Józef Trenarowski

Józef Trenarowski
Data i miejsce urodzenia	9 marca 1907 ; Kobylnica
Data i miejsce śmierci	23 grudnia 1965 ; Warszawa
Narodowość	Polak
Dziedzina sztuki	Rzeźba
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Józef Trenarowski (ur. 9 marca 1907 w Kobylnicy, zm. 23 grudnia 1965 w Warszawie) – polski artysta rzeźbiarz.

Życie i twórczość

Jeden z lwów przed gmachem kina Moskwa przed jego zburzeniem

Figury lwów znajdujące się kiedyś przy wejściu do Kina Moskwa. ustawione przed budynkiem biurowca Europlex w Warszawie

Syn Józefa. W latach młodzieńczych mieszkał w Kobylnicy i Swarzędzu, gdzie ukończył szkołę powszechną. W latach 20. należał do lokalnego harcerstwa, gdzie później był drużynowym 1 Drużyny Harcerskiej im. Tadeusza Kościuszki od 1 stycznia 1928 do 1 stycznia 1931.

Pierwsze umiejętności artystyczne zdobywał w Szkole Sztuk Zdobniczych w Poznaniu następnie studiował w latach 1931–1938 na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w pracowni prof. Tadeusza Breyera^[1]. Dyplom uzyskał w 1938.

Był obrońcą Warszawy w brygadach ochotniczych w 1939, a w czasie powstania warszawskiego służył w Zgrupowaniu Pułku Baszta. Jako że pierwsze lata pracy twórczej przypadły na okres II wojny światowej łączył pracę artystyczną z zaangażowaniem w konspiracje. Specjalizował się wtedy w tematyce sakralnej. Stworzył rzeźby w ołtarzu głównym kościoła św. Kazimierza w Pruszkowie, w Jankowicach i Wilczycach.

Po wojnie zaprojektował ołtarz, ambonę i stalle kościoła na Kamionku w Warszawie. Rekonstruował rzeźby w katedrze św. Jana w Warszawie oraz w pałacu w Natolinie. Jego dziełem są także lwy przed kinem „Moskwa” w Warszawie^[2], które po konserwacji przeprowadzonej w 1998 trafiły przed gmach wybudowanej w miejscu kina galerii handlowej^[3] i są jedynym zachowanym śladem po dawnym kinie^[4].

Był także współautorem warszawskiego pomnika Braterstwa Broni. Z relacji przedstawionej na początku lat 90. przez Stefana Momota wynika, że zaangażowanie w prace nad pomnikiem Józefa Trenarowskiego miało na celu skomplikowanie całego przedsięwzięcia z uwagi na związki rzeźbiarza z kręgami kościelnymi^[5].

Józef Trenarowski był w latach 1945–1946 członkiem Zarządu Okręgu warszawskiego i wiceprezesem Zarządu Głównego Związku Polskich Artystów Plastyków. W latach 1946–1947, 1951, 1955 był prezesem Sekcji Rzeźby Okręgu Warszawskiego i Głównej Komisji Artystycznej Związku Polskich Artystów Plastyków. Swoje prace prezentował w kraju i zagranicą, był laureatem wielu konkursów.

Tworzył w kamieniu, brązie, ceramice, metalizowanym gipsie i glinie, głównie rzeźby o charakterze symbolicznym i wieloznacznym.

Brał udział w tworzeniu powojennej dekoracji ulicy Katowickiej, gdzie wykonał rzeźbę przedstawiającą borsuka^[6]. Swoją pracownię miał m.in. na Saskiej Kępie. Nakręcono w niej jedną ze scen filmu Jana Batorego pt. Jezioro osobliwości^[7]. Pracownia ta znajdowała się przy ul. Alfreda Nobla, gdzie w domach szeregowych zamieszkiwali także inni rzeźbiarze: Adam Roman, Józef Gosławski, Kazimierz Bieńkowski, Eugeniusz Żarkowski, Tadeusz Świerczek i Adam Procki^[8].

Jego praca pt. Totem znalazła się w zespole rzeźb w Parku Śląskim, gdzie została ustawiona w otoczeniu wyrzeźbionych przez Annę Dębską Wilków^[9].

Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 30-1-12)^[10].

Wystawy

Indywidualne

Rok	Miasto	Wystawa	Placówka
1967	Warszawa	Józef Trenarowski. Wystawa rzeźb	Centralne Biuro Wystaw Artystycznych

Zbiorowe

Krajowe

Rok	Miasto	Wystawa
1947	Warszawa	Pierwszy Salon ZPAP Okręgu Warszawskiego
1947	Warszawa	Druga Doroczna Wystawa ZPAP
1948	Warszawa	Doroczna Wystawa Grupy Artystów Plastyków "Warszawa"
1950	Warszawa	Ogólnopolska Wystawa Plastycy w Walce o Pokój
1951	Warszawa	Wystawa Malarstwa, Rzeźby, Grafiki, Architektury Wnętrz, Sztuki Dekoracyjnej ZPAP
1952/1953	Warszawa	III Ogólnopolska Wystawa Plastyki
1953	Warszawa	10 lat Ludowego Wojska Polskiego w Plastyce
1954	Warszawa	IV Ogólnopolska Wystawa Plastyki
1955	Warszawa	VI Wystawa Okręgu Warszawskiego ZPAP
1958/1959	Warszawa	Wystawa Rzeźby Warszawskiej 1945-1958
1959	Warszawa	II Ogólnopolska Wystawa Plastyki Marynistycznej
1960	Warszawa	Wystawa Rzeźba Polska 1945-1960
1960	Warszawa	III Ogólnopolska Wystawa Plastyki Marynistycznej
1961	Szczecin	Wystawa Rzeźby
1961	Kraków	II Wystawa Współczesnej Sztuki Religijnej w Polsce
1961/1962	Warszawa	Wystawa Rzeźby w XV-lecie PRL
1962	Poznań	Salon Jesienny
1962/1963	Radom	XVIII Ogólnopolska Wystawa Plastyki
1963	Warszawa	Ogólnopolska Wystawa XX-lecie LWP w Twórczości Plastycznej
1963/1964	Warszawa	Wystawa Rzeźb i Tkanin Okręgu Warszawskiego ZPAP
1964	Opole	Wystawa Polskiej Rzeźby Plenerowej
1964	Warszawa	Warszawa w Sztuce
1965	Warszawa	Wystawa Rzeźby i Grafiki Okręgu Warszawskiego ZPAP
1965	Warszawa	Wystawa XX-lecie PRL w Twórczości Plastycznej
1965	Sopot	Porównania (XVIII Festiwal Sztuk Plastycznych)
1965	Warszawa	Wystawa prac Malarskich i Rzeźbiarskich nagrodzonych Wielką Nagrodą na Międzynarodowej Wystawie Sztuki Współczesnej w Monte Carlo w 1964 r.
2011	Warszawa	Rzeźbiarze Saskiej Kępy wczoraj i dziś

Zagraniczne

Rok	Państwo	Miasto	Wystawa
1936	Finlandia	Helsinki	Międzynarodowa Wystawa Wyższych Szkół Artystycznych
1937	Francja	Paryż	Dział Polski na Międzynarodowej Wystawie "Sztuka i Technika"
1959	Włochy	Katania, Palermo	Wystawa Prac Plastyków Warszawskich
1961	Francja	Paryż	Międzynarodowa Wystawa Rzeźby Współczesnej
1962	Czechosłowacja	Praga	III Międzynarodowa Wystawa Ceramiki
1963	Holandia	Haga	Międzynarodowa Wystawa Rzeźby
1964	Monako	Monte Carlo	Międzynarodowa Wystawa Sztuki Współczesnej

Ordery i odznaczenia

Złoty Krzyż Zasługi (11 lipca 1955)^[11]
Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[12]

Przypisy

↑ Maria Anna Rudzka: Zadanie: forma. Pracownia profesora Tadeusza Breyera w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych w latach 1923-1939. Wyd. 2. Warszawa: Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, 2023, s. 257. ISBN 978-83-66835-50-4.
↑ Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 63, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”.
↑ Realizacje kamienne. restoration-gabriela.com. [dostęp 2014-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (18 maja 2014)].
↑ Tomasz Urzykowski: 25 lat temu zamknięto kino Moskwa. Było największe w powojennej Warszawie. warszawa.wyborcza.pl, 2021-04-30. [dostęp 2021-05-02].
↑ Ewa Kalnoj Ziajkowska: "Cały naród buduje swoją stolicę". Przykłady współpracy urbanistów, architektów i rzeźbiarzy w latach 1945-1955. W: Katarzyna Chrudzimska-Uhera, Bartłomiej Gutowski: Rzeźba w architekturze. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2008, s. 59-60. ISBN 978-83-7072-515-0.
↑ Rzeźbiarze Saskiej Kępy wczoraj i dziś. Warszawa: Klub Kultury Saska Kępa, 2011, s. 36-37.
↑ Halina Ostrowska: Miałam dwadzieścia sześć meldunków. W: Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa w listach, opisach, wspomnieniach.... Warszawa: Kowalska/Stiasny, 2004, s. 89-92.
↑ Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa – historia dzielnicy, jej mieszkańcy, środowisko artystyczne, sklepy i kawiarnie.... W: Hanna Faryna Paszkiewicz: Saska Kępa. Murator, 2001, s. 19. ISBN 83-915407-0-7.
↑ "Wilki" powróciły do Parku Śląskiego. parkslaski.pl, 2021-05-28. [dostęp 2024-05-03].
↑ Cmentarz Stare Powązki: Józef Trenarowski, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-05-24] .
↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.

Bibliografia

Barbara Mitschein, Halina Zacharewicz: Józef Trenarowski. Warszawa: ZPAP, CBWA, 1967.
Krzysztof Gozdowski. Józef Trenarowski. „Tygodnik Swarzędzki”. Sierpień, s. 3, 1996.

Linki zewnętrzne

Powstańcze Biogramy - Józef Trenarowski. 1944.pl. [dostęp 2013-03-03].
Mateusz Wyrwich: Grób opleciony drutem kolczastym. przewodnik-katolicki.pl, 2005. [dostęp 2013-03-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (30 stycznia 2013)].
Tomasz Urzykowski: Groby Pańskie z czasów wojny, które poruszyły wiernych i historyków sztuki. wyborcza.pl, 2016-03-25. [dostęp 2016-04-19].
Dominika Adamska: Kościół na Kamionku. zgnpragapld.waw.pl, 2012-01-23. [dostęp 2013-03-03].

[1] Maria Anna Rudzka: Zadanie: forma. Pracownia profesora Tadeusza Breyera w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych w latach 1923-1939. Wyd. 2. Warszawa: Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie, 2023, s. 257. ISBN 978-83-66835-50-4.

[2] Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 63, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”.

[3] Realizacje kamienne. restoration-gabriela.com. [dostęp 2014-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (18 maja 2014)].

[4] Tomasz Urzykowski: 25 lat temu zamknięto kino Moskwa. Było największe w powojennej Warszawie. warszawa.wyborcza.pl, 2021-04-30. [dostęp 2021-05-02].

[5] Ewa Kalnoj Ziajkowska: "Cały naród buduje swoją stolicę". Przykłady współpracy urbanistów, architektów i rzeźbiarzy w latach 1945-1955. W: Katarzyna Chrudzimska-Uhera, Bartłomiej Gutowski: Rzeźba w architekturze. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2008, s. 59-60. ISBN 978-83-7072-515-0.

[6] Rzeźbiarze Saskiej Kępy wczoraj i dziś. Warszawa: Klub Kultury Saska Kępa, 2011, s. 36-37.

[7] Halina Ostrowska: Miałam dwadzieścia sześć meldunków. W: Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa w listach, opisach, wspomnieniach.... Warszawa: Kowalska/Stiasny, 2004, s. 89-92.

[8] Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa – historia dzielnicy, jej mieszkańcy, środowisko artystyczne, sklepy i kawiarnie.... W: Hanna Faryna Paszkiewicz: Saska Kępa. Murator, 2001, s. 19. ISBN 83-915407-0-7.

[9] "Wilki" powróciły do Parku Śląskiego. parkslaski.pl, 2021-05-28. [dostęp 2024-05-03].

[10] Cmentarz Stare Powązki: Józef Trenarowski, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-05-24] .

[11] M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.

[12] M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]