Lampedusa
35°31′N 12°35′E/35,516667 12,583333 Zdjęcie wyspy z lotu ptaka | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Akwen | |
| Archipelag | |
| Powierzchnia |
20,2 km² |
| Długość linii brzegowej |
46,83 km |
| Najwyższy punkt |
133 m n.p.m. |
| Populacja • liczba ludności • gęstość |
|
Położenie na mapie Włoch  | |
| 35°31′N 12°35′E/35,516667 12,583333
| |
 Położenie wyspy w archipelagu Wysp Pelagijskich | |
Lampedusa (wł. Isola Di Lampedusa, syc. Isula di Lampidusa, łac. Lopadussa) – włoska wyspa pochodzenia wulkanicznego na Morzu Śródziemnym (leżąca pomiędzy Maltą i Tunezją), największa z Wysp Pelagijskich o powierzchni 20,2 km². Jej długość wynosi 9 km, szerokość 3 km, a długość linii brzegowej wynosi 46,83 km. Wysokość n.p.m. sięga 133 m. Administracyjnie wyspa należy do sycylijskiej gminy Lampedusa e Linosa w prowincji Agrigento.
Pochodzenie nazwy
[edytuj | edytuj kod]Nazwa Lampedusa wywodzi się z greckiej starożytnej nazwy wyspy Λοπαδούσσα lub Λαπαδούσσα (Lopadoússa/Lapadoússa). Uważa się, że nazwa pochodzi od słowa λέπας (lépas), które oznacza „skała”, ze względu na skalisty krajobraz wyspy; to samo słowo było używane przez Greków na określenie pewnego rodzaju ostryg, dlatego wyspa mogła otrzymać nazwę z powodu obfitości tego rodzaju ostryg. Inni uczeni uważają, że nazwa wywodzi się od słowa λαμπάς (lampás), które oznacza „pochodnię”, ponieważ na wyspie umieszczono światła służące żeglarzom[2].
Geografia
[edytuj | edytuj kod]Geograficznie, wyspa jest częścią kontynentu afrykańskiego, choć politycznie jest częścią Włoch i Europy. Najwyższym punktem wyspy jest Monte Albero del Sole (133 m n.p.m.)[3]. Wyspa należy od 2002 do obszaru ochronnego Area Marina Protetta „Isole pelagie”[4]. W jej pobliżu, na wysepce Isola dei Conigli (Wyspa Królicza), składają jaja żółwie morskie karetta (Caretta caretta)[3]. W pęknięciach skał i na wydmach rosną niewielkie stapelie (Caralluma europaea) oraz kwitnące na żółto-fioletowo astry (Reichardia tingitana)[5].
Historia
[edytuj | edytuj kod]W starożytności wyspa była miejscem postoju i bazą morską dla Fenicjan, Greków, Rzymian i Berberów. Rzymianie założyli tu wytwórnię cenionego sosu rybnego zwanego garum. W 813 została zdobyta przez Saracenów[6]. W 1553 piraci berberyjscy z Afryki Północnej najechali wyspę i uprowadzili do niewoli 1000 mieszkańców.
W czerwcu 1943, w czasie II wojny światowej, przed inwazją aliantów na Sycylię, wyspę zabezpieczono bez napotkania oporu w czasie operacji Corkscrew siłami niszczyciela HMS „Lookout” i 95 żołnierzy z 2 batalionu Coldstream Guards.
15 kwietnia 1986 Libia wystrzeliła dwa pociski Scud w kierunku stacji nawigacyjnej LORAN-C bazy United States Coast Guard znajdującej się na wyspie w odpowiedzi na amerykańskie bombardowania Trypolisu i Bengazi. Pociski minęły wyspę i wylądowały w morzu nie wyrządzając żadnych zniszczeń[7].
Populacja
[edytuj | edytuj kod]Populacja wyspy to ok. 6,3 tys. mieszkańców. Większość ludności zamieszkuje miasteczko we wschodniej części wyspy. W miasteczku znajduje się mały port i lotnisko. W zachodniej części wyspy znajduje się stacja nadawcza systemu nawigacyjnego LORAN-C o mocy 325 kW, z masztem wysokości 190,5 m.
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]Na wyspie znajduje się 30 zakładów przetwórstwa rybnego. Wokół wyspy poławia się tuńczyki, sardynki i sardele[3]. W południowej części wyspy znajduje się port, wioska i lotnisko.
Imigranci
[edytuj | edytuj kod]
Wyspa leży na szlaku morskim, przez który do Europy docierają nielegalni imigranci z Afryki. 8 lipca 2013 papież Franciszek w swojej pierwszej podróży zagranicznej przybył na wyspę i oddał hołd imigrantom, którzy utonęli w okolicach Lampedusy[8].
We wrześniu 2023 w ciągu trzech dni na wyspę przybyło około 10 tysięcy imigrantów (czyli więcej niż jest jej mieszkańców). Przypłynęli oni, najczęściej z Tunezji, małymi drewnianymi łódkami. Spowodowało to kryzys migracyjny. W próbę jego rozwiązania Włochy zaangażowały Unię Europejską. Premier Giorgia Meloni przybyła na wyspę wraz z szefową Komisji Europejskiej Ursulą von der Leyen. Według Meloni rozmowy o przydzieleniu konkretnych liczb migrantów państwom członkowskim UE nie rozwiążą problemu, potrzebna jest blokada morska[9][10].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Fuocoammare. Ogień na morzu – film dokumentalny z 2016 roku kręcony na Lampedusie
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Statistiche demografiche ISTAT. [dostęp 2016-06-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-26)]. (wł.). Italia Insulare>Sicilia>Agrigento>Lampedusa e Linosa.
- ↑ History of Lampedusa, Italy. [w:] Italy This Way [on-line]. [dostęp 2016-06-20]. (ang.).
- ↑ a b c Zralek 2003 ↓, s. 256.
- ↑ Area Marina Protetta Isole Pelagie ↓.
- ↑ lampedusainfo.it. [dostęp 2016-06-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-09)]. (ang.).
- ↑ Gregorovius 1895 ↓ 66. [dostęp 2016-06-20].
- ↑ Libyan Missiles. [dostęp 2016-06-20]. (ang.).
- ↑ Papież Franciszek na Lampedusie. W tym czasie dobiła kolejna łódź z Afryki. tvn24.pl. [dostęp 2013-10-12]. (pol.).
- ↑ Paulina Ciesielska, Chaos na Lampedusie. Włoch obwinia Niemców o kryzys z migrantami [online], wiadomosci.wp.pl, 18 września 2023 [dostęp 2023-09-28] (pol.).
- ↑ Problem Włoch z migracją wymyka się spod kontroli. „Skala tego zjawiska nas przerośnie” [online], Onet Wiadomości, 18 września 2023 [dostęp 2023-09-28] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Ferdinand Gregorovius: History of the city of Rome in the Middle Ages. Przetłumaczone z niemieckiego przez Annie Hamilton. Londyn: George Bell & Sons, 1895. (ang.).
- Peter Zralek: Przewodnik: Sycylia. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2003. ISBN 83-89188-03-1.