Ago C.I

AGO C.I
	Dane podstawowe
Państwo	Cesarstwo Niemieckie
Producent	AGO
Typ	samolot rozpoznawczy
Konstrukcja	dwupłat konstrukcji drewnianej
Załoga	2 osoby
	Historia
Data oblotu	1915
Lata produkcji	1915
Liczba egz.	64
	Dane techniczne
Napęd	1 silnik rzędowy; Benz Bz.III / Mercedes D.III / Maybach Mb.III
Moc	150 / 160 / 160 KM
	Wymiary
Rozpiętość	15,1 m (górny); 14,34 m (dolny)
Długość	9,3 m
Wysokość	3,1 m
Powierzchnia nośna	47,6 m²
	Masa
Własna	960 kg
Startowa	1495 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	130 km/h
Wznoszenie maks. w locie poziomym	9,5 min 1000 m; 24 min 2000 m; 45 min 3000 m
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	1 ruchomy karabin maszynowy Parabellum LMG14 7,92 mm
	Użytkownicy
	Cesarstwo Niemieckie
	Multimedia w Wikimedia Commons

AGO C.I wczesnej serii, z chłodnicami na bokach gondoli

AGO C.I (Ago C.I) – niemiecki samolot rozpoznawczy z początkowego okresu I wojny światowej, produkowany od 1915 roku w zakładach AGO. Należał do pierwszej generacji niemieckich uzbrojonych samolotów rozpoznawczych (kategorii C). Był dwupłatem w nietypowym dla niemieckich samolotów układzie dwubelkowym z silnikiem pchającym^[2].

Historia

Samolot AGO C.I (oznaczenie fabryczne DH 6) został skonstruowany w niemieckiej firmie AGO w Johannisthal (od 1920 w obrębie Berlina) przez Szwajcarów Augusta Haefeli i inż. Schroppa na przełomie 1914 i 1915 roku^[3]. Powstał z własnej inicjatywy firmy, w odpowiedzi na zapotrzebowanie niemieckiego lotnictwa na uzbrojony samolot rozpoznawczy nowo utworzonej klasy C, dysponujący możliwie dobrym polem ostrzału karabinu maszynowego^[3]. Brak jest dokładnych danych, lecz prototyp być może został ukończony w styczniu 1915 roku^[4]. Już w lutym 1915 roku pierwsze 8 egzemplarzy zostało zamówionych przez niemieckie lotnictwo (Luftstreitkräfte), a 5 przez lotnictwo marynarki wojennej (Kaiserliche Marine), dla której AGO dostarczał samoloty przed wojną^[4]. W kwietniu 1915 roku płatowiec przeszedł próby dopuszczające Inspektoratu Lotnictwa (Typenprüfung)^[4]. Była to pierwsza udana i budowana w większej ilości konstrukcja firmy AGO (której samoloty nie cieszyły się dobrą opinią przed wojną)^[3]. Ostatnie zamówienie zostało złożone w październiku 1915 roku^[5]. Ogółem zamówiono tylko 64 egzemplarze samolotów C.I, częściowo z powodu ograniczonych mocy produkcyjnych zakładów^[4].

Wersje rozwojowe

Oprócz samolotów z podwoziem lądowym, zbudowano w maju 1915 roku jeden wodnosamolot pływakowy AGO C.Iw (nr 115, uległ katastrofie 11 czerwca 1916 roku)^[6]. Rozwinięciem konstrukcji był nieco powiększony AGO C.II i zmniejszony AGO C.III, lecz zbudowano niewielką liczbę C.II dla marynarki wojennej, oraz tylko jeden C.III^[7]. Widoczną różnicę stanowiła komora płatów: C.I miał komorę dwuprzęsłową, C.II – trzyprzęsłową, a C.III – jednoprzęsłową (odpowiednio 2, 3 lub 1 para rozpórek między górnym a dolnym płatem na zewnątrz od belek kadłubowych). Inż. Haefeli zaprojektował później w Szwajcarii samolot Haefeli DH 1 o zbliżonej konstrukcji, lecz mniejszy^[7].

Użycie

Już w kwietniu 1915 roku prototyp został skierowany do jednostki Feld-Flieger Abteilung 6 dla testów w warunkach operacyjnych (otrzymał on numer wojskowy C.1/15, jako pierwszy niemiecki samolot nowej uzbrojonej kategorii C)^[3]. Pierwsze samoloty seryjne trafiły na front w czerwcu 1915 roku^[4]. Ago C.I nie były licznym typem; największa liczba samolotów w jednostkach bojowych była na 30 czerwca 1916 roku – 23^[4]. Jednym z głównych użytkowników była bawarska Feld-Flieger Abteilung 9b^[8]. Pod koniec 1916 roku AGO C.I zostały w większości wycofane z frontu i przekazane do szkolenia^[4], ostatni dotrwał na froncie do kwietnia 1917 roku^[5].

Pięć samolotów w wersji z podwoziem lądowym było zamówionych przez lotnictwo marynarki wojennej (numery S 158 do S 162), ponadto 6 dalszych zostało przekazanych marynarce przez lotnictwo wojsk lądowych (numery LF 180 do LF 185)^[5].

Jeden samolot przetrwał do roku 1921, używany wówczas do fotografii lotniczej przez spółkę Lufbild GmbH z Berlina i oznaczony jako LB.2 (nr rej. D-118)^[9].

Samolot Ago C.I był unikalną konstrukcją wśród samolotów I wojny światowej z uwagi na swój układ dwubelkowego dwupłata z jednym silnikiem pchającym (państwa Ententy budowały dwupłaty z silnikiem pchającym, lecz skrzydła z usterzeniem łączyły w nich kratownice, a nie belki kadłubowe). Był on przy tym jednym z nielicznych niemieckich samolotów jednosilnikowych z silnikiem pchającym. Układ taki miał zaletę w postaci bardzo dobrych warunków obserwacji i ostrzału w przedniej półsferze dla obserwatora zajmującego przednie miejsce w gondoli załogi, wyposażonego w karabin maszynowy na obrotnicy^[9]. Z drugiej strony, ujemną cechą układu ze śmigłem pchającym było, że samolot był bezbronny w przypadku atakowania go od tyłu. Silnik osłaniał częściowo załogę od tyłu, jednakże obawy lotników budziła możliwość przygniecenia ich przez silnik w razie katastrofy^[9]. Ujemną cechą samolotu była także umiarkowana prędkość i słabe wznoszenie^[4]. Jako zalety były wskazywane stabilny lot i łatwość startów i lądowań^[4].

Konstrukcja

Silnik Mercedes D.IIIa eksponowany w MLP w Krakowie

Dwupłat w układzie dwubelkowym, konstrukcji drewnianej^[10]. Gondola załogi o przekroju kwadratowym, z silnikiem z tyłu, napędzającym śmigło pchające^[11]. Gondola była konstrukcji drewnianej, pokryta sklejką^[10]. Kabiny załogi odkryte, z przodu miejsce obserwatora z obrotnicą dla karabinu maszynowego, wyposażoną w niewielki wiatrochron (obracany w zależności od położenia obrotnicy)^[9], za nim kabina pilota, która mogła być wyposażona w wiatrochron. Proste skrzydła o trapezowych końcówkach, dolne o minimalnie mniejszej rozpiętości. Płaty były konstrukcji drewnianej, pokryte sklejką^[10]. Dolne skrzydła przymocowane były bezpośrednio do dołu gondoli, górne umieszczone nad gondolą na zastrzałach. Dwie opływowe belki kadłubowe o przekroju owalnym zamocowane były pomiędzy płatami za pomocą dolnych i górnych par zastrzałów kształtu litery V, obejmujących belki po obu stronach^[12] (w późniejszych samolotach zastrzały te były oprofilowane i łączyły się gładko z belkami^[13]). Belki były konstrukcji skorupowej, wykonane z dwóch połówek formowanych ze sklejki, połączonych pośrodku^[4]^[10]. Płaty połączone dwoma parami pionowych rozpórek i usztywnione drutami. Stery kierunku na końcach belek, z trójkątnymi statecznikami (prototyp miał początkowo zaokrąglone stery, bez stateczników)^[14]. Statecznik poziomy ze sterem wysokości był umieszczony pomiędzy belkami^[12].

Stosowano silniki rzędowe 6-cylindrowe^[10] Benz Bz.III o mocy 150 KM lub Mercedes D.III o mocy 160 KM, na kilku samolotach marynarki zamontowano silnik Maybach Mb.III o mocy 160 KM^[4]. Samoloty pierwszej serii (C.2/15 do 7/15) miały chłodnice po bokach kadłuba i silnik Benz, z grawitacyjnym zbiornikiem paliwa pod płatem po lewej stronie^[15]. W drugiej serii montowano sinik Mercedes i chłodnicę silnika umieszczoną płasko nad silnikiem, pod górnym płatem, oraz zbiornik paliwa po prawej stronie^[16]. Śmigło dwułopatowe drewniane^[10].

Podwozie klasyczne, stałe, z dwoma płozami ogonowymi na końcach belek. Podwozie główne z dwoma kołami na wspólnej osi, umieszczone pod gondolą załogi. Przed podwoziem głównym znajdowało się podwozie pomocnicze, składające się z dwóch kół o mniejszej średnicy na wspólnej osi. Przy wypoziomowanym samolocie podwozie pomocnicze było uniesione nad ziemią i jego rolą było jedynie zmniejszanie ryzyka kapotażu. Z uwagi na niewielką przydatność, podwozie pomocnicze było później usuwane w jednostkach oraz zrezygnowano z niego na samolotach ostatnich serii, co pozwoliło na zaoszczędzenie masy i zmniejszenie oporu^[17]. Wejście do kabiny początkowo możliwe było z pomocą rozkładanej drabinki sznurowej na lewej burcie, w późniejszych samolotach zamocowano stałe stopnie na zewnątrz gondoli na lewej burcie^[18].

Uzbrojenie stanowił jeden karabin maszynowy Parabellum LMG14 7,92 mm na obrotnicy w przedniej kabinie, rzadziej stosowano km Bergmann LMG15nA^[19]. W zespole podwozia głównego znajdowały się dwie prowadnice z prętów, pozwalające na zrzucanie dwóch bomb małego wagomiaru, które mogły być umieszczone w rurach po bokach wewnątrz kabiny pilota, stosowane zwłaszcza na późnych samolotach^[20]. Stosowano też małe bomby podwieszane pod gondolą^[21]. Część samolotów była wyposażona w radiostację.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Grosz 1999 ↓, s. 32.
↑ Grosz 1999 ↓, s. II okładki.
↑ ^a ^b ^c ^d Grosz 1999 ↓, s. 2–3.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Grosz 1999 ↓, s. 3.
↑ ^a ^b ^c Grosz 1999 ↓, s. 33.
↑ Grosz 1999 ↓, s. 5–7.
↑ ^a ^b Grosz 1999 ↓, s. 7.
↑ Grosz 1999 ↓, s. 6.
↑ ^a ^b ^c ^d Grosz 1999 ↓, s. 5.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Obuchowicz i Nikiforow 2003 ↓, s. 154-155.
↑ Grosz 1999 ↓, s. 16–17.
↑ ^a ^b Grosz 1999 ↓, s. 15–18.
↑ Grosz 1999 ↓, s. 12.
↑ Grosz 1999 ↓, s. 2.
↑ Grosz 1999 ↓, s. 4–6.
↑ Grosz 1999 ↓, s. 6, 12.
↑ Grosz 1999 ↓, s. 7–8.
↑ Grosz 1999 ↓, s. 23.
↑ Grosz 1999 ↓, s. 10.
↑ Grosz 1999 ↓, s. 10, 20.
↑ Grosz 1999 ↓, s. 20.

Bibliografia

Peter M. Grosz: AGO C.I. Berkhamsted: Albatros Productions, 1999, seria: Windsock Datafile. no.75. ISBN 1-902207-16-5. (ang.).
Peter Gray, Owen Thetford: German Aircraft of The First World War. New York: Doubleday & Company, Inc, 1970. ISBN 0-370-00103-6. (ang.).
Walerij Obuchowicz, Andriej Nikiforow: Samoloty Pierwoj Mirowoj wojny. Harwiest, 2003. ISBN 985-13-1701-2. (ros.).

[CITEREFGrosz199932-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Grosz 1999 ↓, s. 32.

[CITEREFGrosz1999II_okładki-2] Grosz 1999 ↓, s. II okładki.

[CITEREFGrosz19992–3-3] Grosz 1999 ↓, s. 2–3.

[CITEREFGrosz19993-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Grosz 1999 ↓, s. 3.

[CITEREFGrosz199933-5] Grosz 1999 ↓, s. 33.

[CITEREFGrosz19995–7-6] Grosz 1999 ↓, s. 5–7.

[CITEREFGrosz19997-7] Grosz 1999 ↓, s. 7.

[CITEREFGrosz19996-8] Grosz 1999 ↓, s. 6.

[CITEREFGrosz19995-9] Grosz 1999 ↓, s. 5.

[CITEREFObuchowiczNikiforow2003154-155-10] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Obuchowicz i Nikiforow 2003 ↓, s. 154-155.

[CITEREFGrosz199916–17-11] Grosz 1999 ↓, s. 16–17.

[CITEREFGrosz199915–18-12] Grosz 1999 ↓, s. 15–18.

[CITEREFGrosz199912-13] Grosz 1999 ↓, s. 12.

[CITEREFGrosz19992-14] Grosz 1999 ↓, s. 2.

[CITEREFGrosz19994–6-15] Grosz 1999 ↓, s. 4–6.

[CITEREFGrosz19996,_12-16] Grosz 1999 ↓, s. 6, 12.

[CITEREFGrosz19997–8-17] Grosz 1999 ↓, s. 7–8.

[CITEREFGrosz199923-18] Grosz 1999 ↓, s. 23.

[CITEREFGrosz199910-19] Grosz 1999 ↓, s. 10.

[CITEREFGrosz199910,_20-20] Grosz 1999 ↓, s. 10, 20.

[CITEREFGrosz199920-21] Grosz 1999 ↓, s. 20.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

Samoloty myśliwskie	AEG D.I Albatros D.I Albatros D.II Albatros D.III Albatros D.V Albatros W.4 Fokker D.I Fokker D.II Fokker D.III Fokker D.IV Fokker D.V Fokker D.VI Fokker D.VII Fokker D.VIII (E.V) Fokker Dr.I Fokker E.I Fokker E.II Fokker E.III Fokker E.IV Halberstadt D.II Junkers D.I LFG Roland D.I LFG Roland D.II LFG Roland D.VI Pfalz D.III Pfalz D.VII Pfalz D.VIII Pfalz D.XII Pfalz D.XV Pfalz Dr.I Pfalz E.I Siemens-Schuckert D.III Siemens-Schuckert D.IV Siemens-Schuckert E.I Siemens-Schuckert E.III
Samoloty bombowe	AEG G.II AEG G.IV Gotha G.I Gotha G.IV Gotha G.V Gotha G.VI Friedrichshafen G.III S.S.W. R.III Staaken R.VI Staaken R.XIV
Wodnosamoloty i łodzie latające	Albatros W.4 Albatros W.5 Friedrichshafen FF.33 Friedrichshafen FF.49 Gotha WD.1 Gotha WD.2 Hansa-Brandenburg W.12 Hansa-Brandenburg W.29 Junkers J 11 Lübeck-Travemünde F4
Samoloty rozpoznawcze i lekkie bombowe	AEG C.I AEG C.II AEG C.III AEG C.IV AEG C.V AEG C.VI AEG C.VII AEG C.VIII AEG C.VIII Dr Ago C.I Ago C.IV Albatros C.I Albatros C.III Albatros C.V Albatros C.VII Albatros C.X Albatros C.XII Albatros C.XV Aviatik C.I Aviatik C.III DFW C.V Halberstadt C.V LFG Roland C.II LVG C.II LVG C.V LVG C.VI Rumpler C.I Rumpler C.IV Rumpler C.VII
Samoloty wielozadaniowe	Aviatik B.I Halberstadt CL.II Halberstadt CL.IV Hannover CL.II Hannover CL.V Junkers CL.I
Samoloty szturmowe	AEG J.I Albatros J.I Junkers J.I
Nieuzbrojone samoloty szkolne i rozpoznawcze	AEG B.I AEG B.II AEG B.III Albatros B.I Albatros B.II Albatros B.III Aviatik B.II Fokker A.I Hansa-Brandenburg B.I Kondor B.I LVG B.I, B.II, B.III Rumpler C.VIII Rumpler Taube
Konstrukcje prototypowe	AEG DJ.I AEG Dr.I AEG G.I AEG PE Albatros D.IV Albatros D.VI Albatros D.VII Albatros D.IX Albatros D.X Albatros D.XI Albatros D.XII Albatros Dr.I Albatros Dr.II Albatros W.3 Albatros W.8 DFW Floh Gotha WD.3 Halberstadt C.III Hansa-Brandenburg W.11 Hansa-Brandenburg W.16 Junkers J 1 Junkers J 2 Junkers J 7 Junkers J 8 Kondor D 1 Kondor D 2 Kondor D 6 Kondor D 7 Kondor W 1 LFG Roland Stralsund V 19 Pfalz D.VI Pfalz Dr.II Schütte-Lanz C.I Schütte-Lanz G.I
Inne	System oznaczeń niemieckich samolotów z okresu I wojny światowej

p • d • e Niemieckie samoloty kategorii C według daty pojawienia się na froncie
	1914						1915												1916												1917												1918
	VII	VIII	IX	X	XI	XII	I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI	XII	I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI	XII	I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI	XII	I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI	XII
AEG												C.I (C.II, C.III)																C.IV (C.V, C.VI, C.VII)
AGO										C.I (C.II, C.III)																				C.IV
Albatros										C.I								C.III (C.IV)							C.V, C.VI		C.VII (C.VIII, C.IX)							C.X		C.XII (C.XV)
Aviatik										C.I									~ C.II				~ C.III										~ C.IV ? VI
DFW																		C.I, C.II										C.V
Halberstadt																																	~ C.I				CL.II (C.III)											CL.IV , C.V
Hannover																					~ C.I												C.II					CL.II							CL.III
LFG (Roland)																	~ C.I				C.II
LVG											C.I	C.II											~ C.IV															C.V										C.VI
Rumpler																		C.I												C.III		C.IV						~ C.VII				~ C.VIII
"~" oznacza przybliżoną datę wejścia do służby, z dokładnością do kilku miesięcy. "(C...)" w nawiasie oznacza modele nieseryjne lub używane jednostkowo w kolejności oznaczeń, bez zachowania chronologii (część pominięto) - kursywą bez nawiasu oznaczono modele budowane na licencji