Kordylina krzewiasta

Kordylina krzewiasta
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	szparagowate
Rodzaj	kordylina
Gatunek	kordylina krzewiasta
	Nazwa systematyczna
	Cordyline fruticosa L. (A. Chev.); Cat. Pl. Jard. Bot. Saigon 66 1919.
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kordylina krzewiasta, maczużnia graniczna^[5] (Cordyline fruticosa) – gatunek z rodziny szparagowatych. Według niektórych źródeł pochodzi z Nowej Gwinei^[6], podczas gdy inne wskazują wyspy na Pacyfiku tylko jako prawdopodobną ojczyznę tego gatunku, którego pochodzenie trudno ustalić jednoznacznie z powodu szerokiego rozprzestrzenienia przez człowieka^[7]. Roślina jest uprawiana w całej strefie międzyzwrotnikowej^[7], zwłaszcza na tropikalnych obszarach Azji i Polinezji^[6], w różnych miejscach ucieka z upraw i dziczeje^[7]. Strefy mrozoodporności: 10-11^[6]. W uprawie znajduje się wiele odmian.

Morfologia

Pokrój: Roślina krzewiasta, słabo rozgałęziona lub o łodydze pojedynczej, osiągającej 3 m wysokości i 3 cm średnicy^[7] (według niektórych źródeł do 7 m wysokości^[5]), odgałęzienia ukośne^[5].
Liście: Naprzemianległe i ogonkowe (ogonek długości 10–30 cm^[7]), skupione na końcach pędów, o długości od 20 do 60 cm i szerokości do 12 cm. Użyłkowanie pierzaste, z nerwami bocznymi odchodzącymi pod kątem ostrym. Wiązka centralna wyraźna. Blaszka liściowa jest podłużnie pasiasta, zielona do różnobarwnej, zwłaszcza u odmian uprawnych kolorowa – różowa, czerwona i purpurowa^[5]. Nasada liścia obejmuje łodygę i inne nasady liści. Koniec blaszki zaostrzony^[7].
Kwiaty: Zebrane w wielokwiatowe kłosy o długości do 20 cm, a te z kolei w wiechę długości do 60 cm. Kwiaty drobne (do 15 mm), od białych po czerwono-fioletowe, o delikatnym zapachu^[5]. Wyrastają na krótkich szypułkach (do 4 mm długości), wspartych 3 błoniastymi przysadkami. Listki okwiatu zrośnięte u dołu w rurkę, górne ich końce są zaokrąglone, wzniesione lub odwinięte. Pręciki zwykle nie wystają poza rurkę^[7].
Owoc: Okrągła ciemnoczerwona jagoda o średnicy 8 mm, zwykle z 1 nasieniem^[5].

Zastosowanie

W Polinezji i Azji Południowo-Wschodniej tradycyjnie sadzona wokół domostw w celu odpędzenia złych duchów^[5].
Na wyspach Polinezji korzenie, zawierające 20 % cukru, były głównym produktem żywnościowym. Wytwarza się z nich również napoje alkoholowe^[5].
Ponieważ liście nie kurczą się po wyschnięciu, używane są do wyplatania mat, tradycyjnych "spódniczek z trawy" itp.^[5]
Na wyspach Polinezji liście wykorzystuje się do wytwarzania girland lei^[5].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-04-02] (ang.).
↑ Cordyline fruticosa. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-03-01].
↑ Cordyline fruticosa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Jens G. Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Wyd. 1. Warszawa: Horyzont, 2002, s. 152. ISBN 83-7311-378-9.
↑ ^a ^b ^c Kirsten Albrecht Llamas: Tropical Flowering Plants. A Guide to Identification and Cultivation. Portland: Timber Press, 2003, s. 246. ISBN 0-88192-585-3. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Cordyline fruticosa. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-04-03]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-04-02] (ang.).

[3] Cordyline fruticosa. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-03-01].

[iucn-4] Cordyline fruticosa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[rohwer-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Jens G. Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Wyd. 1. Warszawa: Horyzont, 2002, s. 152. ISBN 83-7311-378-9.

[llamas-6] Kirsten Albrecht Llamas: Tropical Flowering Plants. A Guide to Identification and Cultivation. Portland: Timber Press, 2003, s. 246. ISBN 0-88192-585-3. (ang.).

[china-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Cordyline fruticosa. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-04-03]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]