Nothing Special   »   [go: up one dir, main page]
Przejdź do zawartości

Język tsotsil: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Wicki (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
12 040 edycji
m Język tzotzil przeniesiono do Język tsotsil: aktualny zapis
- przypis do internetu bez linku
 
(Nie pokazano 34 wersji utworzonych przez 23 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Język infobox
{{Język infobox
| kolor = 0000ff
| barwa = ffffff
| nazwa oryginalna = bats'i k'op
| nazwa oryginalna = bats'i k'op
| kraj, region1 = [[Meksyk]]
| obszar = [[Meksyk]]
liczba=350 tys
| liczba mówiących = 550 tys.
| system pisma = [[alfabet łaciński|łacińskie]]
| pozycja =
| klasyfikacja = * [[Języki majańskie]]
| rodzina = [[Języki majańskie]]<br />*[[języki tzeltalskie]]
* [[Języki tseltalskie]]
⚫
| kraj, region2 = Język narodowy w [[Meksyk]]u
* Język tsotsil
| agencja = -
⚫
| język urzędowy = Język narodowy w [[Meksyk]]u
| iso1 = 639-3: tzc
| organ regulujący =
| iso2 = 639-3:tze
| iso1 =
| iso3 = 639-3:tzh
| iso2 =
| iso3 = tzo
| sil =
| kod =
| dialekty =
| mapka =
| opis =
| wikisłownik =
}}
}}
'''Tzotzil''', '''tsotsil''' (wymowa: cocil) - język należący do grupy języków tzeltalskich <ref> Majewicz: Alfred F., ''Języki świata i ich klasyfikacja'' str. 147 </ref>z rodziny [[języki majańskie|języków majańskich]], używany przez około 350 tys. osób (wg ostatniego spisu powszechnego z roku 2005) w meksykańskim stanie [[Chiapas]], zwłaszcza w okolicach miasta [[San Cristóbal de las Casas]]. Od czasu podboju hiszpańskiego zapisywany jest pismem łacińskim, wcześniej używano skomplikowanego systemu [[glif]]ów, wspólnego dla języka tzotzil i [[język tzeltal|tzeltal]], poświadczonego m. in. przez inskrypcje na kamieniach w [[Palenque]] i [[Toniná]].
'''Język tsotsil''', '''tzotzil''' (wymowa: cocil) – język należący do grupy [[Języki tseltalskie|języków tseltalskich]]<ref>{{Majewicz1989|s=147}}</ref> {{fakt|data=2024-02|z rodziny [[języki majańskie|języków majańskich]], używany przez około 550 tys. osób}} w meksykańskim stanie [[Chiapas]], zwłaszcza w okolicach miasta [[San Cristóbal de las Casas]]. Od czasu podboju hiszpańskiego zapisywany jest pismem łacińskim, wcześniej używano skomplikowanego systemu [[glif (typografia)|glifów]], wspólnego dla języka tsotsil i [[Język tseltal|tseltal]], poświadczonego m.in. przez inskrypcje na kamieniach w [[Park Narodowy Palenque|Palenque]] i [[Toniná]].

⚫
W roku 1999 w ramach reformy ortograficznej języka tsotsil, przeprowadzonej przez [[C.E.L.A.L.I.|CELALI]] (Centro de Lengua, Arte y Literatura Indígena), wprowadzono preferowany zapis „ts” zamiast dotychczasowego „tz”, co pozwala na bardziej spójny zapis dźwięków tego języka, usuwając literę „z”. Oznacza to, że również nazwa języka powinna być zapisywana od tej pory jako „tsotsil”.


== Główne dialekty ==
== Główne dialekty ==
Język tzotzil posiada kilka odmian dialektalnych, uważanych przez [[Ethnologue]] za odrębne języki. Najwazniejsze z nich to:
Język tzotzil posiada kilka odmian dialektalnych, uważanych przez [[Ethnologue]] za odrębne języki. Najważniejsze z nich to:
* Tzotzil z [[San Juan Chamula|Chamula]] - tzc <ref>[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=tzc Ethnologue report for language code: tzc<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>
* Tsotsil z [[San Juan Chamula|Chamula]] – tzc<ref>[https://www.ethnologue.com/language/tzc Ethnologue report for language code: tzc]</ref>
* Tzotzil z [[Zinacantán]] - tzz <ref>[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=tzz Ethnologue report for language code: tzz<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>
* Tsotsil z [[Zinacantán]] – tzz<ref>[https://www.ethnologue.com/language/tzz Ethnologue report for language code: tzz]</ref>
* Tzotzil z [[San Andrés Larráinzar]] - tzs <ref>[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=tzs Ethnologue report for language code: tzs<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>
* Tsotsil z [[San Andrés Larráinzar]] – tzs<ref>[https://www.ethnologue.com/language/tzs Ethnologue report for language code: tzs]</ref>
* Tzotzil z [[Huixtán]] - tzu <ref>[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=tzu Ethnologue report for language code: tzu<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>
* Tsotsil z [[Huixtán]] – tzu<ref>[https://www.ethnologue.com/language/tzu Ethnologue report for language code: tzu]</ref>
* Tzotzil z [[Ch'enalho']] - tze <ref>[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=tze Ethnologue report for language code: tze<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>
* Tsotsil z [[Ch'enalho']] – tze<ref>[https://www.ethnologue.com/language/tze Ethnologue report for language code: tze]</ref>
* Tzotzil z [[Venustiano Carranza]] - tzo <ref>[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=tzo Ethnologue report for language code: tzo<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>
* Tsotsil z [[Venustiano Carranza]] – tzo<ref>[https://www.ethnologue.com/language/tzo Ethnologue report for language code: tzo]</ref>


== System fonetyczny i ortografia ==
== System fonetyczny i ortografia ==
=== Samogłoski ===
=== Samogłoski ===
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|-
|-
!
!
![[Przednie]]
![[Samogłoska przednia|Przednie]]
![[Centralne]]
![[Samogłoska centralna|Centralne]]
![[Tylne]]
![[Samogłoska tylna|Tylne]]
|-align=center
|-align=center
![[Samogłoska przymknięta|Przymknięte]]
![[Wysokie]]
|'''i''' {{IPA|[i]}} || || '''u''' {{IPA|[u]}}
|'''i''' [{{IPA|i}}] || || '''u''' [{{IPA|u}}]
|-align=center
|-align=center
![[Średnie]]
![[Samogłoska średnia|Średnie]]
|'''e''' {{IPA|[e̞]}} || || '''o''' {{IPA|[o̞]}}
|'''e''' [{{IPA|e̞}}] || || '''o''' [{{IPA|o̞}}]
|-align=center
|-align=center
![[Samogłoska otwarta|Otwarte]]
![[Niskie]]
| || '''a''' {{IPA|[ä]}} ||
| || '''a''' [{{IPA|ä}}] ||
|}
|}

=== Spółgłoski ===
=== Spółgłoski ===
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
Linia 55: Linia 64:
| align="center"| &nbsp;
| align="center"| &nbsp;
| align="center"| normalne
| align="center"| normalne
| align="center"| implozyjne
| align="center"| implozyjne
| align="center"| normalne
| align="center"| normalne
| align="center"| ejektywne
| align="center"| ejektywne
| align="center"| normalne
| align="center"| normalne
| align="center"| ejektywne
| align="center"| ejektywne
| align="center"| normalne
| align="center"| normalne
| align="center"| ejektywne
| align="center"| ejektywne
| align="center"| normalne
| align="center"| normalne
| align="center"| ejektywne
| align="center"| ejektywne
| align="center"| normalne
| align="center"| normalne
|-
|-
| '''Zwarte'''
| '''Zwarte'''
| '''p''' &nbsp;{{IPA|[p]}}
| '''p''' &nbsp;[{{IPA|p}}]
| '''b'''' &nbsp;{{IPA|[ɓ]}}
| '''b'''' &nbsp;[{{IPA|ɓ}}]
| '''t''' &nbsp; {{IPA|[t]}}
| '''t''' &nbsp; [{{IPA|t}}]
| '''t'''' &nbsp;{{IPA|[t']}}
| '''t'''' &nbsp;[{{IPA|t'}}]
|colspan=2|&nbsp;
|colspan=2|&nbsp;
| '''k''' &nbsp;{{IPA|[k]}}
| '''k''' &nbsp;[{{IPA|k}}]
| '''k'''' &nbsp;{{IPA|[k']}}
| '''k'''' &nbsp;[{{IPA|k'}}]
| &nbsp;
| &nbsp;
| &nbsp;
| &nbsp;
| '''&nbsp;'&nbsp;''' &nbsp;{{IPA|[ʔ]}}
| '''&nbsp;'&nbsp;''' &nbsp;[{{IPA|ʔ}}]
|-
|-
| '''Zwarto-szczelinowe'''
| '''Zwarto-szczelinowe'''
| rowspan=1|&nbsp;
| rowspan=1|&nbsp;
|
|
| '''tz''' &nbsp;{{IPA|[ʦ]}}
| '''tz''' &nbsp;[{{IPA|ʦ}}]
|'''tz' ''' &nbsp;{{IPA|[ʦ’]}}
|'''tz' ''' &nbsp;[{{IPA|ʦ’}}]
|'''ch''' &nbsp;{{IPA|[ʧʰ]}}
|'''ch''' &nbsp;[{{IPA|ʧʰ}}]
| '''ch' ''' &nbsp;{{IPA|[ʧ’]}}
| '''ch' ''' &nbsp;[{{IPA|ʧ’}}]
| rowspan=1|&nbsp;
| rowspan=1|&nbsp;
| rowspan=1|&nbsp;
| rowspan=1|&nbsp;
Linia 93: Linia 102:
| '''Szczelinowe'''
| '''Szczelinowe'''
| colspan=2|&nbsp;
| colspan=2|&nbsp;
| colspan=2| '''s''' &nbsp;{{IPA|[s]}}
| colspan=2| '''s''' &nbsp;[{{IPA|s}}]
| colspan=2| '''x''' &nbsp;{{IPA|[ʃ]}}
| colspan=2| '''x''' &nbsp;[{{IPA|ʃ}}]
| colspan=2|&nbsp;
| colspan=2|&nbsp;
|colspan=2| '''j''' &nbsp;{{IPA|[x]}}
|colspan=2| '''j''' &nbsp;[{{IPA|x}}]
| colspan=2| '''h''' &nbsp;{{IPA|[h]}}
| colspan=2| '''h''' &nbsp;[{{IPA|h}}]
|-
|-
| '''Nosowe'''
| '''Nosowe'''
| colspan=2| &nbsp; '''m''' &nbsp;{{IPA|[m]}}
| colspan=2| &nbsp; '''m''' &nbsp;[{{IPA|m}}]
| colspan=2| &nbsp; '''n''' &nbsp;{{IPA|[n]}}
| colspan=2| &nbsp; '''n''' &nbsp;[{{IPA|n}}]
| colspan=2|&nbsp;
| colspan=2|&nbsp;
| colspan=2|&nbsp;
| colspan=2|&nbsp;
Linia 109: Linia 118:
| '''Płynne'''
| '''Płynne'''
| colspan=2|&nbsp;
| colspan=2|&nbsp;
| colspan=2| '''l''' &nbsp;{{IPA|[l]}}&nbsp; '''r''' &nbsp;{{IPA|[r]}}
| colspan=2| '''l''' &nbsp;[{{IPA|l}}]&nbsp; '''r''' &nbsp;[{{IPA|r}}]
| colspan=2|&nbsp;
| colspan=2|&nbsp;
| colspan=2|&nbsp;
| colspan=2|&nbsp;
Linia 118: Linia 127:
| colspan=2|&nbsp;
| colspan=2|&nbsp;
| colspan=2|&nbsp;
| colspan=2|&nbsp;
| colspan=2| &nbsp; '''y''' &nbsp;{{IPA|[j]}}
| colspan=2| &nbsp; '''y''' &nbsp;[{{IPA|j}}]
| colspan=2| &nbsp;
| colspan=2| &nbsp;
| colspan=2|&nbsp;
| colspan=2|&nbsp;
| colspan=2|&nbsp;
| colspan=2|&nbsp;
|}
|}


== Przypisy ==
⚫
W roku 1999 w ramach reformy ortograficznej języka tzotzil, przeprowadzonej przez [[C.E.L.A.L.I.]] (Centro de Lengua, Arte y Literatura Indígena), wprowadzono preferowany zapis "ts" zamiast dotychczasowego "tz", co pozwala na bardziej spójny zapis dźwięków tego języka, usuwając literę "z". Oznacza to, że również nazwa języka powinna być zapisywana od tej pory jako "tsotsil".

{{Przypisy}}
{{Przypisy}}


== Bibliografia ==
== Bibliografia ==
* {{Majewicz1989|odn=tak}}
* Majewicz, Alfred F., ''Języki świata i ich klasyfikacja'', PWN, Warszawa, 1989, ISBN 83-01-08163-5


== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.omniglot.com/language/phrases/tsotsil.php Podstawowe zwroty]
* [http://www.zapata.org/Tzotzil/index.html Gramatyka języka tzotzil z Zinacantan]


{{Kontrola autorytatywna}}
⚫
[[Kategoria:Majowie]]

{{SORTUJ:tsotsil}}
[[Kategoria:Języki majańskie]]
[[Kategoria:Języki majańskie]]
⚫
[[Kategoria:Języki Meksyku]]

[[cs:Tzotzilština]]
[[de:Tzotzil]]
[[en:Tzotzil language]]
[[es:Idioma tzotzil]]
[[fr:Tzotzil]]
[[nah:Tzotzil]]

Aktualna wersja na dzień 22:21, 6 lut 2024

bats'i k'op
Obszar

Meksyk

Liczba mówiących

550 tys.

Pismo/alfabet

łacińskie

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
język urzędowy Język narodowy w Meksyku
Ethnologue 6b zagrożony↗
Kody języka
ISO 639-3 tzo
IETF tzo
Glottolog tzot1259
Ethnologue tzo
WALS tzo
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język tsotsil, tzotzil (wymowa: cocil) – język należący do grupy języków tseltalskich[1] z rodziny języków majańskich, używany przez około 550 tys. osób[potrzebny przypis] w meksykańskim stanie Chiapas, zwłaszcza w okolicach miasta San Cristóbal de las Casas. Od czasu podboju hiszpańskiego zapisywany jest pismem łacińskim, wcześniej używano skomplikowanego systemu glifów, wspólnego dla języka tsotsil i tseltal, poświadczonego m.in. przez inskrypcje na kamieniach w Palenque i Toniná.

W roku 1999 w ramach reformy ortograficznej języka tsotsil, przeprowadzonej przez CELALI (Centro de Lengua, Arte y Literatura Indígena), wprowadzono preferowany zapis „ts” zamiast dotychczasowego „tz”, co pozwala na bardziej spójny zapis dźwięków tego języka, usuwając literę „z”. Oznacza to, że również nazwa języka powinna być zapisywana od tej pory jako „tsotsil”.

Główne dialekty

[edytuj | edytuj kod]

Język tzotzil posiada kilka odmian dialektalnych, uważanych przez Ethnologue za odrębne języki. Najważniejsze z nich to:

System fonetyczny i ortografia

[edytuj | edytuj kod]

Samogłoski

[edytuj | edytuj kod]
Przednie Centralne Tylne
Przymknięte i [i] u [u]
Średnie e [e̞] o [o̞]
Otwarte a [ä]

Spółgłoski

[edytuj | edytuj kod]
  Dwuwargowe Dziąsłowe Podniebienne Tylnojęzykowe Języczkowe Gardłowe
  normalne implozyjne normalne ejektywne normalne ejektywne normalne ejektywne normalne ejektywne normalne
Zwarte p  [p] b'  [ɓ] t   [t] t'  [t']   k  [k] k'  [k']      '   [ʔ]
Zwarto-szczelinowe   tz  [ʦ] tz'  [ʦ’] ch  [ʧʰ] ch'  [ʧ’]          
Szczelinowe   s  [s] x  [ʃ]   j  [x] h  [h]
Nosowe   m  [m]   n  [n]        
Płynne   l  [l]  r  [r]        
Półsamogłoski       y  [j]      

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Alfred F. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 147, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
  2. ↑ Ethnologue report for language code: tzc
  3. ↑ Ethnologue report for language code: tzz
  4. ↑ Ethnologue report for language code: tzs
  5. ↑ Ethnologue report for language code: tzu
  6. ↑ Ethnologue report for language code: tze
  7. ↑ Ethnologue report for language code: tzo

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Język_tsotsil&oldid=72790555”