Wrocieryż
50°30′11″N 20°23′19″E/50,503056 20,388611| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
41 |
| Kod pocztowy |
28-411[4] |
| Tablice rejestracyjne |
TPI |
| SIMC |
0250926[5] |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu pińczowskiego  | |
Położenie na mapie gminy Michałów  | |
| 50°30′11″N 20°23′19″E/50,503056 20,388611[1]
| |
| Strona internetowa | |
Wrocieryż – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie pińczowskim, w gminie Michałów[6][5]. Przez Wrocieryż przepływa rzeka Mierzawa.
Części wsi
[edytuj | edytuj kod]| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0250932 | Byczów | część wsi |
| 0250949 | Lelów | część wsi |
Pochodzenie nazwy
[edytuj | edytuj kod]Nazwa wsi pochodzi od staropolskiego imienia Wrocisław, do którego dodana została końcówka "-ryż". Nazwa pierwszy raz została wymieniona w roku 1787[7].
Historia[7]
[edytuj | edytuj kod]Początki miejscowości sięgają XIII wieku, gdy w 1239 roku Sando syn Dobiesława z rodu Odrowążów nadaje wieś Vrocisir klasztorowi mogilskiemu wraz z jeziorem Dobrowoda. Miejscowość Dobrowoda została do 1394 wchłonięta przez Wrocieryż (wzmiankowany enigmatycznie jako zniemczone Frezeser i Truckzefir)[8]. W 1326 roku istniał w Wrocirzirzu kościół i parafia[9]. W 1422 roku wieś staje się własnością biskupstwa lubuskiego. Pierwszy wybudowany tu kościół stał do 1448 roku.
W połowie XV wieku został wybudowano nowy kościół z modrzewiowego drzewa. Ten kościół był zapewne bardzo solidnie wybudowany, skoro stał we wsi do 1801 roku.
W 1494 roku biskup lubuski sprzedaje wieś zakonowi bożogrobców z Miechowa za 600 grzywien.
Na początku XVII wieku pojawił się w parafii cudowny obraz. W 1774 roku umieszczono go w nowym ołtarzu kościelnym. Niedługo później 14 V 1774 roku, podczas burzy piorun uderzywszy w kościół spowodował uszkodzenie obrazu.
Wieś doznała licznych klęsk w swojej historii. Miejscowy kościół modrzewiowy został zniszczony podczas powstania kościuszkowskiego. Nowy kościół wybudowany w 1801 roku został częściowo zniszczony podczas pożaru w 1810 roku. Przy kościele istniał szpital dla ubogich starców. W 1917 roku spaliła się plebania.
W lipcu 1943 roku trzy osoby z pochodzącej z Tura rodziny Genzlów zostały zamordowane w Wolicy przez oddział żandarmerii. Ich szczątki spoczywają na cmentarzu parafialnym we Wrocieryżu. Na tym samym cmentarzu, w osobnej mogile, pochowany został Jan Mitręga ps. "Dziki". Był on oficerem Batalionów Chłopskich i komendantem Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa, który zginął przypadkowo zastrzelony przez patrol partyzancki w nocy 9 VI 1944 roku w okolicach Wrocieryża[10].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Kościół parafialny pw. św. Marcina B.W., wzniesiony w 1801 r., wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: 231 z 2.10.1956 oraz 371 z 21.06.1967)[11].
Świątynia została konsekrowana w 1882 r. przez bpa Tomasza Nowińskiego, byłego prepozyta generalnego bożogrobców miechowskich.
Kościół posiada trzy nawy i prostokątne prezbiterium. Ołtarz główny i oba boczne o tradycjach barokowych pochodzą z początku XIX w.
W 1620 r. ks. Wojciech Kaszowski sprowadził tu z dalekiej Rusi obraz Matki Bożej z Dzieciatkiem, czczony jako cudowny. Wizerunek Maryi, mimo wielu burz dziejowych, zachował się i dziś można go podziwiać w głównym ołtarzu kościoła[12].
Odpust parafialny obchodzony jest 11 listopada, kiedy to przypada liturgiczne wspomnienie patrona parafii św. Marcina. Uroczystość ta połączona jest zazwyczaj z obchodzonym w tym samym dniu przez mieszkańców i władze Gminy Michałów Narodowym Świętem Niepodległości.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 151533
- ↑ Wieś Wrocieryż w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-04-27], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-04-27].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1488 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b WROCIERYŻ - Urząd Gminy w Michałowie [online], www.michalow.pl [dostęp 2019-11-09] (pol.).
- ↑ Dobra Woda w słowniku IHPAN
- ↑ Monumenta Poloniae Vaticana T.1 Acta Camerae Apostolicae. Vol. 1, 1207-1344. Jan Ptaśnik (redakcja). Cracoviae: Sumpt. Academiae Litterarum Cracoviensis, 1913.
- ↑ Miejsca Pamięci Narodowej Na Terenie Gminy Michałów - Urząd Gminy W Michałowie [online], www.michalow.pl [dostęp 2020-01-23] (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 49 [dostęp 2015-12-24].
- ↑ WROCIERYŻ, Św. Marcina b. w. | Oficjalna Strona Diecezji Kieleckiej [online], www.diecezja.kielce.pl [dostęp 2019-11-09].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Wrocieryż, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 22.
- Wrociryż, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 703.
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
