Andowik
| Spizaetus isidori[1] | |||
| (Des Murs, 1845) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
andowik | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Andowik[5], wojownik andyjski (Spizaetus isidori) – gatunek dużego drapieżnego ptaka z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), zamieszkujący Amerykę Południową. Zagrożony wyginięciem.
- Taksonomia
- Gatunek ten po raz pierwszy formalnie opisał Marc Athanase Parfait Œillet des Murs w 1845 roku, nadając mu nazwę Falco Isidori. Autor jako miejsce typowe wskazał Bogotę w Wenezueli[2][6]. Gatunek bywał wydzielany do osobnego, monotypowego rodzaju Oroaetus[2][7], ale obecnie zalicza się go do rodzaju Spizaetus[2][5][8]. Nie wyróżnia się podgatunków[2][7][8].
- Morfologia
- Długość ciała 60–80 cm, rozpiętość skrzydeł 144–166 cm[2]. Samice są podobne do samców, ale większe – nawet do 14%[2].
- Występowanie
- Występuje w długim, ale wąskim i miejscami pofragmentowanym pasie ciągnącym się od Wenezueli przez Kolumbię, Ekwador, Peru, Boliwię do północno-zachodniej Argentyny[2]. Żyje w wilgotnych, górskich lasach, zwykle na wysokościach 1500–2800 m n.p.m., choć spotykano go w zakresie 150–3800 m n.p.m.[2]
- Rozród
- Buduje duże gniazdo z gałązek na wyróżniającym się drzewie bądź drzewie wyrastającym ze zbocza wąwozu. W zniesieniu jedno jajo[2][7].
- Pożywienie
- Żywi się głównie dużymi ptakami (np. czubaczami) i nadrzewnymi ssakami (np. wiewiórkowatymi)[2][7].
- Status
- W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody andowik od 2014 roku ma status gatunku zagrożonego (EN – Endangered). Powodem takiego sklasyfikowania gatunku jest jego nieliczna i wciąż malejąca populacja (szacowana liczba osobników dorosłych mieści się w przedziale 250–999). Głównymi zagrożeniami są: utrata siedlisk, głównie wskutek przekształcania ich w tereny rolnicze, wycinka lasów w celu pozyskiwania drewna oraz prześladowania ze strony ludzi uważających go za szkodnika drobiu[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Spizaetus isidori, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Bierregaard, R.O., Jr, Kirwan, G.M., Boesman, P., Sharpe, C.J. & Marks, J.S.: Black-and-chestnut Eagle (Spizaetus isidori). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-10)].
- ↑ a b c D. Lepage: Black-and-chestnut Eagle Spizaetus isidori. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-02-02]. (ang.).
- ↑ a b Spizaetus isidori, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (wersja: 2021-10-27). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-02-16].
- ↑ M.O. des Murs, Description de quelques espèces nouvelles d'Oiseaux, [w:] Revue zoologique, t. 8, 1845, s. 175 (fr.).
- ↑ a b c d Species account: Black-and-chestnut Eagle Spizaetus isidori. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. 2023. [dostęp 2023-02-02]. (ang.).
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.1). [dostęp 2022-02-16]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).