Arasari wielopręgi

Arasari wielopręgi
	Pteroglossus pluricinctus
	Gould, 1835
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	dzięciołowe
Podrząd	dzięciołowce
Rodzina	tukanowate
Podrodzina	tukany
Rodzaj	Pteroglossus
Gatunek	arasari wielopręgi
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Arasari wielopręgi^[3] (Pteroglossus pluricinctus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny tukanowatych (Ramphastidae). Zamieszkuje północną część Ameryki Południowej, nie jest zagrożony wyginięciem.

Zasięg występowania

Arasari wielopręgi występuje w północno-wschodniej Kolumbii i północno-zachodniej oraz południowo-wschodniej Wenezueli, na południe przez niziny do północno-wschodniego Peru (na południe do Ukajali, ale przede wszystkim na północ od rzeki Marañón) i północno-zachodniej Brazylii (na północ od rzeki Solimões, na wschód do północnej części stanu Roraima, do Rio Branco i górnego biegu rzeki Japurá)^[4]^[5]^[6].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy opisał brytyjski przyrodnik John Gould w 1835 roku w czasopiśmie „Proceedings of the Zoological Society of London”^[7]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Gould wskazał Brazylię^[7]; niemieccy ornitolodzy Hans von Berlepsch i Ernst Hartert w 1902 roku ograniczyli miejsce typowe do rzeki Solimões^[8].

Dane genetyczne wskazują, że P. pluricinctus wraz z P. aracari i P. castanotis tworzą monofiletyczną grupę i wszystkie należą do kladu P. torquatus^[9]^[10]. Z okolic Carapo, nad rzeką Paragua w południowo-wschodniej Wenezueli znana jest żeńska hybryda P. pluricinctus z P. aracari atricollis. Takson monotypowy^[4]^[5].

Etymologia

Nazwa rodzajowa: gr. πτερον pteron – pióro; γλωσσα glōssa – język^[11]. Epitet gatunkowy: łac. plus, pluris – dużo, wiele; cinctus – opasać, przepasać, od cingere – otaczać^[11].

Morfologia

Długość ciała 43–46 cm; masa ciała 215–302 g^[4]. Duży, krótkoskrzydły przedstawiciel rodzaju Pteroglossus z charakterystycznymi paskami na spodzie ciała. U samca głowa i gardło czarne z wyjątkiem niewielkiego obszaru za okiem koloru kasztanowatego. Górna część ciała ciemnozielona, kuper koloru czerwonego; dolna część ciała żółta, z czarnym paskiem u góry i czarno-czerwonym na dole, poniżej piersi czerwonawa plama. Golenie kasztanowate, zielone i żółte. Dziób koloru pomarańczowo-żółtego z czarnym paskiem na grzbiecie górnej szczęki, żuchwa koloru czarnego poza pomarańczowo-żółtym pasem u jej podstawy. Naga skóra wokół oka koloru niebiesko-zielonego w różnych odcieniach zieleni; oko żółte^[4]. Samica różni się od samca krótszym dziobem. Niewielki obszar za okiem jest bledszy niż u samca i przeciętnie czarny pasek na piersi jest szerszy. Młode osobniki są ogólnie ciemniejsze niż dorosłe ptaki, zwłaszcza na żółtych obszarach, golenie są zielone; dziób szary, brązowy i czarny zaś wzór na dziobie mniej sugestywny niż u dorosłych^[4].

Ekologia

Głos

Odzywa się głośnym „seeent”, „seeet” lub „see-yeet”^[a], często w szybkich, luźnych seriach. Funkcja głosu niejasna, lecz prawdopodobnie służy do kontaktowania pomiędzy osobnikami, podczas zachowań agresywnych i w sytuacji zagrożenia; szorstkie odgłosy „bbbrt” przypominają niektóre odgłosy arasari rdzawoszyjego (P. bitorquatus)^[4].

Siedlisko i pokarm

Gatunek prawdopodobnie osiadły, zamieszkujący głównie małe, wilgotne, ale nie zalane lasy pierwotne, zwykle występujący w mniejszych ilościach w várzea i lesie galeriowym^[4]. Wzdłuż Andów występuje na wysokości 500–750 m n.p.m.; w południowej Wenezueli, na większych wysokościach w północnych dolinach zastępuje arasari czarnoszyjego; obserwowany do 900 m n.p.m.^[4]

Skład diety jest słabo poznany. W żołądku znaleziono szczątki różnych owoców i stawonogów^[4]. Pokarm zdobywa w parach, w małych grupach lub pojedynczo, w piętrze koron drzew^[4].

Lęgi

Według szacunków okres rozrodczy trwa od listopada do marca w Kolumbii i Ekwadorze oraz od marca do października w Brazylii, Wenezueli i prawdopodobnie w Peru. Brak informacji o kształcie gniazda, wielkości lęgu, opiece rodzicielskiej lub jakichkolwiek innych aspektach rozrodczych^[4].

Status i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern – najmniejszej troski)^[2]. Globalna wielkość populacji arasari wielopręgiego nie została oszacowana, ale uznaje się go za rzadkiego^[12]. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy ze względu na wylesianie Amazonii^[2]^[6]. Gatunek stosunkowo słabo poznany. Występuje w kilku obszarach chronionych, w tym w Parku Narodowym Amacayacu w Kolumbii i rezerwacie faunistycznym Cuyabeno w Ekwadorze^[4]. Aby ustalić jakiekolwiek działania ochronne, zachodzi potrzeba uzupełnienia wiadomości o biologii i ekologii tego ptaka^[4].

Uwagi

↑ Pisownia angielska.

Przypisy

↑ Pteroglossus pluricinctus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c BirdLife International, Pteroglossus pluricinctus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-01-02] (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Ramphastinae Vigors, 1825 - tukany (Wersja: 2021-06-01). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-08-08].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m L.L. Short: Many-banded Araçari (Pteroglossus pluricinctus). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2016. (ang.).
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-08-08]. (ang.).
↑ ^a ^b Species factsheet: Pteroglossus pluricinctus. BirdLife International, 2021. [dostęp 2022-01-02]. (ang.).
↑ ^a ^b J. Gould. Ten species of Ramphastidæ. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 3, s. 157, 1835. (ang. • łac.).
↑ H. von Berlepsch, E. Hartert. On the Birds of the Orinoco region. „Novitates Zoologicae”. 9, s. 101, 1902. (ang.).
↑ S.L. Pereira, A. Wajntal. The historical biogeography of Pteroglossus aracaris (Aves, Piciformes, Ramphastidae) based on Bayesian analysis of mitochondrial DNA sequences. „Genetics and Molecular Biology”. 31 (4), s. 964–973, 2008. (ang.).
↑ S. Patel, J.D. Weckstein, J.S.L. Patané, J.M. Bates, A. Aleixo. Temporal and spatial diversification of Pteroglossus araçaris (Aves: Ramphastidae): constant rate of diversification does not support an increase in radiation during the Pleistocene. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 58 (1), s. 105–115, 2012. DOI: 10.1016/j.ympev.2010.10.016. (ang.).
↑ ^a ^b Pluricinctus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-17] (ang.), [archiwum].
↑ D.F. Stotz, J.W. Fitzpatrick, T.A. Parker, D.K. Moskovits: Neotropical birds: ecology and conservation. Chicago: University of Chicago Press, 1996, s. 194. ISBN 978-0226776309. (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[a-12] Pisownia angielska.

[itis-1] Pteroglossus pluricinctus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] BirdLife International, Pteroglossus pluricinctus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-01-02] (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-3] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Ramphastinae Vigors, 1825 - tukany (Wersja: 2021-06-01). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-08-08].

[hbwalive-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m L.L. Short: Many-banded Araçari (Pteroglossus pluricinctus). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2016. (ang.).

[ioc-5] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-08-08]. (ang.).

[birdlife-6] Species factsheet: Pteroglossus pluricinctus. BirdLife International, 2021. [dostęp 2022-01-02]. (ang.).

[Gould-7] J. Gould. Ten species of Ramphastidæ. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 3, s. 157, 1835. (ang. • łac.).

[Berlepsch&Hartert-8] H. von Berlepsch, E. Hartert. On the Birds of the Orinoco region. „Novitates Zoologicae”. 9, s. 101, 1902. (ang.).

[Pereira&Wajntal-9] S.L. Pereira, A. Wajntal. The historical biogeography of Pteroglossus aracaris (Aves, Piciformes, Ramphastidae) based on Bayesian analysis of mitochondrial DNA sequences. „Genetics and Molecular Biology”. 31 (4), s. 964–973, 2008. (ang.).

[Patel&inni-10] S. Patel, J.D. Weckstein, J.S.L. Patané, J.M. Bates, A. Aleixo. Temporal and spatial diversification of Pteroglossus araçaris (Aves: Ramphastidae): constant rate of diversification does not support an increase in radiation during the Pleistocene. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 58 (1), s. 105–115, 2012. DOI: 10.1016/j.ympev.2010.10.016. (ang.).

[hbwalive2-11] Pluricinctus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-17] (ang.), [archiwum].

[Stotz&inni-13] D.F. Stotz, J.W. Fitzpatrick, T.A. Parker, D.K. Moskovits: Neotropical birds: ecology and conservation. Chicago: University of Chicago Press, 1996, s. 194. ISBN 978-0226776309. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[a]

[12]