Slice of life

Slice of life, okruchy życia^[1] (fr. tranche de vie) – przedstawienie przyziemnych doświadczeń w sztuce i rozrywce^[2]. W teatrze termin ten odnosi się do naturalizmu, natomiast w języku literackim jest to technika narracyjna, w której ukazany jest pozornie przypadkowy ciąg wydarzeń z życia postaci, często pozbawiony rozwoju fabuły, konfliktów i ekspozycji, a także często mający otwarte zakończenie.

W języku teatralnym termin slice of life odnosi się do naturalistycznej reprezentacji prawdziwego życia. Powstał on w latach 1890–1895 jako kalka z francuskiego wyrażenia tranche de vie, przypisywanego francuskiemu dramaturgowi Jeanowi Jullienowi (1854–1919)^[3].

Jullien wprowadził ten termin niedługo po wystawieniu swojej sztuki Serenada, jak zauważył Wayne S. Turney w swoim eseju „Uwagi na temat naturalizmu w teatrze”:

Serenada została zaprezentowana przez Théâtre Libre w 1887 roku. Jest ona doskonałym przykładem rosserie, czyli sztuk traktujących o skorumpowanych, moralnie upadłych bohaterach, którzy wydają się być godnymi szacunku, „uśmiechniętymi, przeklętymi złoczyńcami…”. Jullien dał nam słynny apoftegmat definiujący naturalizm w swoim The Living Theatre (1892): „Przedstawienie to skrawek życia wystawiony na scenie za pomocą sztuki”. Dalej mówi, że „...naszym celem nie jest wywołanie śmiechu, ale myśli”. Uważał, że opowieść nie kończy się wraz z kurtyną, która jest „jedynie arbitralnym przerwaniem akcji, które pozostawia widzowi swobodę spekulacji na temat tego, co będzie dalej...”^[4].

W latach 50. XX wieku fraza ta była powszechnie używana w krytycznych recenzjach dramatów telewizyjnych, zwłaszcza sztuk telewizyjnych JP Millera, Paddy’ego Chayefsky’ego i Reginalda Rose'a. W tym czasie bywała używana synonimicznie z pejoratywnym terminem kitchen-sink drama, przyjętym z brytyjskich filmów i teatru.

W języku literackim termin slice of life odnosi się do sposobu opowiadania, przedstawiającego pozornie przypadkowy wycinek z życia danej postaci. Często brakuje w nim spójnego sjużetu, konfliktu lub zakończenia^[5]. Historia może mieć niewielki postęp w fabule i często nie posiadać ekspozycji, konfliktu lub dénouement. Ma też zazwyczaj otwarte zakończenie. Przykładem tego typu powieści jest utwór, który skupia się na drobiazgowym i wiernym odtworzeniu jakiegoś fragmentu rzeczywistości, bez selekcji, organizacji czy osądu, a każdy najmniejszy szczegół jest przedstawiony z naukową wiernością^[6]. Widać to w przypadku powieści Historia pewnego życia Guya de Maupassanta, opowiadającą historię kobiety, która przeniosła nieodwzajemnioną miłość do męża na patologiczne przywiązanie do syna^[7].

W Stanach Zjednoczonych historie te zostały szczególnie wyeksponowane przez szkołę chicagowską pod koniec XIX wieku, czyli w okresie, gdy powieść i nauki społeczne stały się różnymi systemami dyskursu^[8]. Powstały w ten sposób teksty literackie pisane przez badaczy-autorów w celu przedstawienia historii podmiotu i pozbawionego sentymentów realizmu społecznego przy użyciu języka zwykłych ludzi^[8]. Stanowił on część późnego XIX- i wczesnego XX-wiecznego naturalizmu w literaturze, który został zainspirowany adaptacją zasad i metod nauk społecznych, takich jak darwinowski pogląd na naturę^[9]. Ruch ten był przedłużeniem realizmu, prezentując wierne przedstawienie rzeczywistości bez moralnego osądu^[9]. Niektórzy autorzy, zwłaszcza dramatopisarze, wykorzystywali ją, skupiając się na „zgniliźnie życia”, aby obnażyć problemy społeczne i represyjne kodeksy społeczne, jak również zaszokować publiczność, by ta zaczęła wzywać do reform społecznych^[10].

Anime i manga z gatunku slice of life to narracje „pozbawione aspektów fantastycznych, które [rozgrywają się] w rozpoznawalnej, codziennej scenerii, takiej jak podmiejska szkoła średnia, i [skupiają się] na relacjach międzyludzkich, często mających charakter romantyczny”^[11]. Gatunek ten sprzyja „tworzeniu emocjonalnych więzi z bohaterami”^[12]. Popularność anime tego typu zaczęła rosnąć w połowie lat 80^[11]. Masayuki Nishida pisze, że anime i manga z gatunku slice of life nadal mogą zawierać elementy fantastyki lub świata fantastycznego: „Fantastyka jest czasami używana jako środek do wyrażenia »realiów« istot ludzkich w pewnych możliwych warunkach”^[13].

Robin E. Brenner w książce Understanding Manga and Anime z 2007 roku twierdzi, że slice of life w anime i mandze jest gatunkiem bardziej zbliżonym do melodramatu niż dramatu, graniczącym z absurdem z powodu dużej ilości dramatycznych i komediowych wydarzeń w bardzo krótkich odstępach czasu. Autor porównuje go do seriali młodzieżowych, takich jak Jezioro marzeń czy Życie na fali. Gatunek ten rości sobie prawo do dużej części japońskiego rynku mangi i zazwyczaj skupia się na szkole i relacjach międzyludzkich^[14]. Nietypowa narracja slice of life jest charakterystyczna dla serii light novel Majutsushi Orphen, w której autor przedstawia realistyczne ludzkie reakcje na zjawiska nadprzyrodzone^[15].

Jednym z podgatunków slice of life w anime i mandze jest kūki-kei (typ nastrojowy) lub nichijō-kei (typ codzienny). W tym gatunku „opisy głębokich relacji osobistych lub pełnoprawnych romantycznych związków są celowo eliminowane z opowieści, aby opowiedzieć lekką, niepoważną historię, która skupia się na codziennym życiu i rozmowach bohaterek bishōjo (młoda, ładna dziewczyna)”^[16]. Polega to na „specyfice miejsca”, a także „spokojnym, chwytającym za serce poczuciu codziennego życia”^[17]. Gatunek nichijō-kei wyłonił się z mang w formacie yonkoma i obejmuje serie takie jak Azumanga Daioh, K-On! i Hidamari Sketch^[18]. Takayoshi Yamamura twierdzi, że wzrost popularności tego podgatunku w połowie pierwszego dziesięciolecia XXI w. umożliwiła rosnąca popularność turystyki medialnej do miejsc przedstawionych w anime^[16].

Stevie Suan pisze, że serie takie jak Azumanga Daioh, często zawierają przerysowane wersje „skonwencjonalizowanych środków wyrazu”, między innymi „białe obwódki oczu w czasie kłopotów, duże błyszczące oczy, aby przedstawić przytłoczenie przez emocje, krople potu, zwierzęce zęby i uproszczone przedstawienie ludzi”^[19].