tankowania w powietrzu – 14 godz.
Rozbieg	2540 m
Dane operacyjne
Uzbrojenie
15 000 kg bomb i pocisków kierowanych jedno lub dwa działka pokładowe AM-23, Tu-95MS 2 x GSz-23 w ogonie samolotu kierowane zdalnie ze stanowiska operatora uzbrojenia
Użytkownicy
ZSRR/ Rosja
Rzuty
Multimedia w Wikimedia Commons

Tu-95 (ros. Ту-95, w kryptonimie NATO „Bear”) – radziecki strategiczny samolot bombowy lub rozpoznawczy dalekiego zasięgu. Napędzany przez silniki turbośmigłowe NK-12 ze śmigłami przeciwbieżnymi. Opracowany w biurze konstrukcyjnym Tupolewa. W służbie od 1956. Obok Tu-160 stanowi podstawowe uzbrojenie rosyjskiego lotnictwa strategicznego. Morska wersja patrolowa nosi oznaczenie Tu-142.

Prace nad turbośmigłowym Tu-95 rozpoczęły się na początku lat 50. XX w., kiedy okazało się, że silniki tłokowe osiągnęły kres swoich możliwości technicznych, a nowe silniki odrzutowe zużywają dużo paliwa i ograniczają zasięg samolotu. Prace nad samolotem rozpoczęły się 11 lipca 1951, a prototyp wykonał swój pierwszy lot 12 listopada 1952. Jako napęd posłużyły 4 podwójne silniki 2TW-2F. Maszyna prototypowa rozbiła się przy 17 locie 11 maja 1953 z powodu uszkodzenia przekładni. Drugi prototyp wzbił się w powietrze 11 maja 1955. Samolot napędzany był czterema silnikami TW-12 (NK-12), skonstruowanymi przez grupę inżynierów pod kierunkiem Austriaka Ferdinanda Brandnera(inne języki), w czasie wojny konstruktora w zakładach Junkersa^[1]. Produkcję seryjną rozpoczęto w styczniu 1956 r. Bombowiec wziął bezpośredni udział w zrzucie car-bomby, największej w historii jądrowej bomby lotniczej.

Tu-95 to odpowiedź ZSRR na amerykański bombowiec strategiczny B-52 Stratofortress. Tu-95 stanowi rozwinięcie zdobytych przez wywiad ZSRR planów modelu 464-35 o identycznym układzie czterech silników turbośmigłowych (również o dwóch przeciwbieżnych śmigłach każdy) oraz skośnych skrzydłach.

Bombowce Tu-95 służące dzisiaj należą do wersji Tu-95MS6 (Bear H6, 32 egzemplarze) i Tu-95MS16 (Bear H16, 32 egzemplarze). Zostały wyprodukowane w latach 80. XX w. Pierwsza z tych wersji przenosi sześć pocisków Raduga Ch-55 (AS-15A) w komorze bombowej, a druga jest ponadto przystosowana do przenoszenia dalszych dziesięciu pocisków umieszczonych na zewnątrz kadłuba (lot w takiej konfiguracji znacznie pomniejsza zasięg samolotu). Ogółem 72 egzemplarze mogą przenieść 704 pociski, każdy z jedną głowicą jądrową, co stanowi obecnie (2007) około 20% rosyjskich strategicznych głowic jądrowych. W najbliższych latach wraz z wycofywaniem starszych systemów rakiet balistycznych ze służby odsetek ten będzie najprawdopodobniej wzrastać^{[potrzebny przypis]}. Kiedyś rozważano wycofanie samolotu do 2015 r. Tak długą służbę zawdzięcza udanej i podatnej na modernizacje konstrukcji. Bombowce Tu-95 bazują obecnie na dwóch lotniskach: Engels (Obwód saratowski) i Ukrainka (Kraj Chabarowski). W 2018 roku podpisano umowę na modernizację bombowców Tu-95MS do wersji MSM, z mocniejszymi silnikami i nową awioniką^[2].

Obok wersji bombowca produkowano wersję rozpoznania morskiego Tu-95RC (Ту-95РЦ), służącą do wykrywania i śledzenia celów morskich dla okrętów uzbrojonych w pociski przeciwokrętowe. Wyposażona była w radar umieszczony w komorze bombowej, o zasięgu wykrywania do 400 km dla celów wielkości krążownika, którego wskazania były dzięki systemowi Uspiech transmitowane bezpośrednio na własne okręty, na odległość do 350–400 km^[3]. W latach 1963–1969 powstało około 50 samolotów tej wersji^[3].

22 sierpnia 2020 r. dokonano oblotu najnowszej wersji samolotu, RF-94121 Samara^[4][5]. Zmodernizowany samolot Tu-95MSM, wyposażony został w nową awionikę, radar i systemy sterowania, systemy obrony przeciwlotniczej, silniki NK-12MPM, śmigła AW-60T, które obniżają wibracje i zużycie paliwa^[6]. Zmodernizowany samolot pozbawiono działek przeciwlotniczych w ogonie.

Ujemną cechą przyjętego układu z silnikami turbośmigłowymi i dużymi śmigłami okazała się duża skuteczna powierzchnia odbicia, ułatwiająca wykrycie przez radar z dużej odległości^[3].

Kadłub o konstrukcji półskorupowej o przekroju okrągłym. W pierwszej części kadłuba znajduje się hermetyzowana kabina załogi, w środkowej centropłat i komora bombowa, w trzeciej części znajduje się usterzenie i stanowisko strzelca ogonowego.

Skrzydło o konstrukcji czterodźwigarowej przechodzącej w trójdźwigarową, ze skosem 35° w części przykadłubowej i 33,5° w części zewnętrznej. Wyposażone w trzysegmentowe lotki i dwusegmentowe klapy dwuszczelinowe.

Podwozie trójpodporowe z kołem przednim. Podwozie główne w postaci czterokołowych wózków, chowane do gondoli na tylnej krawędzi skrzydeł. Podwozie przednie dwukołowe, chowane do tyłu w luk znajdujący się w kadłubie.

Tu-95MS zadebiutowały bojowo dopiero w 2015 roku podczas rosyjskiej interwencji w wojnie domowej w Syrii przeciwko Państwu Islamskiemu^[7]. 17 listopada 2015 roku pięć rosyjskich Tu-95MS razem z sześcioma Tu-160 dokonało ataku 34 pociskami samosterującymi Ch-555 lub Ch-101 na cele w Syrii w muhafazach Aleppo i Idlib^[7] za akceptacją prezydenta Syrii Baszszara al-Asada.

Następne uderzenie – z użyciem pocisków Ch-101 – przeprowadzono 5 lipca 2017 roku^[8]. Kolejny atak (za pomocą pocisków tego samego typu) wykonano 26 września 2017 roku na cele w muhafazach Dajr az-Zaur i Idlib^[9]. Ogółem podczas rosyjskiej interwencji w Syrii rosyjskie bombowce wystrzeliły 66 pocisków Ch-101^[2].

13 marca 2022 roku, podczas inwazji na Ukrainę, Tu-95MS ze 184 Pułku zaatakowały pociskami Ch-555 ośrodek szkolenia wojsk ukraińskich w Jaworowie w pobliżu polskiej granicy^[10].

• 
  Tu-95, 1974 r.
• 
  Tu-95 eskortowany przez samoloty myśliwskie F-14 i F-15
• 
  Kabina pilotów
• 
  Miejsce nawigatora
• 
  Miejsce radiotelegrafisty
• 
  Miejsce inżyniera pokładowego
• 
  Tu-95 podczas parady w 2010 r.
• 
  Tu-95MS w locie

• Piotr Butowski: Lotnictwo wojskowe Rosji. Warszawa: Lampart, 1995, s. 33–37, seria: Ilustrowana encyklopedia techniki wojskowej. T. 2. ISBN 83-86776-14-5. OCLC 164856416.

• Dane z www.globalsecurity.org
• Dane z russianforces.org