1 Armia Pancerna (III Rzesza)

Ten artykuł dotyczy niemieckiej 1 Armii Pancernej. Zobacz też: 1 Armia Pancerna - stronę ujednoznaczniającą.

1 Armia Pancerna

1. Panzer-Armee

Symbol jednostek 1 Armii Pancernej
Historia
Państwo	III Rzesza
Sformowanie	1939
Rozformowanie	1945
Tradycje
Rodowód	XXII Korpus
Dowódcy
Pierwszy	Paul Ludwig Ewald von Kleist
Ostatni	Wilhelm Hasse
Działania zbrojne
II wojna światowa agresja na Polskę inwazja na Francję atak na Związek Radziecki
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	wojska lądowe
Podległość	Grupa Armii Południe

1 Armia Pancerna (niem. 1. Panzer-Armee, później 1 Grupa Pancerna, Panzergruppe 1) – niemiecka armia pancerna sformowana jako XXII Korpus, znana też pod nazwami Grupa von Kleista i 1 Grupa Pancerna (od 16 listopada 1940), uczestniczyła w agresji na Polskę, Francję i Bałkany oraz w ataku na Związek Radziecki.

Utworzona 26 sierpnia 1939 roku w Lüneburgu jako XXII Korpus^[1]. We wrześniu brała udział w agresji na Polskę atakując oddziały Armii Kraków^[2] a w 1940 roku w inwazji na Francję, występowała pod nazwą Grupa von Kleista^[1]. Od 16 listopada 1940 roku zwana 1 Grupą Pancerną. Pod Dunkierką dowodzona przez gen. Kleista mogła zniszczyć m.in. Brytyjski Korpus Ekspedycyjny, jednak na rozkaz Hitlera nie wykonała decydującego ataku^[3].

W kwietniu 1941, wraz z 2 Armią gen. Maximiliana von Weichsa i 12 Armią feld. Wilhelma Lista, przeprowadziła inwazję na Jugosławię^[1].

W 1941 roku 1 Grupa Pancerna brała udział w ataku na Związek Radziecki, prowadząc walki z Armią Czerwoną na terytorium ZSRR do 1944 roku^[1]. W dniu ataku, tj. 22 czerwca 1941 wyposażona była w 586 czołgów, 54 samochody pancerne, 18 niszczycieli czołgów i 36 dział pancernych^[4]. Działania bojowe rozpoczęła z terytorium okupowanej Polski atakując w kierunku Kijowa, pod koniec 1941 roku dotarła do Rostowa nad Donem^[5]. W dniu 25 października 1941 nadano jej nazwę 1 Armia Pancerna. Wiosną 1944 roku w jej skład wchodziło 10 dywizji pancernych, 1 dywizja zmotoryzowana, 11 dywizji piechoty i 1 dywizja artylerii^[6].

• gen. płk Ewald von Kleist (od 5 października 1941 do 21 listopada 1942)
• gen. płk Eberhard von Mackensen (do października 1943)
• gen. płk Hans-Valentin Hube (od 23 października 1943 do 21 kwietnia 1944)
• gen. Kurt von der Chevallerie (1944)
• gen. płk Gotthard Heinrici (do marca 1945)
• gen. Walther Nehring (do kwietnia 1945)
• gen. Wilhelm Hasse (do zakończenia wojny)^[7]

Jednostki armijne: 311 Wyższe Dowództwo Artylerii, 1 Dowództwo Wojsk Zaopatrzenia Armii Pancernej i 1 pułk łączności armii pancernej

Skład 3 września 1939 roku^[2]:

• 2 Dywizja Pancerna
• 4 Dywizja Lekka
• 3 Dywizja Górska^[a]

Skład w marcu 1941 roku:

• XXX Korpus Armijny
• XXXX Korpus Armijny
• XVIII Korpus Armijny

Skład w 22 czerwca 1941 roku^[8]:

• 13 Dywizja Pancerna
• 16 Dywizja Zmotoryzowana
• 25 Dywizja Zmotoryzowana
• DZmot. SS LSSAH oraz Włoski Korpus Ekspedycyjny w Rosji^[9] (od 14 sierpnia 1941)

Skład w marcu 1944 roku:

• LIX Korpus Armijny
• XXIV Korpus Armijny
• XXXXVI Korpus Armijny
• III Korpus Armijny
• 1 Dywizja Pancerna
• 17 Dywizja Pancerna

• Chris Bishop: Niemieckie wojska pancerne w II wojnie światowej. Warszawa: 2009. ISBN 978-83-11-11391-6.
• Carlos Caballero Jurado: Dywizje pancerne Hitlera. Siły uderzeniowe Wehrmachtu. Warszawa: 2016. ISBN 978-83-11-14190-2.
• Michał Fiszer, Jerzy Gruszczyński: Operacja Barbarossa 1941. Hitlera uderza na ZSRR. Poznań: 2009. ISBN 978-83-261-0286-8.
• Victor Kamenir: Krwawy trójkąt. Zagłada Armii Czerwonej na Ukrainie 1941. Warszawa: 2010. ISBN 978-83-11-11871-3.
• Tadeusz Konecki: Labirynt dezinformacji w drugiej wojnie światowej. Od Compiegne 22 czerwca 1940 roku do hasła Dortmund 22 czerwca 1941 roku. Warszawa: 2007. ISBN 978-83-05-13506-1.
• Samuel Mitcham: Niemieckie siły zbrojne 1939-1945. Wojska pancerne. Warszawa: 2010. ISBN 978-8311-11725-9.
• Kiriłł Moskalenko: Uderzenie za uderzeniem 1943-1945. Warszawa: 1974.
• Rolf-Dieter Müller: Wspólnicy Hitlera. Formacje sojusznicze Wehrmachtu na froncie wschodnim. Warszawa: 2014. ISBN 978-83-11-13245-0.
• Władysław Steblik: Armia Kraków 1939. Warszawa: 1989. ISBN 83-11-07434-8.

• Internetowy leksykon Wehrmachtu