Sosna plamistokora

Sosna plamistokora
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	nagonasienne
Klasa	iglaste
Rząd	sosnowce
Rodzina	sosnowate
Rodzaj	sosna
Gatunek	sosna plamistokora
	Nazwa systematyczna
	Pinus bungeana Zucc. ex Endl.; Syn. Conif. 166. 1847.
Synonimy
	Pinus excorticata Lindl. & Gordon;
	Pinus excorticata Lindl. & Gordon;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Sosna plamistokora (Pinus bungeana Zucc. ex Endl.) – gatunek drzewa iglastego z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Występuje w północno-zachodnich i środkowych Chinach (południe Gansu, południe Hebei, zachód Henan, zachód Hubei, południe Shaanxi, Szantung, Shanxi, północ Syczuan). Po raz pierwszy znaleziony na naturalnym siedlisku w 1831 r. niedaleko Pekinu. Wkrótce potem sprowadzony do Wielkiej Brytanii przez botanika Roberta Fortune'a. Gatunek introdukowany w Korei, ale słabo się rozmnaża i nie rozprzestrzenia się.

Morfologia

Pokrój: Korona drzewa szeroko stożkowata lub parasolowata.
Pień: Pojedynczy lub podzielony na wiele pni tuż przy podstawie. Osiąga wysokość 24–30 m, średnicę 116 cm (jeśli podzielony, łącznie średnica może dochodzić do 3 m^[5]). Kora gładka, szarozielona, łuszczy się nieregularnymi, zaokrąglonymi płatami, odsłaniając bladożółte spodnie warstwy, które pod wpływem światła przybierają kolor rudobrązowy.
liście: Igły zebrane po 3 na krótkopędach. Sztywne, ciemnozielone, długości 5–10 cm, szerokości 0,5–2 mm.
Szyszki: Szyszki żeńskie pojedyncze, na krótkich szypułkach lub półsiedzące, bladozielone, dojrzewając brązowieją. Jajowate, długości 5–7 cm, szerokości 4–6 cm. Nasiona szarobrązowe, o rozmiarach 10 na 5–6 mm, opatrzone luźno umocowanym skrzydełkiem o długości ok. 5 mm.

Kora
Liście
Męskie kwiatostany

Biologia i ekologia

Endemit chiński. W liściu znajduje się jedna wiązka przewodząca oraz 6–7 kanałów żywicznych. Igły pozostają na drzewie przez 3–4 lata. Drzewo jednopienne, wiatropylne. Pylenie następuje od kwietnia do maja. Nasiona dojrzewają w październiku-listopadzie następnego roku.

Rośnie w górach, na wysokościach 500–1800(2150^[4]) m n.p.m. Często na skałach wapiennych i południowych zboczach, razem z sosną chińską (Pinus tabuliformis) i okrytonasiennymi.

Sosna plamistokora (w centrum) w otoczeniu bioty wschodniej, Park Xiangshan, Pekin

Systematyka

Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus^[6]:

podrodzaj Strobus
- sekcja Quinquefoliae
  - podsekcja Gerardianae
    - gatunek P. bungeana

Zagrożenia i ochrona

Międzynarodowa organizacja IUCN przyznała temu gatunkowi kategorię zagrożenia LC (least concern), czyli jest gatunkiem najmniejszej troski, spośród gatunków niższego ryzyka. Klasyfikacji dokonano w 2007^[4] i ponownie w 2013 roku^[7]. Wcześniej, od 1998 r., gatunek był w kategorii DD (data deficient), do której trafiają taksony o statusie nieustalonym, z powodu braku danych wystarczających do oceny stopnia zagrożenia.

Jedno stanowisko tej sosny objęte jest ochroną na terenie rezerwatu przyrody Wudaoxia w Chinach.

Zastosowanie

Cenione drzewo ozdobne. Uprawiane powszechnie w Chinach, a także w parkach i arboretach w Europie i Ameryce Północnej.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
↑ M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
↑ ^a ^b ^c DD. Luscombe DD., Pinus bungeana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2009-08-06] (ang.).
↑ Pinus bungeana. [w:] Flora of China [on-line]. [dostęp 2009-08-06]. (ang.).
↑ Christopher J. Earle: Pinus. [w:] Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-08-06]. (ang.).
↑ DD. Luscombe DD., Pinus bungeana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2013-08-03] (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).

[christenhusz2011-3] M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).

[iucn-4] DD. Luscombe DD., Pinus bungeana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2009-08-06] (ang.).

[eflora-5] Pinus bungeana. [w:] Flora of China [on-line]. [dostęp 2009-08-06]. (ang.).

[Gymn-6] Christopher J. Earle: Pinus. [w:] Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2009-08-06]. (ang.).

[IUCN2013-7] DD. Luscombe DD., Pinus bungeana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2013-08-03] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]